کتاب «پسمانده‌های بیداری در خواب» اثر محمد رحیمیان شیرمرد به همت انتشارات رامان سخن روانه بازار نشر شد.

پسمانده‌های بیداری در خواب» اثر محمد رحیمیان

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، در این کتاب، مسئله اصلی و اساسی در قالب تحلیل آثار نمایشی ساموئل بکت از منظر تئودور آدورنو صورت‌بندی شده است. پرداختن به نسبت میان فلسفه و هنر، چگونگی شکل‌گیری این پیوند و مشخص کردن ظرفیت‌ها و جایگاه هر یک از سویه‌های این رابطه است.

برای تحقق این هدف، ابتدا نظریه زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر آدورنو، به‌عنوان مبانی نظری کتاب موردبررسی قرار گرفته است. آنگاه در جهت توضیح بیشتر و ایضاح دیدگاه‌های آدورنو در زمینه شاخصه‌هایی که برای اثر هنری در نظر دارد و ارائه صورتی انضمامی‌تر از تبیینی که وی در مورد رابطه فلسفه و هنر، صورت‌بندی می‌کند؛ دو نمایش‌نامه بسیار شناخته‌شده بکت با عناوین در انتظار «در انتظار گودو» و «آخر بازی» مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.

در پشت جلد کتاب آمده است: «هر ايده‌ای كه در باب تبيين پيوند ميان فلسفه و هنر شكل گيرد، ناگزير از پاسخ به اين پرسش بنيادين خواهد بود كه رابطه ميان هنر به مثابه امری زيبايی شناختی با فلسفه كه حوزه‌ای است مربوط به انديشه و تبيين امور از طريق مفاهيم، چگونه امكان‌پذير است؟ به اين معنی كه هرگاه هنر در جزئيت خود، با مفاهيم كلی فلسفی، نسبتی برقرار سازد، آيا ملزم به ناديده گرفتن بخشي از معيارهای زيبايی شناختی و اغماض از اصول درون ذاتی خويش است؟ پاسخ به چنين پرسشی، پيش از هر چيز مستلزم تامل در اين مسئله است كه آيا وجود انديشه فلسفی در اثر هنری، اساسا وجهی برون ذاتی است يا امری درون ذاتی تلقی می‌شود؟»

نکته‌ای که لازم است با خوانندگان این کتاب درمیان گذاشته شود آن است که با توجه به این واقعیت که در جامعه فکری، فرهنگی و هنری ما نه زمینه‌های درک تفکر انتقادی آدورنو و نه اجرای نمایش نامه‌های معناباخته بکت به مقدار لازم فراهم شده است؛ لذا محدودیت منابع برای اندیشه فهم و پژوهش در اینباره انکارناپذیر است. از سوی دیگر، گرچه تمامی آثار آدورنو از زبان اصلی و آلمانی به انگلیسی ترجمه شده‌اند اما همه آنها ترجمه‌هایی رسا و روشن نیستند و عموماً از مسائل و دشواری‌های اجتناب ناپذیر حوزه ترجمه برکنار نمانده‌اند. آثار بسیار معدودی از نوشته‌های این نویسنده که به زبان فارسی برگردانده شده‌اند مشکلات خاص خود را دارند. به همه این موارد، باید دشوارنویسی خود آدورنو را نیز که ویژگی عمده اغلب فلاسفه و اندیشمندان آلمانی است افزود. خصوصیتی که گاهی فهم این متون را برای خود آلمانی زبان‌ها نیز با دشواری‌هایی مواجه می‌سازد.

کتاب حاضر در چهار فصل در جهت تبیین رابطه فلسفه و هنر در چارچوب فهم آدورنو از بکت شکل گرفته است. فصل نخست با عنوان فلسفه هنر آدورنو، به شرح و توضیح نظریه زیبایی و هنر آدورنو و رویکرد انتقادی او در حوزه زیبایی شناسی می‌پردازد. فصل دوم در پی آن است که آثار نمایشی معناباخته را در نسبت با رهیافت‌های آدورنو درخصوص معمابودگی اثر هنری و در عین حال تفسیرطلبی آن بررسی کند و نشان دهد که بی‌معنایی در آثاری از نوع نوشته‌های بکت امری تفننی یا از سر روشنفکرمآبی صرف نیست. بلکه منبعث از ضرورتی فلسفی و هنری است.

در فصل سوم تحلیلی از نمایش‌نامه «در انتظار گودو» ارائه شده است تا برخی از محوری‌ترین دیدگاه‌های آدورنو درخصوص اثر هنری به صورتی انضمامی در این نمایشنامه مورد خوانش قرار گیرد. فصل چهارم به تحلیل نمایشنامه «آخر بازی» اختصاص یافته تا فلسفه اگزیستانسیالیستی بکتی با انواع دیگر این فلسفه مقایسه و تبیین فلسفی-هنری فاجعه در بکت نشان داده شود.

آشنایی نگارنده با حوزه فلسفه هنر به عنوان شاخه‌ای از فلسفه‌های مضاف، تعارض حاصل از تعلق خاطر به فلسفه در عین علاقه به تخیل فریبنده هنر و ادبیات را به افق‌های درخشان و دوردست تلاقی این دو حوزه، رهنمون ساخت و این اثر حاصل اشتیاق به تأمل فلسفی و زیبایی شناختی در قبال دو اثر ادبی-نمایشی ساموئل بکت است.

کتاب «پسمانده‌های بیداری در خواب» اثر محمد رحیمیان در 164 صفحه و با قیمت 180 هزار تومان از سوی انتشارات رامان سخن روانه بازار نشر شده است.

................ هر روز با کتاب ................

اصلاح‌طلبی در سایه‌ی دولت منتظم مطلقه را یگانه راهبرد پیوستن ایران به قافله‌ی تجدد جهانی می‌دانست... سفیر انگلیس در ایران، یک سال و اندی بعد از حکومت ناصرالدین شاه: شاه دانا‌تر و کاردان‌تر از سابق به نظر رسید... دست بسیاری از اهالی دربار را از اموال عمومی کوتاه و کارنامه‌ی اعمالشان را ذیل حساب و کتاب مملکتی بازتعریف کرد؛ از جمله مهدعلیا مادر شاه... شاه به خوبی بر فساد اداری و ناکارآمدی دیوان قدیمی خویش واقف بود و شاید در این مقطع زمانی به فکر پیگیری اصلاحات امیر افتاده بود ...
در خانواده‌ای اصالتاً رشتی، تجارت‌پیشه و مشروطه‌خواه دیده به جهان گشود... در دانشگاه ملی ایران به تدریس مشغول می‌شود و به‌طور مخفیانه عضو «سازمان انقلابی حزب توده ایران»... فجایع نظام‌های موجود کمونیستی را نه انحرافی از مارکسیسم که محصول آن دانست... توتالیتاریسم خصم بی چون‌وچرای فردیت است و همه را یکرنگ و هم‌شکل می‌خواهد... انسانها باید گذشته و خاطرات خود را وا بگذارند و دیروز و امروز و فردا را تنها در آیینه ایدئولوژی تاریخی ببینند... او تجدد و خودشناسی را ملازم یکدیگر معرفی می‌کند... نقد خود‌ ...
تغییر آیین داده و احساس می‌کند در میان اعتقادات مذهبی جدیدش حبس شده‌ است. با افراد دیگری که تغییر مذهب داده‌اند ملاقات می‌کند و متوجه می‌شود که آنها نه مثل گوسفند کودن هستند، نه پخمه و نه مثل خانم هاگ که مذهبش تماما انگیزه‌ مادی دارد نفرت‌انگیز... صدا اصرار دارد که او و هرکسی که او می‌شناسد خیالی هستند... آیا ما همگی دیوانگان مبادی آدابی هستیم که با جنون دیگران مدارا می‌کنیم؟... بیش از هر چیز کتابی است درباره اینکه کتاب‌ها چه می‌کنند، درباره زبان و اینکه ما چطور از آن استفاده می‌کنیم ...
پسرک کفاشی که مشغول برق انداختن کفش‌های جوزف کندی بود گفت قصد دارد سهام بخرد. کندی به سرعت دریافت که حباب بازار سهام در آستانه ترکیدن است و با پیش‌بینی سقوط بازار، بی‌درنگ تمام سهامش را فروخت... در مقابلِ دنیای روان و دلچسب داستان‌سرایی برای اقتصاد اما، ادبیات خشک و بی‌روحی قرار دارد که درک آن از حوصله مردم خارج است... هراری معتقد است داستان‌سرایی موفق «میلیون‌ها غریبه را قادر می‌کند با یکدیگر همکاری و در جهت اهداف مشترک کار کنند»... اقتصاددانان باید داستان‌های علمی-تخیلی بخوانند ...
خاطرات برده‌ای به نام جرج واشینگتن سیاه، نامی طعنه‌آمیز که به زخم چرکین اسطوره‌های آمریکایی انگشت می‌گذارد... این مهمان عجیب، تیچ نام دارد و شخصیت اصلی زندگی واش و راز ماندگار رمان ادوگیان می‌شود... از «گنبدهای برفی بزرگ» در قطب شمال گرفته تا خیابان‌های تفتیده مراکش... تیچ، واش را با طیف کاملی از اکتشافات و اختراعات آشنا می‌کند که دانش و تجارت بشر را متحول می‌کند، از روش‌های پیشین غواصی با دستگاه اکسیژن گرفته تا روش‌های اعجاب‌آور ثبت تصاویر ...