آنتیم آرمان دوبوا، زیست شناس متفنن و بی دین با باجناقش کنت ژولیوس دو بارالیول، رمان نویس بازاری و کاتولیک متعصب، که نامزد انتخاب شدن به عضویت فرهنگستان است با هم اختلاف دارند... پاپ قربانی دسیسه­‌ی تنفرانگیز لژهای فراماسونی شده است و در دخمه­‌های واتیکان یا بهتر بگوییم، در دخمه‌­های قصر سنت آنژ زندانی شده است و جای او را کسی که بسیار شبیه اوست اشغال کرده است.

دخمه‌­های واتیکان[Les Caves du Vatican]. (Caves of the Vatican) آندره ژید
دخمه‌­های واتیکان
[Les Caves du Vatican]. (Caves of the Vatican) رمانی از آندره ژید (1)(1869-1951)، نویسنده­‌ی فرانسوی، که در 1914 منتشر گردید. شهرت این کتاب بیشتر مدیون یکی از شخصیت­های آن به نام لافکادیو(2) است که قهرمان «عمل بیهوده» است. داستان به پنج فصل بلند تقسیم شده است. در دو فصل اول، شاهد اختلاف بین آنتیم آرمان دوبوا(3)، زیست شناس متفنن و بی دین با باجناقش کنت ژولیوس دو بارالیول(4)، رمان نویس بازاری و کاتولیک متعصب، هستیم که نامزد انتخاب شدن به عضویت فرهنگستان است. پس از ایمان آوردن ناگهانی آنتیم، ژولیوس که از رم به پاریس برگشته است، از سوی پدر پیر و محتضر خود، مأمور می­‌شود که درجستجوی جوان نوزده­‌ساله‌­ی اهل رومانی به نام لافکادیو ولوئیکی(5) برآید. مرد بحث از توجهی که به او می­‌کنند کنجکاو می­‌شود، و عاقبت می­‌فهمد که کنت ژوست آژنور(6) دوبار الیول پدر اوست. با پیرمرد علیل گفتگویی تأثرانگیز انجام می‌­دهد و در نتیجه، وارث قسمتی از ثروت کلان وی می‌­شود. طی همان روز، لافکادیو بر حسب تصادف، کاری قهرمانی برای نجات کسی انجام می­‌دهد که باعث آشنایی وی با ژنویو(7)، دختر بزرگ ژولیوس، می­‌شود. در فصل سوم، در ایالت گاسکونی(8) در شهر پو(9) هستیم که گروهی تبهکار بین المللی در آنجا فعالیت می‌­کند. این گروه شایع کرده­‌اند که پاپ قربانی دسیسه­‌ی تنفرانگیز لژهای فراماسونی شده است و در دخمه­‌های واتیکان یا بهتر بگوییم، در دخمه‌­های قصر سنت آنژ(10) زندانی شده است و جای او را کسی که بسیار شبیه اوست اشغال کرده است: اشخاص ساده لوح و خوش باور بسیاری، این دروغ شگفت انگیز را باور کرده‌­اند.

یکی از مأموران این گروه پروتوس(11) ماجراجوست که نام حقیقی­‌اش بر هیچ کس معلوم نیست. او هم‌شاگردی دبیرستانی لافکادیو است. پروتوس نفوذ ناسالمی در روح و فکر لافکادیو دارد و حتی دوست دختر خود را به نام کارولا(12) برای او به ارث گذاشته است. باجناق دیگر ژولیوس، به نام آمده فلوریسوار (13) مانند سرباز جنگهای صلیبی، شهر پو را برای رفتن به رم و کمک به پاپ ترک می­‌کند. مرد بینوا به مهمانخانه‌­ی بدنامی کشیده می­‌شود و در آنجا، در حالی که کاملاً از کرده‌­ی خود پشیمان است، تحت تأثیر طنازی کارولا واقع می­‌شود. کارولا به او علاقه­‌مند می­‌شود و می­‌خواهد از او حمایت کند، ولی پروتوس، از ترس اینکه با وجود ساده‌لوحی­‌اش، به این دروغ بسیار آشکار پی ببرد، با فریبکاری مراقب اوست. این وضع ممکن بود، چنان چه فلوریسار یک روز در خط آهن بین رم و ناپل کشته نمی­‌شد، خیلی طول بکشد. او قربانی جنایت «بیهوده» لافکادیو می­‌شود. لافکادیو، به سبب ولادت نامشروع خود و نیز به علت تربیت نابسامانی که داشته است، آماده­‌ی پذیرش هرگونه عصیانی است و سرانجام، از «عمل بیهوده» برای خود مکتب عرفانی وحشتناکی ساخته است. همان طور که چندی پیش در پاریس، زیر نگاه ژنویو، تسلیم میل خود به عملیات قهرمانی شده بود، اینک نیز با همان بی قیدی تسلیم وسوسه­‌ی جنایت می­‌شود، ولی بلافاصله درعمل خود زندانی می‌­شود، زیرا پروتوس، در حال تعقیب، او را دیده است که مرد بدبخت را از در قطار به بیرون هل داده و اکنون با علایمی اسرارآمیز او را دچار اضطراب ساخته است. سرانجام، پروتوس به لافکادیو می­‌گوید که برای نجات خود یک راه بیشتر در پیش ندارد و آن عبور به «آن طرف» و شریک جرم او شدن است.

لافکادیو، وحشت­زده این پیشنهاد را رد می­‌کند. در خلال مدت مرگ فلوریسار، حوادثی نامنتظر به وجود آورده است: ژولیوس دو بارالیول، که تحت تأثیر برادر اهریمنی خود دچار بحران وجدانی خطرناکی شده، به سبب او به داشتن ایمان استوارتری برانگیخته شده است. ولی آنتیم، بر خلاف او، در این ماجرا جز فرصتی برای اینکه ایمان آوردن خود را تکذیب کند و به عقاید قبلی خود برگردد نمی‌­بیند. کارولا، به گمان اینکه پروتوس قاتل فلوریسار است، دچار وحشت می­‌شود و پروتوس بلافاصله به اتهام دو قتل توقیف می‌­شود. لافکادیو از این خبر منقلب و دچار تشویشی عمیق می‌­گردد: او خیال کرده بود که فقط بازی می‌کند، اما اکنون با هراس پی می­‌برد که موضوع جدی­تر از آن است که او گمان کرده بود. لافکادیو، با صداقت و وفاداری خود، حس می­‌کند که در زندان گذاشتن پروتوس عملی نفرت انگیز و نادرست است، ولی از معرفی خود هراس دارد و دچار شرمساری است. ژولیوس هنگامی که لافکادیو راز خود را نزد او فاش می‌­سازد، فقط می­‌تواند یک راه به او نشان دهد و آن اینست که به ایمان و مذهب روی آورد. همان شب، ژنویو عشق و شفقت و اضطرابش را به لافکادیو اظهار می­‌کند و این موضوع، بی تصمیمی و تردید لافکادیو را شکنجه آورتر می­‌کند.

بیهوده است که در این کتاب به جستجوی «واقعیت» برآییم که به عقیده‌­ی برخی در رمان نویسی ضرورت دارد. خود نویسنده این کتاب را یک «سوتی»(14) [نوعی نمایشنامه کمدی هجایی که بازیگران آن لباس­های مضحک می‌­پوشند و نماینده­‌ی مردمانی احمق­»اند که کنایه از مردم زمانه است] نامیده است. بنابراین؛ غیرمنطقی و استثنایی بودن در اینجا قاعده­ محسوب می­‌شود. این اثر در واقع نوعی هجونامه و حکایت سرگرم کننده به معنی وسیع کلمه است که در آن نتایجی که ممکن است برخی از آرمان­های کلی، اندیشه‌­های جزمی و اعتقادات و فرضیات اواخر قرن نوزدهم میلادی در زندگی عملی داشته باشد، با روشن‌­بینی خیره کننده و طنزی ظریف، و به خصوص با فقدان مسرت انگیز هرگونه پیش داوری، مورد مطالعه و پی­گیری قرار گرفته است. نوعی خشکی در نمایش حوادث لطمه‌­ای به این کتاب وارد نیاورده است، زیرا خشکی قاعده­‌ی این گونه آثار است؛ به همین جهت این اثر بیان کامل خود را در سبکی می‌­یابد، با صلابتی کلاسیک، آمیخته به طنز و همراه با هوشمندی کاملی که زندگی و جنبش فوق‌­العاده‌­ای به هر یک از صفحات کتاب می‌­بخشد. خود ژید نمایشنامه‌­ای بسیار گیرا و جالب توجه از این کتاب ساخته است که در 1951 انتشار یافت و در تماشاخانه‌­ها به روی صحنه آمد.

سیروس ذکاء. فرهنگ آثار. سروش

1. Andre Gede  2.Lafcadio  3. Anthime-Armand Dubois
4. Julius de Baraglioul  5. Wluiki  6. Juste Agenor  7. Genevieve
8. Gascogne  9. Pau  10. Saint_Ange  11. Protos  12. Carola
13. Amedee Fleurissoire  14.Sotie

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...