کتاب «اندوه خاک؛ محیط زیست در شعر معاصر ایران» نوشته سهراب طاووسی توسط نشر آفتابکاران منتشر و راهی بازار نشر شد.

اندوه خاک؛ محیط زیست در شعر معاصر ایران سهراب طاووسی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، سهراب طاووسی انگیزه خود از نوشتن این‌کتاب را این‌گونه بیان کرده است: انگیزه اصلی من در نوشتن این‌کتاب نفس‌های تنگ‌شده پسر بزرگم مسیحا و بی‌شمار فرزندان دیگر این سرزمینِ نفس‌به‌شماره‌افتاده است که پدرها و مادرهایشان هنگام بارش ریزگردها برای یک‌آسمان آفتابی چشم به رحمت دریغ‌شده آسمان جنوب می‌دوزند. و این‌ همراه است با سیل پربسامد ناراستی‌های محیط زیست، زلزله‌های ویرانگر، سیل‌های خانه‌خراب‌کن، طوفان‌های ترسناک، گرما و سرمای جان‌گیر و ... که مانند تاکسی‌های گازسوز در صف منتظرند تا بر خاک سرزمینم فرود آیند.

نویسنده کتاب می‌گوید در این‌اثر تلاش کرده ابتدا تعریف جامعی از بوم‌نقد ارائه کند و نحوه دلایل پیدایش‌اش در ادبیات جهان به دست دهد و سپس به جستجوی آن در ادبیات ایران و جهان بپردازد. به این‌ترتیب، از لحاظ نظری، کتاب به ۲ بخش تقسیم می‌شود که دغدغه بخش نخست، پاسخ به این‌سوال است که بوم‌نقد چیست و چگونه به وجود آمده است. و بخش دوم هم دربرگیرنده این‌پرسش مهم است که چگونه می‌توان آن را در آثار ادبی پیدا کرد.

کتاب پیش‌رو، ۵ فصل اصلی با عناوین «بوم‌نقد»، «شاملو در اعماق»، «آواز کاکلی یا ترانه نیما»، «نامی بر پیشانی آسمان» و «ظهور زمین» است که هرکدام بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود.

در فصل اول، مخاطب با این‌بخش‌ها روبرو می‌شود: بوم نقد چیست؟، تاریخچه بوم‌نقد، در آغاز یک‌قطره بود، دوالیته دکارتی، از دکارت تا فوکو و شکسپیر، باز هم دکارت، شاخه‌های درختی تناور.

بوم‌شناسی ژرف چیست؟، هایدگر و محیط زیست، شاملو در عمق طبیعت، هم عناوین بخش‌های دومین‌فصل کتاب هستند و در فصل سوم هم مخاطب با دو فصل «اقلیم‌گرایی»‌ و «نیما یوشیج، مرگ کاکلی» مواجه می‌شود. چهارمین فصل کتاب «اندوه خاک» این سه‌بخش را دارد: بوم‌گرایی زن‌محور، فمینیسم و بوم‌گرایی زن‌محور، لقمان‌الدوله - چهارراه مرودشت.

پنجمین فصل کتاب با عنوان «ظهور زمین» هم ۳ بخش «بوم‌گرایی مارکسیستی»، «آتشی: دشت شقایق‌های سرخ» و «مویه‌های خاک» را شامل می‌شود.

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

شاملو این شعر را در پاییز سال ۱۳۳۹ سروده است، زمانی که همراه با سهراب سپهری و هادی شفائیه در سرپرستی اداره سمعی - بصری وزارت کشاورزی در شمال کشور مشغول به کار شده بود. شعر در همان دوره چهارساله تنهایی شاملو در حدفاصل جدایی از طوسی حائری و آشنایی با آیدا سرکیسیان سروده شده است؛ در دوره‌ای شاملو کاملا با نیما قطع رابطه کرده بود ولی هنوز بیشتر اوقات در مازندران اقامت داشت. بنابراین این شعر حاصل تماس و ارتباط مستقیم خود شاعر با طبیعت شمال ایران است، خواه در زمان دوستی‌اش با نیما سروده شده باشد خواه در زمان جدایی‌اش از وی.

این‌کتاب با ۲۳۸ صفحه، شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۵۴ هزار تومان منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...