بیست‌وهشتمین عنوان از مجموعه‌ی کتابهای سرو (مطالعات اجتماعی شیعه) با عنوان «جشن‌های اسلامی ـ شیعی در ایران» برپایه‌ی گزارش‌های سفرنامه‌نویسان، مستشرقان و ایران‌شناسان (از دوره‌ی صفوی تا پهلوی اول) به همت محسن‌حسام مظاهری منتشر شد.

جشن‌های اسلامی ـ شیعی در ایران محسن‌حسام مظاهری

به گزارش کتاب نیوز، کتاب «جشن‌های اسلامی ـ شیعی در ایران» در 816 صفحه (وزیری) و با قیمت 420 هزار تومان توسط نشر آرما منتشر شده است.

در بخشی از مقدمه کتاب آمده است:

این کتاب ماحصل پژوهشی است درباب حوزه‌ای از تاریخ اجتماعی دین و مناسک دینی در ایران شیعی که تاکنون کمتر محل توجه محققان بوده است؛ یعنی حوزه‌ی آیین‌های شادمانه و جشن‌های دینی و مذهبی. آنچه در این پژوهش به دنبالش بوده‌ام، تدوین فهرستی از جشن‌های مذهبی مهم در ایران شیعی و گردآوری، بررسی و تدوین داده‌هایی از چگونگی برگزاری آن‌ها برای رسیدن به شناخت و فهمی حتی‌الامکان جامع و دقیق از روند ابداع یا بازتعریف و تغییرات فرمی ـ مضمونیِ این مناسک در پنج قرن اخیر است. بااستناد به منابع متنوع تاریخی و به‌طور خاص سفرنامه‌ها و دیگر آثاری که مستشرقان، ایران‌شناسان و جهانگردانی که به ایران سفر کرده‌اند، پدید آورده‌اند.

رویکرد کتاب حاضر در بررسی و معرفی جشن‌های مذهبی، به‌مثابه‌ی جزیی از فرهنگ عامه‌ی دینی جامعه‌ی ایرانی، رویکردی توصیفی ـ تحلیلی است و تلاش شده است افزون بر گزارشی تاریخی از روند برگزاری آیین‌های مختلف جشن مذهبی در ایران، چهارچوبی مفهومی ـ نظری هم درباب مقوله‌ی جشن دینی و جایگاه آن در ادیان به‌طور عام و در اسلام و تشیع به‌طور خاص عرضه شود.

در این کتاب، افزون بر منابع ترجمه‌شده به فارسی، شماری از منابع سفرنامه‌ای که تاکنون به فارسی ترجمه نشده‌اند در زبان‌های گوناگون (عمدتاً انگلیسی و فرانسوی) بررسی شده و اطلاعات ناب و ارزشمند فراوانی که درباب جشن‌های مذهبی در آن‌ها بود، استخراج شده و اختصاصاً برای کتاب حاضر به فارسی ترجمه شده است. درمجموع برای نگارش کتاب حاضر، بیش از ۶۰۰ منبع به قلم بیش از ۵۰۰ نفر سفرنامه‌نویس و محققِ غیرایرانی و غیرمسلمان که احتمال می‌رفت حاوی مطلبی درباره‌ی جشن‌های مذهبی باشند، را بررسی کرده‌ام. این بررسی، نهایتاً‌ منجر به یافتن گزارش‌ها، توصیفات و اسنادی از ۸۹ نفر شد که مشخصاً از ۲۵ نفر آن‌ها پیش از این اثری به فارسی ترجمه نشده بود. گزارش‌ها و اسناد مذکور به ترتیب زمان مشاهده/ثبت/نگارش در کتاب آورده شده و بررسی و نقد شده‌اند.

همچنین در بخش نخست کتاب، که حکم مدخل تحقیقی و مقدمات نظری موضوع را دارد، تصویری کلی از آیین‌های جشن در ایران و اسلام و دیگر ادیان ارایه شده است. ابتدا آیین‌های جشن و اقسام آن‌ها و عناصر مشترک در آن‌ها بررسی شده، سپس ویژگی‌های جشن‌های دینی و مذهبی بیان شده و به‌صورت گذرا مهم‌ترین سنت‌های جشن در پنج دین بزرگ که به‌جهت قرابت جغرافیایی و فرهنگی با مسلمانان، محتمل است در تکوین فرهنگی مناسکی آن اثرگذار بوده باشند (یعنی یهود، مسیحیت، هندوییسم، بودیسم و صابئین مندایی) مرور شده‌اند. در فصل بعد، به‌جهت تأثیرگذاری بالای جشن‌های ایران باستان بر شکل‌گیری، ابداع و بازتعریف جشن‌های اسلامی شیعی در ایران، به آن‌ها اختصاص یافته. در فصل ۳، مدل ابداعی خودم برای دسته‌بندی آیین‌های جشن در اسلام و تشیع را بیان کرده‌ام. در این مدل، آیین‌های مذکور در دو دسته‌ی کلی (اعیاد و دیگر جشن‌ها) و چهار دسته‌ی فرعی گنجانده می‌شوند. ذیل هر دسته، مهم‌ترین مصادیق آن معرفی و تاریخچه‌ی هرکدام بررسی شده است. جمعاً در این فصل، مخاطب شناختی اجمالی با ۳۳ جشن اسلامی ـ شیعی پیدا می‌کند که برخی‌شان امروزه دیگر در تقویم مناسکی مسلمانان و شیعیان جایی ندارد.

................ هر روز با کتاب ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...