تک درختی است در کویر | اعتماد


عزت‌شاهی، مبارز انقلابی است که توانست در جریان رویارویی با رژیم شاه از زیر ضربات مهلک ساواک و شکنجه‌های روحی دوران بازجویی و زندان جان سالم به دربرده و خود را به پیروزی انقلاب برساند. او اگرچه چند صباحی خود از برنامه‌‌ریزان و مجریان نظام نوپای انقلابی جمهوری اسلامی بود اما خیلی زود از این گذرگاه عبور کرد و فقط به نظاره وقایع سال‌های بعد و آثار و تبعات آن نشست. چرایی این دوری و درگیر شدن با موج انقلابی قبل و پس از انقلاب اسلامی را می‌توان در گفت‌وگوها و خاطرات وی یافت.

خاطرات عزت‌شاهی عزت الله مطهری

«خاطرات عزت‌شاهی» تنها حکایات تلخ و شیرین و شرح سردی و گرمی و تصویر شادی و غم زندگی نیست، بلکه تاریخ دو دهه مبارزه با رژیم شاه و سرگذشت جریان‌های سیاسی قهرآمیز و گروه‌های مبارز مسلح و قصه آدم‌هایی است که با هر مرام و عقیده و مسلکی برای رسیدن به آرمان‌های خود به قیام برخاستند. محسن کاظمی، تدوین کننده خاطرات در فرآیند شکل‌گیری کتاب تلاش کرده تا برای شخصیت و نقش‌آفرینان حوادث و رخدادهای دوران مبارزات سند و مدرک ارائه بدهد تا نکته‌ای از زوایای تاریخ پنهان نماند. وی به شرح احوال و در صورت امکان مشخصات ظاهری افراد اشاره کرده تا خواننده با داده‌ها و اطلاعات بیشتری رویدادها را داوری کند. جذابیت کتاب علاوه بر پرکشش بودن حوادث خاطراتی، اسناد کاربردی و عکس‌های درج شده در پایان کتاب است.

ویژگی آثار محسن کاظمی در نثر ساده، روان و محققانه است که می‌تواند به راحتی با خواننده ارتباط برقرار کند. پیوستگی و انسجام مطالب وی چنان است که مخاطب را تا آخر موضوع به‎دنبال خود می‌کشاند. غالب آثار این پژوهشگر تاریخ، به ‎دلیل بهره‌مندی از روش علمی «تحقیق» و استفاده از اسناد و مدارک مورد توجه دیگر پژوهشگران و نویسندگان است. کاظمی که از فعالان عرصه «خاطره‌نگاری» و «تاریخ شفاهی» است تاکنون آثار ماندگاری را در حوزه تاریخ شفاهی منتشر کرده است.

کتاب خاطرات عزت‎‌شاهی تاریخ دو دهه مبارزه با رژیم شاه و سرگذشت جریان‌های سیاسی قهرآمیز و گروه‌های مبارز مسلح و قصه آدم‌هایی است که با هر مرام، عقیده و مسلکی روزگاری برای رسیدن به آرمان‌های همبستگی بشری همچون عدالت، قسط، مساوات و جامعه‌ای خالی از تبعیض قیام کردند و برای آن خون دادند و خون ریختند. عزت‎شاهی در کتاب خاطراتش بسیاری از جریان‌ها و شخصیت‌های مطرح سیاسی تاریخ معاصر را به چالش کشیده است. آرمان‎شهر عزت‎شاهی پر از آدم‌هایی است که ترک زندگی کردند، کار و زندگی را کنار گذاشتند و به‎دنبال ستیز با ظلم و فساد شدند.

تدوین‌کننده کتاب برای انتشار خاطرات عزت‎شاهی سختی‌ها و مشکلات زیادی را متحمل شد و برای نگارش کتاب از ده‌ها کتاب، روزنامه گفت‌وگوهای شفاهی و منابع انگلیسی استفاده کرده است. وی همچنین ده‌ها سند و تصویر را در کتابش ارائه نموده که بسیاری از آنها برای اولین بار انتشار یافته و همین امر بر ویژگی‌های کتاب افزوده است. تدوین‌کننده کتاب معتقد است: «شخص عزت‎شاهی همانند تک‌درختی است در کویر، آن قدر سختی و کم‌آبی کشیده که قوی شده است.»

نویسنده برای نگارش کتاب نیاز به پرونده‌های ساواک و بسیاری از اسناد و مدارک داشته است که دسترسی به آنها گاهی غیرممکن بود. بسیاری از شخصیت‌های مورد نیاز نویسنده یا زنده نبودند و یا در خارج از کشور به سر می‌بردند. کتاب در واقع صدای اعتراض عزت‎شاهی است. تدوین‌کننده کتاب همچنین تلاش کرده است ضمن ایجاد انسجام و پیوستگی در خاطرات لهجه، لحن و محتوای کلام راوی آسیبی نبیند. حتی کوشیده است با به کارگیری کلمات مناسب کوتاهی و بلندی و احساس غم و شادی و حزن و سرور نهفته در صدا را تا حد ممکن به گوش خواننده برساند. محسن کاظمی تدوین‌کننده کتاب همچنین در شرح و تفسیر بعضی رویدادها و جریان‌های سیاسی معاصر و پرداخت شخصیت‌ها به گفتار و قول عزت شاهی بسنده نکرده است.

تدوین‌کننده کتاب همچنین تلاش کرده است هرجا لازم باشد چهره‌ها و بازیگران خاطرات عزت را گویا و زندگینامه آنها را در دامنه زمانی عمر سیاسی و اجتماعی‌شان بررسی کند. اگر چه او چند صباحی خود از برنامه‌ریزان و مجریان نظام جمهوری اسلامی بود، اما خیلی زود از این گذرگاه عبور کرد و فقط به نظاره وقایع سال‌های بعد و آثار و تبعات آن نشست. این کتاب در سیزده فصل تنظیم شده است. کتاب خاطرات عزت‎شاهی مملو از خاطرات خواندنی است و با قلم توانا و شیوای تدوین‌کننده کتاب و کسب تجربیات جدیدیش خواندنی‌تر شده است.

کتاب «خاطرات عزت‎شاهی» تاکنون دو جایزه کتاب سال و رتبه دوم جایزه آثار پژوهشی با موضوع امام خمینی و انقلاب اسلامی را به خود اختصاص داده است. بیست‌و چهارمین چاپ خاطرات «عزت‎شاهی» اخیرا از سوی سوره مهر منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

صدام حسین بعد از ۲۴۰ روز در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۳ در مزرعه‌ای در تکریت با ۷۵۰ هزار دلار پول و دو اسلحه کمری دستگیر شد... جان نیکسون تحلیلگر ارشد سیا بود که سال‌های زیادی از زندگی خود را صرف مطالعه زندگی صدام کرده بود. او که تحصیلات خود را در زمینه تاریخ در دانشگاه جورج واشنگتن به پایان رسانده بود در دهه ۱۹۹۰ به استخدام آژانس اطلاعاتی آمریکا درآمد و علاقه‌اش به خاورمیانه باعث شد تا مسئول تحلیل اطلاعات مربوط به ایران و عراق شود... سه تریلیون دلار هزینه این جنگ شد ...
ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...