علی سلیمی | خبرآنلاین


در مراسم رونمایی از کتاب «فراز و فرود ملت‌ها» [The rise and decline of nations : economic growth, stagflation, and social rigidities] نوشته منسر اولسون [Mancur Olson] در کافه تاریخ، محمد فاضلی به ارائه مختصری از محتوای کتاب پرداخت و سید علیرضا بهشتی، کتاب نکاتی پیرو اهمیت ترجمه، نشر و مطالعه این کتاب مطرح کرد.


فراز و فرود ملت‌ها» [The rise and decline of nations : economic growth, stagflation, and social rigidities] نوشته منسر اولسون [Mancur Olson]

محمد فاضلی، جامعه‌شناس، به توضیح نظریه و منطق کار اولسون در مورد کنش جمعی پرداخت به این صورت که اولسون معتقد است کنش‌های جمعی وقتی به همراه تعداد زیادی از اعضای یک جامعه شکل می‌گیرد سود حاصل از آن کنش جمعی به خاطر تعداد زیاد نفرات آن‌قدر کم می‌شود که تک تک افراد حاضر نیستند هزینه آن را بپردازند اما وقتی گروه‌ها کوچک می‌شود سود و فایده کنش جمعی زیاد می‌شود و احتمال پایداری آنها در گروه‌های کوچک بیشتر است.

او اشاره کرد که اولسون ایده خود را با یک سوال مطرح می‌کند:« چرا اقتصادهایی مثل بریتانیا بعد از جنگ جهانی دوم دچار نوعی رکود شدند و به نسبت کشورهای شکست خورده جنگ مثلا آلمان و ژاپن رشد اقتصادی کمتری داشت. او اینگونه توضیح می‌دهد که کشورهایی که یک دوره ثبات طولانی را طی کرده‌اند مانند بریتانیا و آمریکا، اتحادیه‌ها و سازمان‌هایی که در پی ذی‌نفع شدن در موارد خاصی هستند ( مثلا تولید خودرو) آن‌قدر بزرگ می‌شوند که از بین بردن آنها کار سختی است و جامعه مانند یک رودخانه‌ای می‌شود که هر کدام از گروه‌های ذی‌نفع مثل سنگی در آن می‌افتند و آرام آرام راه توسعه را می‌بندند. اما در کشورهایی مثل آلمان و ژاپن بعد از شکست آنها در جنگ این گروه‌ها به کلی از بین رفتند و و اصطلاحا یک لوح نهادی سفید ایجاد شد و گروه‌های ذی‌نفع به طور کلی از بین رفتند و به همین خاطر مجموع پیشرفت‌های سیاسی و اقتصادی به نسبت بریتانیای بعد از جنگ رشد بیشتر بود».

فاضلی همچنین اضافه کرد که ایده اولسون کاملا نقطه مقابل ایده داگلاس نورث است که معقتد بود که اتفاقا رقابت درون این سازمان‌های ذی‌نفع مانع از شکل‌گیری انحصار می‌شود و نهایتا منجر به توسعه بیشتر می‌شود.

فاضلی همچنین اضافه کرد که:«من در مقدمه این کتاب به همراه آقای خیرخواهان نوشته‌ام که این کتاب در کنار نظریه نورث یک معما مطرح می‌کند که قابل توجه و بررسی است».

در ادامه سید علیرضا بهشتی، مدیر انتشارات روزنه به اهمیت انتشار این کتاب اشاره کرد و اهمیت آن را هم‌اندازه یا حتی بیشتر از کتاب «راه باریک آزادی» ‌دانست.

فراز و فرود ملت‌ها

بهشتی صبحت خود را این‌گونه شروع کرد که:« چرا باید کتاب اولسون که برای ۴۲ سال پیش است را تازه ترجمه کنیم تا مردم آن را مطالعه کنند؟» او چند دلیل برای این سوال خود مطرح کرد از جمله اینکه:« ۱-نویسنده کتاب اندیشمند بسیار مطرحی است و کتاب منطق کنش جمعی او در برخی منابع جز صد کتاب برتر قرن در حوزه خود در نظر گرفته شده است. ۲- نویسنده استاندارهای بسیار بالایی دارد و شکاف صحبت‌های خود را خودش بهتر از منتقدی مطرح می‌کند و به آنها توجه می‌کند ۳_ نویسنده تبیین جدیدی از رکود تورمی ارائه داده است که بسیاری از مکاتب کلاسیک اقتصادی در تبیین این موضوع ناتوان بوده‌اند. ۴- کتاب چارچوب نظری بسیار دقیقی دارد که اهمیت آن را بسیار زیاد می‌کند. اهمیت این چارچوب دراین است که قادر است پدیده‌های متنوع و پراکنده را در ذیل خود علت‌یابی کند.»

هم ناشر و هم مترجم معتقد بودند که شاید این کتاب کمتر مورد توجه اقبال عمومی قرار بگیرد اما اهمیت سوالاتی که در باب گروه‌های ذی‌نفع مطرح می‌کند در جامعه فعلی ما که درگیر چنین چالش‌هایی بر سر راه توسعه است بسیار زیاد می‌باشد.

کتاب «فراز و فرود ملت‌ها» نوشته منسر اولسون با ترجمه محمد فاضلی و جعفر خیرخواهان توسط نشر روزنه منتشر شده است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...