عزیز نسین

31 خرداد 1399

عزیز-نسین

به مدرسه‌ی نظام وارد شد، از آکادمی جنگ درجه‌ی افسری گرفت... ارتش را ترک کرد و به هیئت نویسندگان مجله‌ی معروف یدیگون Yedigun پیوست... به زندان افتاد و بیش از پنج سال از عالم مطبوعات دور ماند... مجله‌ی مارکوپاشا Marko Pasha را تأسیس کرد که به هجویات سیاسی اختصاص یافت و به سبب همین هجویات بود که بار دیگر به زندان افتاد... دو سال پیاپی (1956 و 1957) برنده‌ی جایزه‌ی نخل طلای مسابقه‌ی طنزنویسان جهان در ایتالیا شد

عزیز نسین Aziz Nesin نام مستعار، (نام واقعی، محمد نصرت نسین Mehmet Nusret Nesin) داستان‌نویس ترک (1915-1995 ). عزیز نسین در استانبول زاده شد و تحصیلات ابتدایی را در این شهر انجام داد، پس از آن به مدرسه‌ی نظام وارد شد، از آکادمی جنگ به دریافت دیپلم نایل آمد و در 1939 چون پدرش درجه‌ی افسری یافت. چندی نگذشت که ارتش را ترک کرد و به هیئت نویسندگان مجله‌ی معروف یدیگون Yedigun پیوست. در 1946 به مناسبت نوشته‌هایش به زندان افتاد و بیش از پنج سال از عالم مطبوعات دور ماند. پس از رهایی از زندان چندی به کتابفروشی پرداخت و کارگاه عکاسی دایر کرد و بار دیگر به نویسندگی روی آورد. عزیز نسین کار نویسندگی را از زمان تحصیل در مدرسه‌ی نظام آغاز کرده بود. داستان‌های خود را ابتدا در مجله‌ی «یدیگون» انتشار داد و پس از آن در مجله‌ی «ملت» که در آنکارا منتشر می‌شد و مجله‌ی ینی‌آدم Yeni Adam، نام مستعار عزیز نسین را نیز از زمان سربازی انتخاب کرده بود که بعدها همچنان در نوشته‌هایش به‌کار برد. وی علاوه بر نشر داستان و مقاله در روزنامه‌ی تان Tan به نوشتن داستان‌های فکاهی دست زد و بعدها با همکاری دوستش، صباح‌الدین علی مجله‌ی مارکوپاشا Marko Pasha را تأسیس کرد که به هجویات سیاسی اختصاص یافت و به سبب همین هجویات بود که بار دیگر به زندان افتاد.

عزیز نسین

پس از آزادی، عزیز نسین داستان‌نویسی را از سر گرفت و این‌بار در مجله‌ی فکاهی آق‌بابا Akbaba. در ضمن به چاپ مجموعه داستان‌های خود پرداخت. عزیز نسین در زمان حاضر مهم‌ترین طنز‌نویس ترک به‌شمار می‌آید. وی دو سال پیاپی (1956 و 1957) جایزه‌ی نخل طلا را در مسابقه‌ی طنزنویسان جهانی که سالانه در ایتالیا برگزار می‌شود به‌دست آورد و در این رشته مقام اول را در جهان کسب کرد و ناگهان به شهرت رسید. پس از آن کتاب‌ها و داستان‌هایش به بیشتر زبان‌ها ترجمه شده و نزدیک به چهل اثر از او چندین بار به چاپ رسیده که مجموعاً به صدها هزار نسخه بالغ گشته است- توفیقی که در ادبیات ترکیه نصیب هیچ‌یک از نویسندگان نشده است. نوشته‌های طنز‌آمیز عزیزنسین چه در رمان، چه در داستان‌های کوتاه، بر زمینه‌ای نامحدود قرار گرفته که موجب تنوع شگفت‌انگیز در عرضه‌ی مسائل اجتماعی و معرفی اشخاص گوناگون داستانی گشته است.

بیان نویسنده نیز آن‌چنان است که نزد عامه‌ی مردم خواننده‌ی فراوان به‌دست آورده. علاوه بر این‌ها عزیز نسین هرگز در زبان داستان و شیوه‌ی بیان و توصیف زندگی طبقه‌های مختلف اجتماع سهل‌انگاری روا نمی‌دارد، اما در وصف که بیشتر شامل دهقانانی است که به زندگی شهرهای بزرگ کشیده شده‌اند، به طور عمیق وارد نمی‌شود و در ترسیم موضوع و تصویر اشخاص داستان پیوسته به ظواهر اکتفا می‌کند و این از خصوصیت‌های نویسندگی اوست، زیرا هدف او تجزیه و تحلیل عمیق خلق و خوی قهرمانان داستان نیست، بلکه بیرون‌کشیدن طنزی سرگرم‌کننده از این خلق و خوی است همراه با انتقادی شدید از وضع اجتماعی. با این‌همه در موضوع‌های برگزیده‌ی او صفات ویژه‌ای وجود دارد که داستان‌هایش را از برجستگی خاص برخوردار می‌سازد، جز آنها که واقعاً از نظر ارزش ادبی نیز مقامی والا دارد. از مهم‌ترین مجموعه داستان‌های عزیز نسین: دم سگ، دیوانه‌ای در پشت‌بام، صندلی زوبوک Zubuk و از معروف‌ترین نمایشنامه‌هایش یاغی توروس، چیچو و کاری کن مست است.

عزیز نسین درآمد سرشار خود از راه نویسندگی را وقف «بنیاد نسین» کرده که به فراهم‌آوردن وسیله‌ی زندگی و تحصیل کودکان بی‌سرپرست اختصاص یافته است.

[عزیز نسین دو بار ازدواج کرد. ازدواج اولش با ودیعه خانم بود که موجب تولد ۲ فرزند با نام‌های اویا و آتش شد. همسر اول نسین، وقتی او در زندان بود، طلاق گرفت. عزیز نسین پس از آزادی از زندان، با مرال چلن ازدواج کرد که حاصل این‌وصلت‌ ۲ پسر با نام‌های علی و احمد بودند. عزیز نسین و مرال چلن طی ۲۵ سال، ۲ بار از هم جدا شدند. اخیرا نامه‌های عزیز نسین و مرال چلن به یکدیگر ترجمه و منتشر شده‌اند.
عزیز نسین در ششم جولای 1995 درگذشت.]

زهرا خانلری، فرهنگ ادبیات جهان، خوارزمی

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

داستان خانواده شش‌نفره اورخانی‌... اورهان، فرزند محبوب پدر است‌ چون در باورهای فردی و اخلاق بیشتر از همه‌ شبیه‌ اوست‌... او نمی‌تواند عاشق‌ شود و بچه‌ داشته‌ باشد. رابطه‌ مادر با او زیاد خوب نیست‌ و از لطف‌ و محبت‌ مادر بهره‌ای ندارد. بخش‌ عمده عشق‌ مادر، از کودکی‌ وقف‌ آیدین‌ می‌شده، باقی‌مانده آن هم‌ به‌ آیدا (تنها دختر) و یوسف‌ (بزرگ‌‌ترین‌ برادر) می‌رسیده است‌. اورهان به‌ ظاهرِ آیدین‌ و اینکه‌ دخترها از او خوش‌شان می‌آید هم‌ غبطه‌ می‌خورد، بنابراین‌ سعی‌ می‌کند از قدرت پدر استفاده کند تا ند ...
پس از ۲۰ سال به موطن­‌شان بر می­‌گردند... خود را از همه چیز بیگانه احساس می‌­کنند. گذشت روزگار در بستر مهاجرت دیار آشنا را هم برای آنها بیگانه ساخته است. ایرنا که که با دل آکنده از غم و غصه برگشته، از دوستانش انتظار دارد که از درد و رنج مهاجرت از او بپرسند، تا او ناگفته‌­هایش را بگوید که در عالم مهاجرت از فرط تنهایی نتوانسته است به کسی بگوید. اما دوستانش دلزده از یک چنین پرسش­‌هایی هستند ...
ما نباید از سوژه مدرن یک اسطوره بسازیم. سوژه مدرن یک آدم معمولی است، مثل همه ما. نه فیلسوف است، نه فرشته، و نه حتی بی‌خرده شیشه و «نایس». دقیقه‌به‌دقیقه می‌شود مچش را گرفت که تو به‌عنوان سوژه با خودت همگن نیستی تا چه رسد به اینکه یکی باشی. مسیرش را هم با آزمون‌وخطا پیدا می‌کند. دانش و جهل دارد، بلدی و نابلدی دارد... سوژه مدرن دنبال «درخورترسازی جهان» است، و نه «درخورسازی» یک‌بار و برای همیشه ...
همه انسان‌ها عناصری از روباه و خارپشت در خود دارند و همین تمثالی از شکافِ انسانیت است. «ما موجودات دوپاره‌ای هستیم و یا باید ناکامل بودن دانشمان را بپذیریم، یا به یقین و حقیقت بچسبیم. از میان ما، تنها بااراده‌ترین‌ها به آنچه روباه می‌داند راضی نخواهند بود و یقینِ خارپشت را رها نخواهند کرد‌»... عظمت خارپشت در این است که محدودیت‌ها را نمی‌پذیرد و به واقعیت تن نمی‌دهد ...
در کشورهای دموکراتیک دولت‌ها به‌طور معمول از آموزش به عنوان عاملی ثبات‌بخش حمایت می‌کنند، در صورتی که رژیم‌های خودکامه آموزش را همچون تهدیدی برای پایه‌های حکومت خود می‌دانند... نظام‌های اقتدارگرای موجود از اصول دموکراسی برای حفظ موجودیت خود استفاده می‌کنند... آنها نه دموکراسی را برقرار می‌کنند و نه به‌طور منظم به سرکوب آشکار متوسل می‌شوند، بلکه با برگزاری انتخابات دوره‌ای، سعی می‌کنند حداقل ظواهر مشروعیت دموکراتیک را به دست آورند ...