در پیچ‌وخم اندیشه‌های فیلسوف عاشق | اعتماد


«خود شدن با نیچه» عنوان ترجمه‌ای است از کتابی از جان کاگ [John Kaag]، نویسنده امریکایی که به تازگی منتشر شده است. این کتاب که عنوان اصلی آن Hiking with Nietzsche: On Becoming Who You Are است، در ترجمه‌های پیشین به کوهنوردی با نیچه، همگام با نیچه، پیاده‌روی با نیچه و راهنوردی با نیچه برگردانده شده بود. آثاری که مترجمان آنها به ترتیب: مریم پیمان، سمیرا فرهادی، امیر فخرایی و مریم خراسانی هستند. با این حال، ترجمه جدید، فارسی پاکیزه‌تر و جلایافته‌تری دارد و خواندنش کیف وافرتر.

خود شدن با نیچه جان کاگ [John Kaag]،  Hiking with Nietzsche: On Becoming Who You Are

ایمان مختار، مترجم تازه کتاب جان کاگ که دستی هم در شاعری دارد، جمله‌ها و توصیف‌ها درباره زندگی نیچه شاعرمسلک را ‌مفهوم‌تر از آب درآورده است. این‌چنین است که ربط و بسط افکار نیچه با دیگران و نظر دیگران درباره مرد آلمانی، در ترجمه تازه روشن‌ترند. در واقع متن فارسی ترجمه جدید همچون ریسمانی به هم پیوسته خواننده را به فهم زندگی، شخصیت، اندیشه و فلسفه «فردریش ویلهلم نیچه» می‌رساند؛ بی‌آنکه دستش را در پیمودن گام‌به‌گام پیچ‌و‌خم‌های صعب کوه‌های سوییس رها کند.

ایمان مختار معتقد است که جمله‌های کمتر مفهوم و بی‌ربط، آن‌هم در کتابی درباره اندیشه‌های یک فیلسوف، چشم اسفندیار ترجمه خواهد بود. خواه این جمله‌ها مرتبط با حواشی زندگی او باشد، خواه بیان مستقیم اندیشه‌هایش.

زمان دو ساله‌ای که مترجم برای ترجمه این کتاب صرف کرده، گویای تلاش او برای رسیدن به این مهم است. مختار سعی کرده تا نقل‌قول‌های نیچه در کتابِ کاگ را از ترجمه‌های مترجمانِ نامی آثار نیچه در فارسی استخراج کند تا این‌گونه کتاب هر چه بیشتر به برگردانِ بزرگانِ ترجمه نزدیک باشد و استنادکردنی. افزون بر آن، او همچون یک نمونه‌خوان، متن فارسی را واو به واو با متن انگلیسی مقابله و به تعبیرِ خود، کتاب را دو بار ترجمه کرده است. اما چرا کتابِ «کوهنوردی با نیچه» با وجود حجم کوه‌وارِ کتاب‌ها درباره این فیلسوفِ کاریزماتیک آلمان، همچنان مهم است؟ سوا از اینکه جان کاگ برای نوشتن آن کاندیدای جایزه کتاب سال امریکا بوده است، «خود شدن با نیچه» از روشن‌ترین متون برای فهمِ افکار و افق‌های اندیشه‌ای فیلسوفِ شهیرِ ژرمن‌ها به ‌حساب می‌آید. چه به لحاظ تاریخی و سیر افکار، چه به لحاظ شخصیت، روحیه، مزاج و روابطش با دیگران و اثرگذاری آنها بر پدیدآیی اندیشه و فلسفه نیچه. از چرایی تاثیر اساطیر یونانی مانند دینوزوس گرفته، تا نقش پررنگ ریچارد واگنر، موسیقیدان پر‌آوازه آلمان بر روح و روانِ نیچه. متعاقب آن، تاثیر فلسفه نیچه بر تمدنِ مدرن و مظاهر آن نیز بر ایمان عیان می‌شود. تاثیری که گاهی یافتنِ آبشخورها را برای درک دنیای نو و چرایی‌ به وجود ‌آمدنش، برای‌مان دشوار و گنگ می‌کند.

تاثیر نیچه بر هرمان هسه، تاثیر او بر افکار تئودور آدورنو و بسیاری دیگر، رهنمودی است که احتمالا تنها در کتاب «خود شدن با نیچه» به آن اشاره شده است. این امر به لطف نثر شرح‌ حال‌گونه و ملموس کتاب نیز هست که به آن ساختاری متفاوت در قیاس با دیگر کتاب‌های فلسفی داده است. هر چه هست، پاسخگوی یکی از دغدغه‌های دوستدارانِ نیچه به یافتن سرچشمه‌های اندیشه او بوده است. جان کاگ که خود مدرس فلسفه است، توانسته بدون پیچیدگی این سرنخ‌ها را به دست خواننده علاقه‌مند به نیچه‌ بدهد. خاصه زمانی که اجازه می‌دهد خواننده همچون یک دوست، با زندگی شخصی‌اش و گمان‌هایش درباره زیستن در دنیای جدید و... همراه ‌شود. از طرف دیگر ایمان مختار نیز با تکیه بر نثری روان و به دور از کژتابی‌های معمول در ترجمه‌ها، توان خود را مصروف انتقال درست آن کرده است. نیچه که بود و چگونه می‌اندیشید و چرا این‌گونه می‌اندیشید؟ احتمالا «خود شدن با نیچه به هنگام گذر از کوهساران» موشکافانه‌ترین پاسخ‌ها را به این پرسش‌ها می‌دهد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

صدام حسین بعد از ۲۴۰ روز در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۳ در مزرعه‌ای در تکریت با ۷۵۰ هزار دلار پول و دو اسلحه کمری دستگیر شد... جان نیکسون تحلیلگر ارشد سیا بود که سال‌های زیادی از زندگی خود را صرف مطالعه زندگی صدام کرده بود. او که تحصیلات خود را در زمینه تاریخ در دانشگاه جورج واشنگتن به پایان رسانده بود در دهه ۱۹۹۰ به استخدام آژانس اطلاعاتی آمریکا درآمد و علاقه‌اش به خاورمیانه باعث شد تا مسئول تحلیل اطلاعات مربوط به ایران و عراق شود... سه تریلیون دلار هزینه این جنگ شد ...
ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...