حیرت مواجهه انسان با اندیشیدن درباره جهان و ایجاد سوالات بسیار در ذهن با جاری شدن قطرات اشک تحمل پذیرتر می‌شود. سوالاتی نظیر اینکه اگر شیئی را مدام نصف کنیم، باز نصف کنیم و باز نصف کنیم چه خواهد شد؟ آیا همیشه در حال نصف کردن آن شیء خواهیم بود یا به جایی خواهیم رسید که دیگر نخواهیم توانست چنین کنیم؟ اگر به آنجا برسیم یا نرسیم فرق بودن یا نبودن آن شیء چگونه است؟ یعنی چطور می‌شود که چیزی نباشد و یا باشد. یا این سوال که آیا جهان بی انتهاست و می‌توان لبه ای برای آن متصور شد؟ اگر چنین باشد فراسوی آن لبه چه خواهد بود؟ این پرسش ها و هزاران پرسش دیگر سوالاتی هستند که همواره ذهن بشر را به خود مشغول داشته اند. و اینطور نیست که فقط فیلسوفان در تقلای پاسخ به اینهایند. بلکه جغرافی دانان، روانشناسان، فیزیک دانان، جانورشناسان و... همه و همه در تکاپوییند تا قدری بیشتر از حقیقت را سر بکشند. در واقع علم ابزاری است برای سعی در قدری بیشتر فهمیدن یا مواجه شدن با نادانسته هایی وسیع تر!

واقعیت ناپیدا [Realtà non è come ci appare]  اثر کارلو روولی [Carlo Rovelli]

کارلو روولی [Carlo Rovelli] 65 سال قبل در ورونای ایتالیا که بین ایتالیایی ها به شهر عشق معروف است، متولد شد. علت این نام گذاری واقع شدن خانه‌ رومئو و ژولیت، عشاق معروف ایتالیایی، در مرکز شهر ورونا و رخ دادن ماجرای عشق و مرگشان در آنجاست. داستان عشق رومئو و ژولیت توسط نویسندگان مختلف از جمله دانته و شکسپیر نقل شده است. از این رو شعر و ادبیات از کودکی با کارلو قرین بوده است. اما او تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته فیزیک محض گذارند و امروزه شهرتش در عالم فیزیک به خاطر نظریه گرانش کوانتومی حلقوی اوست.

او در «واقعیت ناپیدا» [Realtà non è come ci appare] (ترجمه علی شاهی) برایمان از واقعیت ناپیدا می‌گوید. به آغاز خلقت می‌رود، 14 میلیارد سال قبل و حتی به قبل از آن! نظریاتی را بیان می‌کند که امروزه فیزیکدانان به آنها مشغولند، نظریاتی قبل از مه بانگ [Big Bang]. اینکه فیزیک دانان به قبل از انفجار بزرگ می‌اندیشند حیرت آور است. از سیاه چاله ها می‌گوید، از فیزیک کوانتوم، نظریه نسبیت، زمان و ده ها موضوع اعجاب انگیز دیگر. آنچه انسان را به شور می‌آورد این است که در عین اینکه فرمول ها و نظریات را به زبان ریاضی بیان می‌کند، اگر خواننده هیچ از فیزیک و ریاضیات نخوانده باشد باز جذب روایت او خواهد شد.

روایتی از فیزیک که از یونان باستان آغاز می‌شود و به امروز می‌رسد. نظریات را در بستر زمانی به وجود آمدن و تکاملشان بیان می‌کند. در لابه لای فرمول ها، اعداد و نظریات، دانته و شکسپیر هم حاضرند. انیشتین در جایی می‌گوید که اگر می‌خواهید بفهمید که نظریه فیزیکی را خوب درک کرده اید یا نه آن را به مادربزرگتان بیاموزید. اگر او آموخت و متوجه شد معلوم می‌شود که شما موضوع را عمیقا فهمیده اید. قلم دانشمند ایتالیایی هم همین گونه است. در عین سادگی از پیچیدگی های فیزیک و جهان می‌نویسد و این پیچیدگی ها با قطعات شعر و نمایش نامه هایی که لابلای فرمول ها گنجانده شده است، زینت شده اند.

روولی بیش از 200 مقاله علمی را که در مجلات بین المللی چاپ شده است، نگاشته است. او دو مونوگراف در مورد گرانش کوانتومی حلقه و چندین کتاب علوم مشهور منتشر کرده است. کتاب «هفت درس کوتاه درباره فیزیک» او ، به 41 زبان ترجمه شده است. دیگر آثار او عبارت اند از: «زمان چیست؟ فضا چیست؟»، «اولین دانشمند آناکسیماندر و میراث او»، «سیر زمان»، «در دنیا مکان هایی وجود دارد که قوانین از مهربانی کمتر اهمیت دارند» و « هلگلند». در مجموع 4 اثر او به فارسی ترجمه شده است.

او کتاب واقعیت ناپیدا را اینگونه آغاز می‌کند: «این کتاب 26 قرن پیش، در میلیتوس آغاز می‌شود. چرا باید کتابی درباره گرانش کوانتومی را با رویدادها و انسان ها و ایده هایی چنین باستانی آغاز کرد؟ امیدوارم خواننده ای که مشتاق یادگیری درباره کوانتوم های فضاست، چنین ایرادی بر من نگیرد، چرا که ساده ترین راه برای فهم ایده ها آغاز کردن از ریشه های این ایده هاست و تعداد زیادی از ایده هایی که مبنای فهم جهان قرار گرفته اند، حدود دوهزار سال پیش زاده شده اند.» و اینگونه کتاب را به پایان می‌برد:« جهانی بدون بی نهایت ها، که در آن بی نهایت کوچکی وجود ندارد چرا که حدی کمینه بر این انبوهه حاکم است و پایین تر از آن چیزی نیست. کوانتوم های فضا با کف فضازمان در هم می‌آمیزد و ساختار چیزها از اطلاعات دو سویه ای زاده می‌شود که تار و پود ارتباطات متقابل ناحیه های مختلف جهان هستند. جهانی که ما می‌دانیم چگونه با مجموعه ای از معادلات آن را توصیف و شاید اصلاح کنیم. این جهانی است بسیار عظیم که هنوز چیزهای زیادی برای جستجو و کشف دارد. بزرگترین رویای من این است که روزی کسی –امیدوارم یکی از خوانندگان این کتاب- بتواند گرد این جهان بگردد و آن را روشن تر کند. پشت تپه بعدی جهان هایی عظیم تر هست که باید کشف شود.

هر وقت به آسمان شب و ستاره هایش خیره می‌شوم در عظمتش غرق می‌شوم و چندی بعد خود را در آغوش خدا می‌یابم. نمی دانم چطور می‌شود در این دریای عمیق غواصی کرد و به خدا نرسید.

ما زآغاز و زانجام جهان بی خبریم اول و آخر این کهنه کتاب افتادست.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...