کتاب «پسمانده‌های بیداری در خواب» اثر محمد رحیمیان شیرمرد به همت انتشارات رامان سخن روانه بازار نشر شد.
به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، در این کتاب، مسئله اصلی و اساسی در قالب تحلیل آثار نمایشی ساموئل بکت از منظر تئودور آدورنو صورت‌بندی شده است. پرداختن به نسبت میان فلسفه و هنر، چگونگی شکل‌گیری این پیوند و مشخص کردن ظرفیت‌ها و جایگاه هر یک از سویه‌های این رابطه است.
برای تحقق این هدف، ابتدا نظریه زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر آدورنو، به‌عنوان مبانی نظری کتاب موردبررسی قرار گرفته است. آنگاه در جهت توضیح بیشتر و ایضاح دیدگاه‌های آدورنو در زمینه شاخصه‌هایی که برای اثر هنری در نظر دارد و ارائه صورتی انضمامی‌تر از تبیینی که وی در مورد رابطه فلسفه و هنر، صورت‌بندی می‌کند؛ دو نمایشنامه بسیار شناخته‌شده بکت با عناوین در انتظار «در انتظار گودو» و «آخر بازی» مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.
در پشت جلد کتاب آمده است: «هر ايده‌ای كه در باب تبيين پيوند ميان فلسفه و هنر شكل گيرد، ناگزير از پاسخ به اين پرسش بنيادين خواهد بود كه رابطه ميان هنر به مثابه امری زيبايی شناختی با فلسفه كه حوزه‌ای است مربوط به انديشه و تبيين امور از طريق مفاهيم، چگونه امكان‌پذير است؟ به اين معنی كه هرگاه هنر در جزئيت خود، با مفاهيم كلی فلسفی، نسبتی برقرار سازد، آيا ملزم به ناديده گرفتن بخشي از معيارهای زيبايی شناختی و اغماض از اصول درون ذاتی خويش است؟ پاسخ به چنين پرسشی، پيش از هر چيز مستلزم تامل در اين مسئله است كه آيا وجود انديشه فلسفی در اثر هنری، اساسا وجهی برون ذاتی است يا امری درون ذاتی تلقی می‌شود؟»
نکته‌ای که لازم است با خوانندگان این کتاب درمیان گذاشته شود آن است که با توجه به این واقعیت که در جامعه فکری، فرهنگی و هنری ما نه زمینه‌های درک تفکر انتقادی آدورنو و نه اجرای نمایش نامه‌های معناباخته بکت به مقدار لازم فراهم شده است؛ لذا محدودیت منابع برای اندیشه فهم و پژوهش در اینباره انکارناپذیر است. از سوی دیگر، گرچه تمامی آثار آدورنو از زبان اصلی و آلمانی به انگلیسی ترجمه شده‌اند اما همه آنها ترجمه‌هایی رسا و روشن نیستند و عموماً از مسائل و دشواری‌های اجتناب ناپذیر حوزه ترجمه برکنار نمانده‌اند. آثار بسیار معدودی از نوشته‌های این نویسنده که به زبان فارسی برگردانده شده‌اند مشکلات خاص خود را دارند. به همه این موارد، باید دشوارنویسی خود آدورنو را نیز که ویژگی عمده اغلب فلاسفه و اندیشمندان آلمانی است افزود. خصوصیتی که گاهی فهم این متون را برای خود آلمانی زبان‌ها نیز با دشواری‌هایی مواجه می‌سازد.
کتاب حاضر در چهار فصل در جهت تبیین رابطه فلسفه و هنر در چارچوب فهم آدورنو از بکت شکل گرفته است. فصل نخست با عنوان فلسفه هنر آدورنو، به شرح و توضیح نظریه زیبایی و هنر آدورنو و رویکرد انتقادی او در حوزه زیبایی شناسی می‌پردازد. فصل دوم در پی آن است که آثار نمایشی معناباخته را در نسبت با رهیافت‌های آدورنو درخصوص معمابودگی اثر هنری و در عین حال تفسیرطلبی آن بررسی کند و نشان دهد که بی‌معنایی در آثاری از نوع نوشته‌های بکت امری تفننی یا از سر روشنفکرمآبی صرف نیست. بلکه منبعث از ضرورتی فلسفی و هنری است.
در فصل سوم تحلیلی از نمایشنامه «در انتظار گودو» ارائه شده است تا برخی از محوری‌ترین دیدگاه‌های آدورنو درخصوص اثر هنری به صورتی انضمامی در این نمایشنامه مورد خوانش قرار گیرد. فصل چهارم به تحلیل نمایشنامه «آخر بازی» اختصاص یافته تا فلسفه اگزیستانسیالیستی بکتی با انواع دیگر این فلسفه مقایسه و تبیین فلسفی-هنری فاجعه در بکت نشان داده شود.
آشنایی نگارنده با حوزه فلسفه هنر به عنوان شاخه‌ای از فلسفه‌های مضاف، تعارض حاصل از تعلق خاطر به فلسفه در عین علاقه به تخیل فریبنده هنر و ادبیات را به افق‌های درخشان و دوردست تلاقی این دو حوزه، رهنمون ساخت و این اثر حاصل اشتیاق به تأمل فلسفی و زیبایی شناختی در قبال دو اثر ادبی-نمایشی ساموئل بکت است.
کتاب «پسمانده‌های بیداری در خواب» اثر محمد رحیمیان در 164 صفحه و با قیمت 180 هزار تومان از سوی انتشارات رامان سخن روانه بازار نشر شده است.
................ هر روز با کتاب ................
