خود را آنارشیستی می‌داند که به دموکراسی عشق می‌ورزد... در جنبش‌های دانشجویی خشونت‌آمیز حضوری فعال داشته است و سپس راهی آمریکا می‌شود و در گروه نمایشی دوره‌گرد نقش ایفا می‌کند. او مجددا به ژاپن برمی‌گردد و سرآغاز شورش‌های دیگری در روستای اجدادی‌شان می‌شود... کره‌ای‌ها به‌عنوان برده از وطن‌شان به ژاپن آورده شده‌اند و تحت استعمار ژاپنی‌ها قرار دارند

داستان طغیان‌ها | شرق


بنیاد نوبل، قلم کنزابورو اوئه [Kenzaburō Ōe] را این‌گونه توصیف می‌کند: «کسی که با نیرویی شعرگونه جهانی را خلق می‌کند که در آن زندگی و افسانه درهم می‌آمیزد تا تصویری تحیرآمیز از مخمصه‌های انسان معاصر بیافریند». تمام این خصیصه‌های جهان داستانی اوئه را می‌توان در «گریه آرام» [Man'en gannen no futtoboru یا The Silent Cry] یافت. این رمان وقایع سه دوره زمانی در روستای اوکوبو واقع در شیکوکوی ژاپن را بازگو می‌کند. عمده روایت داستان به ماجرای دو برادر می‌پردازد که از هر جهت قطب‌های مخالف یکدیگرند. یکی مطیع و رام و دیگری سرکش و هنجارشکن.



همچنان که اوئه خود را آنارشیستی می‌داند که به دموکراسی عشق می‌ورزد، می‌توان میتسوبورو، استاد ادبیات و تاکاشی، برادر کوچک‌تر او را تبلور این دو دیدگاه در وجود نویسنده دانست. میتسوبورو زندگی روزمره و غمگینی دارد که فرزندی بیمار و همسری الکلی بر تلخی زندگی‌اش افزوده است. در طرف مقابل تاکاشی سر در باد دارد و مدام در حال تمرد و مبارزه با وضع موجود است. او در کشورش در جنبش‌های دانشجویی خشونت‌آمیز حضوری فعال داشته است و سپس راهی آمریکا می‌شود و در گروه نمایشی دوره‌گرد نقش ایفا می‌کند. او مجددا به ژاپن برمی‌گردد و سرآغاز شورش‌های دیگری در روستای اجدادی‌شان می‌شود. تاکاشی برای هدایت این شورش از برادر کوچک‌تر پدر پدربزرگشان که در سال 1860 شورش دهقانان علیه افزایش مالیات را هدایت کرده است الهام می‌گیرد.

عنوان اصلی داستان «بازی فوتبال و اولین سال مانن» (1860) است که به دو ماجرای کلیدی قصه اشاره دارد. بازی فوتبال بیانگر خیزش روستاییان ژاپنی علیه مالک کره‌ای سوپرمارکت روستاست. این شورش توسط جوانان روستایی هدایت می‌شود که در پوشش بازی فوتبال مشغول تمرینات رزمی و نظامی هستند. قسمت دوم عنوان داستان، مانن، دوره‌ای از تاریخ ژاپن است که در سال 1860 آغاز شد و در سال 1861 پایان یافت. در اولین سال مانن آشوب روستاییان به‌ علت افزایش مالیات رقم می‌خورد و این حادثه به‌شکلی الگوی شورش‌های 1871، 1945 و 1960 داستان می‌شود. اشاره به اولین سال مانن را می‌توان کنایه‌آمیز دانست چرا‌که در این سال دو حادثه مهم تاریخی در ژاپن اتفاق می‌افتد. یکی اینکه اولین عکاس حرفه‌ای غربی از آمریکا به ژاپن پا می‌گذارد و دیگری اینکه اولین مأموریت دیپلماتیک ژاپن به آمریکا رقم می‌خورد. کنار هم قراردادن وقایع داستانی «گریه آرام» و وقایع تاریخی می‌تواند جالب توجه باشد. خصوصا اینکه بیشتر وقایع اساسی داستان پس از جنگ جهانی دوم رخ می‌دهند. از سوی دیگر عنوانی که مترجم انگلیسی کتاب برگزیده نیز کاملا مرتبط با محتوای داستان است. از اولین سطور داستان و مونولوگ ناامیدانه میتسوبورو در چاله و فضای گرگ‌ومیش اطراف حس حزن و اندوه را می‌توان دریافت.

هم میتسوبور بی‌تفاوت افسرده است و هم تاکاشی عاصی. همسر میتسوبور از غم فرزندشان که مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی است در آستانه فروپاشی روانی قرار گرفته است. درنهایت سرانجام شورش و تخریب خانه اجدادی غم و اندوه را در ذهن تداعی می‌کند. علاوه بر اندوه و ناامیدی، خشونت دیگر زمینه «گریه آرام» است. داستان مملو از درگیری‌ها و خشونت‌هاست. در خانواده میتسوبور از گذشته خشونتی تکرار شده است که خود هم علت و هم معلول آن بوده‌اند. آنها آتشی را می‌گسترانند که خود در آن می‌سوزند. اوئه به‌ گونه‌ای این خشونت‌ها را توصیف می‌کند که گویی جزئی معمول از زندگی انسان به نظر می‌رسند و بیش از حس وحشت و درد، غم و افسردگی را سبب می‌شود. روایت سرگذشت برادر بزرگ‌تر میتسوبور و تاکاشی از این دست خشونت‌هاست. در سال 1945 برادر بزرگ‌تر در حمله به کره‌ای‌های برده که به‌عنوان کارگر وارد روستا شده‌اند، شرکت می‌کند و یکی از کره‌ای‌ها در این نزاع کشته می‌شود. کره‌ای‌ها با نیروی بیشتر برای انتقام برمی‌گردند. سوبارو داوطلبانه و تنها در انتظارشان می‌نشیند و به‌شکل وحشیانه‌ای کشته می‌شود. هنگامی که میتسو با جسد برادرش مواجه می‌شود توصیف او از جسد تألم‌برانگیز است. ساختار قدرت دیگر زمینه‌ای است که اوئه توجه مبسوطی به آن داشته است. گونه‌ای از قدرت بر مبنای نژاد در روابط کره‌ای‌های روستا و ژاپنی‌ها برجسته است. کره‌ای‌ها به‌عنوان برده از وطن‌شان به ژاپن آورده شده‌اند و تحت استعمار ژاپنی‌ها قرار دارند. پس از جنگ جهانی دوم و نزول قدرت ژاپن کره‌ای‌های روستا به‌لحاظ اقتصادی قدرت را به دست می‌گیرند که سوپرمارکت روستا سمبل این قدرت اقتصادی است. ژاپنی‌هایی که بالادستی کره‌ای‌ها را نمی‌توانند برتابند دست به شورش نافرجامی می‌زنند. پیش از این شورش چالش قدرت خود را به‌صورت نزاع دسته‌جمعی کره‌ای‌ها و ژاپنی‌ها در سال 1945 بروز داده است که به کشته‌شدن یک نفر از هر گروه خاتمه می‌یابد.

دیگر نوع قدرت، قدرت فئودالی است که در سال 1860 شورش دهقانان در مخالفت با افزایش مالیات را در هم کوبیده است. اما دهقانان در سال 1871 مجددا بر می‌خیزند و با خودکشی یکی از مقامات استانی فرو می‌نشیند. سومین نوع ساختار قدرت را می‌توان تلویحا از «گریه آرام» دریافت. هرچند اوئه آشکارا به روابط بین‌المللی ژاپن اشاره‌ای نمی‌کند اما از برخی نشانه‌ها می‌توان به این ساختار قدرت پی برد. همچنان که پیش‌تر به آن اشاره شد در سال 1860 اولین مأموریت دیپلماتیک ژاپن در آمریکا اتفاق می‌افتد. از حضور کره‌ای‌های برده در روستا، تهاجم ژاپن به کشورهای اطراف در ذهن متبادر می‌شود و از آنچه در اتفاقات بعد از 1945 در داستان مشاهده می‌شود می‌توان به نزول قدرت ژاپن پی برد. در قسمتی از داستان می‌خوانیم: «یاد آن روز که جیپ‌های اشغالگر برای اولین بار وارد دره شدند در خاطرم زنده شد. امپراتور و افرادش مانند غریبه‌های پیروز در آن سپیده‌دم اواسط تابستان بودند. ریش‌سفیدهای دره با آنکه در عمل ناظر شکست کشور بودند، قادر به تن‌دادن به شکست نبودند، به همین دلیل حضور نیروهای بیگانه را ندیده گرفتند و به امور روزانه خود پرداختند اما همه وقت روحشان در عذاب بود». رمان «گریه آرام» داستان طغیان‌ها است: طغیان‌های درونی و بیرونی، طغیان‌های فردی و اجتماعی. در‌حالی‌که میستوبور از بیرون انسانی خنثی و منفعل به نظر می‌رسد درونش غوغایی برپاست که او خود می‌ترسد به مرز جنون کشانده شود. میتسوبور از آن ترسان است که همچون دوست صمیمی‌اش با چهره‌ای بزک‌شده خود را حلق‌آویز کند. او در جست‌وجوی پاسخی برای وقایعی است که بر او گذشته است و قادر نیست ستمی که روزگار بر او روا داشته است را توجیه کند. اما درنهایت همان موجود رام می‌ماند. تاکاشی نیز مملو از سرکشی‌هاست. در‌حالی‌که نویسنده چندان به بلبشوی درونی تاکاشی نمی‌پردازد، می‌توان از آنچه بر او گذشته است و آنچه انجام می‌دهد پی برد که درون ناآرامی دارد و همین باطن ناآرام او را به‌ سمت شورش‌ها سوق می‌دهد.

[«گریه‌ی آرام» نوشته کنزو‌بورو اوئه با ترجمه حبیب گوهری‌راد توسط انتشارات رادمهر منتشر شده است.]