ریچارد داوکینز در کتاب «چشم‌اندازی از فراز کوه نامحتمل» [The view from mount improbable] به بررسی روند تکامل چشم جانداران می‌پردازد. او با ترسیم مسیر فرآیند نشان می‌دهد که مسیر چه آسان و چه سریع است و هیچگاه نامحتمل نیست.

چشم‌اندازی از فراز کوه نامحتمل [The view from mount improbable] ریچارد داوکینز

محمدرضا توکل‌صابری در گفت‌وگو با ایبنا خبر از انتشار جدیدترین ترجمه داد و گفت: کتاب «چشم‌اندازی از فراز کوه نامحتمل» نوشته ریچارد داوکینز [Richard Dawkins]، زیست‌شناس انگلیسی نشان می‌دهد که چگونه فرآیند آهسته اما پیوسته انتخاب طبیعی به پیچیدگی و تنوع قابل توجهی در جانداران منتهی می‌شود.

وی افزود: در این کتاب، ریچارد داوکینز به بررسی روند تکامل چشم جانداران می‌پردازد. او فرآیند تکامل را به رشته کوه‌هایی تشبیه کرده است که در طی آن جانداران از پایین کوه با تغییر شکل و پیچیدگی تدریجی به قله کوه تکامل می‌رسند. داوکینز از تمثیل کوه نامحتمل برای این روند استفاده کرده است.

توکل‌صابری گفت: تمثیلی که ناباوران به تکامل موجودات زنده برای وقوع چنین فرآیند پیچیده‌ای به کار می‌برند. او با ترسیم مسیر فرآیند نشان می‌دهد که مسیر چه آسان و چه سریع است و هیچگاه نامحتمل نیست. در واقع رسیدن جانداران به این قله‌ها انجام این امر نامحتمل، یعنی تکامل جانداران را نشان می‌دهد.

وی ضمن اشاره به اصلی‌ترین علت توجهش به ترجمه این کتاب گفت:‌ علت توجه من برای ترجمه این اثر موضوعی است که در زیست‌شناسی مطرح است. اینکه چگونه این پیچیدگی در ساختارهای بیولوژیکی دیده می‌شود؟ آیا در حالت تصادف این امر پیش آمده یا اینکه طرح و نقشه‌ای از پیش بوده است؟

این مترجم افزود: این موضوع مسائل فلسفی زیادی به وجود آورده است؛ برای مثال ویلیام پالی که یک اسقف انگلیسی قرن هجدهم است، به این موضوع اشاره داشته؛ وی اینگونه بیان می‌کرد که اگر یک ساعت را در صحرا ببینید محال است که خود به وجود آمده باشد، بنابراین به طور قطع یک سازنده‌ای داشته است؛ چشم انسان هم قطعا سازنده‌ای دارد و به طور اتوماتیک به وجود نمی‌آید.

توکل‌صابری گفت: این اثر که نوشته زیست‌شناس معروف انگلیسی است، کتاب‌های زیادی داشته و نشان می‌دهد روند انتخاب طبیعی باعث ایجاد پیچیدگی می‌شود؛ اینکه چگونه سلول‌های بسیار ساده در ارگانیسم‌های ساده‌تر که تنها یک سوراخی بیش نبوده‌اند چگونه به تدریج تکامل پیدا می‌کنند و تبدیل به مخروط‌های بینایی می‌شوند.

وی گفت: به تدریج این ارگانیسم ساده پیچیده‌تر، کروی شکل و دارای عدسی می‌َشود. یعنی اینکه ساختار بیولوژیکی با جهان مادی و فیزیکی فرق دارد. به همین ترتیب این پیچیدگی شکل گرفته است.

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...