کتاب «ایران به سوی جمهوری اسلامی» با عنوان فرعی میدان سیال در سال‌های آستانه‌ای 1360-1358 نوشته حامد طاهری کیا حاصل پروژه چندساله مطالعه دهه شصت ایران است. دهه شصت ایران اولین و مهم‌ترین دهه شکل‌گیری حکومت اسلامی است.
به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، کتاب «ایران به سوی جمهوری اسلامی» حاصل پروژه چندساله مطالعه دهه شصت ایران است. دهه شصت ایران اولین و مهم‌ترین دهه شکل‌گیری حکومت اسلامی است. با توجه به اهمیت تاریخی این دهه و جست‌وجویی که نویسنده داشته است، تا زمان انتشار کتاب حاضر، کتاب یا مقاله‌ای مشخص که این دهه را از زوایای فرهنگی، سیاسی، و اقتصادی واکاوی کند تالیف نشده است. دهه شصت ایران در لابه‌لای نوشته‌های جامعه‌شناسان و مفسران تاریخ سیاسی ایران تکه‌تکه پرداخت شده و بیشتر از همه به رخداد جنگ تقلیل یافته است.
بنابراین، پرسش اصلی این است که چرخش یک ملت از دورانی با پروژه رسیدن به دروازه‌های تمدن بزرگ به دورانی از پروژه ساخت تمدن اسلامی چگونه در دهه شصت تبیین و سپس فهمیده شد؟ این پرسش مشخص پژوهش را به دهه شصت می‌برد که روایت خطی تاریخ وقایع کفایت پرداخت به جامعه نوپای پس از انقلاب ایران را ندارد، بلکه باید مفاهیم و رویکردی را به خدمت گرفت تا به‌واسطه مفاهیم تازه بتوان نقشه روابط شکل‌دهنده دهه شصت را ترسیم کرد.
بنابراین، در این کتاب، دو رویکرد مدنظر گرفته شده است: ۱. بازه زمانی مشخصی بین سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰؛ ۲. اتخاذ رویکرد مفهوم‌سازی. ما همواره از دهه شصت صحبت می‌کنیم، اما انقلاب ایران در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ به پیروزی رسید که بعد از یک ماه سال ۱۳۵۸ به‌مثابه اولین سال ایران بدون پهلوی آغاز شد. از ۱۳۵۸ تا پایان ۱۳۶۰ سه سال بسیار مهم از تاریخ سیاسی ایران است که گذار اساسی از پهلوی به جمهوری اسلامی در آن ایجاد شد. از ابتدای ۱۳۵۸ تا پایان ۱۳۶۰ جامعه ایران میدان سیالی بود که داشت شکل منسجم خودش را پیدا می‌کرد تا وارد دهه شصت شود. دهه شصت شکل گرفته آن چیزی است که در سه سال میانی از پیروزی انقلاب تا ورود به دهه شصت برای جامعه ایران رخ داد.
در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «با در نظر گرفتن هستی‌شناسی سه سال یاد شده، به‌مثابه میدان سیال، که نیروهای مختلف جایگاه‌های مختلفی را به‌طور هم‌زمان اشغال می‌کرد، ما از رویکرد تحلیلی‌ـ‌نظری استفاده کردیم که متأثر از جریان‌های مطالعات علوم اجتماعی متأخر در استفاده از هستی‌ـ‌معرفت‌شناسی کوانتوم امکان تبیین جابه‌جایی و حرکت نیروها در فضای سیال آن سال‌های آستانه‌ای را می‌دهند. بیش از ده سال است که در ادبیات انتقادی، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی، و مطالعات فرهنگی و مطالعات فمینیستی از چارچوب هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی فیزیک کوانتوم برای تبیین جهان استفاده می‌شوند تا تغییرات جهان امروز مطالعه شوند. به‌کارگیری چارچوب فکری فیزیک کوانتوم امکان می‌دهد تا با خلق مفاهیم مناسب بتوانیم ماهیت سیال سال‌هایی را که آستانه‌ای بر شکل‌گیری جمهوری اسلامی شد بررسی کنیم.
برای رسیدن به این هدف، ما در میان مطبوعات آن سالها و اسناد و مدارک به‌جای مانده رفتیم. مطبوعات مهم سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰ بررسی شدند و البته مطالبی که درون دهه شصت اهمیت داشت و به مباحث مطرح شده ربط پیدا می‌کرد مطالعه شدند. معیار انتخاب مطبوعات با توجه به اهمیت آنها و میزان تنوع در نگرش به مسائل آن سالها بود. مجله‌های جوانان، تهران مصور، زن روز، صحیفه، امید انقلاب، ایران هنر، بیداران، نوشین، بوستان، جوانه، فصلنامه هنر به همراه روزنامه‌های اطلاعات و کیهان برای بررسی انتخاب شدند. با توجه به حجم پرشمار تیراژ مطبوعات در آن سه سال آنها به‌طور انتخابی نمونه‌گیری شدند و البته مجله‌های جوانان، زن روز، و تهران مصور تمامی شماره‌های سال ۵۸ و ۵۹ دیده شدند و امید انقلاب، بیداران، و صحیفه در سال ۶۰ و سال‌های ابتدایی دهه شصت بررسی شدند.
داده‌های به‌دست آمده شامل عکس‌ها، تفسیرها، و خبرهای مختلف بودند که بعد از بررسی اولیه آنها تنظیم گزارش تحلیل به شکل اجرایی یا رخدادی به نگارش درآمد. تحلیل اجرایی نوعی از رویکرد تحلیلی است که نویسنده یک گذرگاه مفهومی را به بحث باز می‌کند و جریان روند گسترش روایت تحلیلی به گونه‌ای تولید مفهوم می‌کند که امکان ورود به بُعدی دیگر از موضوع را به وجود می‌آورد. مفهوم‌سازی مهم‌ترین رویکرد این شیوه تحلیل است که مفاهیم امکان مفصل‌بندی بخش‌های مختلف گزارش تحلیل را فراهم می‌کند. به همین سبب، گزارش در حال شدن است و نویسنده در میانه گزارش موقعیت تحلیلی پیدا می‌کند و جزئی از آن می‌شود. داده‌ها خودشان را در متن تحلیل به اجرا می‌گذارند و تولید مفاهیم به‌مثابه رخدادهای مفهومی موجب ایجاد موقعیت‌های جدید تحلیل در متن می‌شوند و پنجره‌های متن را به سوی موقعیت‌های جدید می‌گشایند.
در فصل ابتدایی، با عنوان «خوانشی بر تاریخ قبل از انقلاب» به دنبال طرح وضعیتی از ایران هستیم که آن را مهیا برای ورود به سال‌های آستانه‌ای پس از انقلاب می‌کند. بنابراین، پرداختن به مدرنیته به‌مثابه ایده نظام سیاسی پهلوی و چرخش آن در انقلاب ۵۷ هدف این فصل است که آن را به‌واسطه متغیر علم به‌مثابه اصالت تاریخی تولید اجتماع مدرن جهان غرب تبیین می‌کنیم. با رسیدن به تصویری که نمایانگر رویکرد کتاب به تاریخ قبل از انقلاب ۵۷ است موقعیت برای ورود به بحثی نظری، با هدف نظریه‌سازی ماهیت سیال اجتماع، پدید می‌آید. رویکردهای هستی‌شناسی فیزیک نیوتنی و کوانتومی چالشی را برای پرداختن به حکومت و اجتماع مهیا می‌کنند تا بتوانیم به میان سال‌های پس از انقلاب بیاییم که حکومت جدید داشت شکل می‌گرفت و اجتماع در بیشترین حد سیالیتش حرکت داشت. با این توجه، ما وارد تحلیل میدان سیال سال‌های آستانه‌ای می‌شویم که آغازی به تولید آگاهی تاریخی جدید برای ایرانیان بود.
همچنین، طبق سنت پاراگراف‌نویسی در متن‌های علمی، منطق طرح سلسله مباحث بر اساس دسته‌بندی کلیت بحث به بخش‌های مختلف است و سپس پرداختن به آن‌هاست، اما در بخش تحلیل رخدادهای سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰ استراتژی کولاژ برای پاراگراف‌نویسی انتخاب شده است. پاراگراف‌ها خرده‌رخدادهای مختلف را در کنار هم می‌آورند و همانند آینه‌ای عمل می‌کنند که از همنشینی تکه‌های شکسته موقعیت آینه‌ای به وجود آمده است، پس، نور را، به‌جای انعکاس یکدست، انکسار می‌دهند و تصویری واحد را نمایان نمی‌کنند، زیرا تصویر شکسته شده است. کولاژ رخدادها در قالب پاراگراف‌ها در راستای سیالتی است که آن سال‌های آستانه‌ای را شکل می‌داد و خواننده در عین تجربه کولاژ خرده‌رخدادها و موقعیت‌های آن سالها، به مرور، تصویری از میدان سیالی را که ایران از آن به سوی جمهوری اسلامی پیش می‌رفت تصور می‌کند.
در پایان، باید متذکر شد که هر پژوهشی محدودیتی دارد، زیرا قرار نیست تا همه چیز در یک پژوهش تبیین شود. پژوهش حاضر محدود به روایتی است که از دید نظری فضای میانه دو نظام سیاسی را، با توجه به نوع داده‌ها که برآمده از نشریات‌اند، تبیین کند. بی‌شک در آن برهه تاریخی امکان‌های متکثر بیشتری از آنچه این کتاب آنها را مطرح می‌کند وجود داشته‌اند که در اینجا گنجانده نشده‌اند. آنچه بیان نشده است خود پژوهش و پژوهش‌های دیگری را ترتیب می‌دهد تا امکان تولید ادبیات انتقادی و پژوهشی حول حوزه‌ای مشخص به وجود آید. از این رو، این کتاب حاصل پرسه‌ای است که نویسنده در بین بعضی از نشریات آن دوران زده است، ذهن و احساساتش دغدغه‌مند شده‌اند، و روایتی را بیان می‌کند که از میان این پرسه به وجود آمده است. بنابراین، موفقیت این کتاب در آنجایی نقش می‌بندد که امکان تولید ایده خلق روایت‌های دیگر را به خواننده بدهد.»
کتاب «ایران به سوی جمهوری اسلامی» با عنوان فرعی میدان سیال در سال‌های آستانه‌ای 1360-1358 نوشته حامد طاهری کیا به بهای 50 هزار تومان از سوی انتشارات نقد فرهنگ روانه بازار نشر شده است.
