چرا انسان‌ها دچار چاقی و دیابت و شدند | ایبنا


کتاب «داستان بدن انسان» (تکامل، سلامتی، بیماری) [The Story of the Human Body: Evolution, Health and Disease] نوشته دانیل لیبرمن [Daniel Lieberman]، نگاهی عمیق و جذاب به ارتباط پیچیده تکامل و سلامت انسان‌ها دارد. این کتاب در تلاش است تا توضیح دهد که چگونه بدن انسان به محیط‌های خاصی سازگار شده است و چرا این سازگاری‌ها می‌تواند در دنیای مدرن به ضد خود تبدیل شود. این کتاب با دو ترجمه با فارسی منتشر شده است: نیک گرگین در نشر روزنه، و میرجواد سیدحسینی در نشر نو.



«داستان بدن انسان» یک سفر حماسی است که نشان می‌دهد چگونه شش میلیون سال گذشته هر بخش از ما -سر، اعضای بدن و حتی متابولیسم‌مان - را شکل داده است. از دیدگاه لیبرمن، تاریخ تکامل نه تنها زنده می‌شود، بلکه به ابزاری برای درک و درنهایت تأثیرگذاری بر آینده بدن ما تبدیل می‌شود. از نکات برجسته کتاب، مفهوم «بیماری‌های ناشی از ناسازگاری» است که به بیماری‌هایی اطلاق می‌شود که هنگامی به وجود می‌آیند که ژن‌های ما با محیطی که در آن زندگی می‌کنیم، هماهنگی ندارند. این بیماری‌ها در نتیجه تغییرات عمده‌ای هستند که از دوران کشاورزی و انقلاب صنعتی به بعد در زندگی بشر رخ داده‌اند. لیبرمن در کتاب خود بر این نکته تأکید می‌کند که این بیماری‌ها تنها با اصلاح ریشه‌ای مشکلات، نه فقط درمان علائم، قابل حل هستند. او از این زاویه به موضوعات مختلف سلامتی، از جمله چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی و بسیاری از بیماری‌های مزمن دیگر می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چرا انسان‌ها در دوران مدرن دچار چنین مشکلاتی شده‌اند. لیبرمن به‌طور خاص اشاره می‌کند که این بیماری‌ها از کمبود تحرک، رژیم غذایی ناسالم و سبک زندگی بی‌تحرک ناشی می‌شوند و تنها با انجام تغییرات بنیادین در این زمینه‌ها می‌توان از شیوع بیشتر این بیماری‌ها جلوگیری کرد.

یکی از ویژگی‌های بارز این کتاب، رویکرد جامع و تکاملی است که لیبرمن برای بررسی بیماری‌های بشر اتخاذ کرده است. او با استفاده از تحقیقات ژنتیکی و شواهد تکاملی، نشان می‌دهد که بدن انسان همچنان درحال تغییر است و این تغییرات بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارند. لیبرمن حتی به این موضوع می‌پردازد که بدن انسان برای سازگاری با محیط‌های خاصی طراحی نشده است، بلکه برای این طراحی شده که به‌طور نسبی با بسیاری از شرایط و محیط‌ها سازگار شود. این ویژگی باعث شده که بدن انسان قادر به انجام بسیاری از کارها باشد، اما هیچ‌گاه به‌طور تخصصی برای انجام یک کار خاص کاملاً بهینه نبوده است. این مسئله در بسیاری از مواقع، مخصوصاً در مواجهه با شرایط مدرن، منجر به بروز بیماری‌ها می‌شود.

در این کتاب، لیبرمن به بررسی برخی از ویژگی‌های خاص انسان‌ها می‌پردازد که در گذشته به‌عنوان مزایای تکاملی برای بقا در طبیعت عمل کرده‌اند، اما در دنیای مدرن ممکن است به مشکلات تبدیل شوند. به عنوان مثال، او درمورد اینکه چرا انسان‌ها به داشتن لایه‌های چربی در بدن خود نیاز دارند و چگونه این ویژگی در دنیای مدرن به عنوان عامل بروز چاقی و بیماری‌های مربوط به آن شناخته می‌شود، توضیح می‌دهد.

یکی از جنبه‌های دیگر مثبت کتاب، توانایی لیبرمن در توضیح مفاهیم پیچیده و علمی به زبان ساده و قابل فهم است. او توانسته است تا مفاهیم پیچیده فیزیولوژیکی و تکاملی را به‌طور مؤثر و واضح برای خوانندگان غیرمتخصص توضیح دهد. این ویژگی باعث می‌شود که کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان، از دانشجویان و محققان تا علاقه‌مندان به موضوعات تکامل و سلامت، جذاب و مفید باشد. البته در برخی از بخش‌ها، توضیحات مفصل و دقیق ممکن است کمی برای بعضی از خوانندگان سنگین باشد، اما این جزئیات برای کسانی که علاقه‌مند به درک عمیق‌تری از مفاهیم هستند، ارزشمند خواهد بود.

لیبرمن با استفاده از روش‌های علمی و تکاملی، توانسته است نگاهی جامع و کامل به موضوعاتی مانند سلامت جسمانی، تغذیه، ورزش و بیماری‌های مزمن ارائه دهد. او به‌طور خاص به تأثیرات منفی انقلاب کشاورزی و صنعتی بر سلامت انسان‌ها پرداخته است و توضیح می‌دهد که چگونه این تغییرات باعث ایجاد «بیماری‌های ناشی از ناسازگاری» در بشر شده‌اند. به‌عنوان مثال، او توضیح می‌دهد که چگونه زندگی کشاورزی و سپس صنعتی، باعث کاهش تحرک انسان‌ها شده و در نتیجه بیماری‌هایی همچون چاقی و بیماری‌های قلبی شایع‌تر شده‌اند.

لیبرمن همچنین به نکات جذابی مانند فواید دویدن برهنه و جویدن آدامس بدون شکر برای سلامت دندان‌ها و فک‌ها اشاره می‌کند. این موضوعات شاید در ابتدا برای برخی خوانندگان عجیب به نظر برسند، اما لیبرمن از منظر تکاملی این نکات را توجیه می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه بدن انسان نیازمند تحرک‌های خاصی است که در دنیای مدرن به فراموشی سپرده شده‌اند. از این رو، او به خوانندگان توصیه می‌کند که به‌جای تنها نشستن و استفاده از فناوری‌های نوین، به انجام فعالیت‌های بدنی ساده و مؤثر توجه کنند تا بدنشان با شرایط تکاملی خود هماهنگ باقی بماند.

درنهایت، این کتاب به‌طور مؤثر نگاهی جامع و عمیق به رابطه پیچیده تکامل و سلامت انسان‌ها ارائه می‌دهد. لیبرمن با استفاده از تحقیقات علمی، شواهد تکاملی و توضیحات دقیق، به خوانندگان کمک می‌کند تا درک بهتری از تغییرات تکاملی بدن انسان و تأثیرات آن بر سلامت و بیماری‌های مزمن پیدا کنند. این کتاب نه‌تنها برای علاقه‌مندان به تکامل و زیست‌شناسی مفید است، بلکه برای هر فردی که به سلامت خود و نحوه زندگی سالم‌تر علاقه دارد، خواندنی و آموزنده خواهد بود.