پازل‏‌هایی از یک تمام ناتمام | هم‌میهن


مجموعه‌داستان «فکرهای خصوصی»، اثر یاسمن خلیلی‌فرد، نویسنده‌ی ایرانی است که توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است. از این کتاب اگرچه در مقایسه با اقبالی که رمان‌های بلند این نویسنده از سوی مخاطب داشته، استقبال کم‌تری صورت گرفته اما بااین‌‌حال در زمره‌ی مجموعه‌های داستانی موفق اخیر قرار گرفته و تا امروز به چاپ سوم رسیده است.

فکرهای خصوصی»، اثر یاسمن خلیلی‌فرد،

این کتاب شامل مجموعه داستان‌هایی است با درون‌مایه‌‌های مشترک که قطعات گمشده‌ی هر داستان، در داستانی دیگر با مضمونی متفاوت پیدا می‌شود. قصه‌هایی با راوی‌‌هایی از جنس‌های مختلف که در کنار هم، یک اثر واحد را ساخته‌اند و با نثری روان و خوش‌خوان، مخاطب را به دنبال خود می‌کشانند؛ هرچند لحن شخصیت‌های داستان، گاهی بسیار شبیه به هم شده که می‌تواند ضعف در شخصیت‌پردازی اثر تلقی شود.

یاسمن خلیلی‌فرد قلم پرکششی دارد، معمولاً در رمان‌هایش به جزئیات بسیار توجه می‌کند و به آن‌ها به‌طور مفصل می‌پردازد؛ بحران‌های میانسالی همیشه از دغدغه‌هایش بوده و برخلاف این‌که خودش هنوز در جوانسالی است، دنیای میانسالی را به خوبی به تصویر می‌کشد. او در آثارش ازجمله همین کتاب به درستی، جهان مدرن و سنتی شخصیت‌هایش را تلفیق می‌کند و از هر نوع شعار و کلیشه می‌پرهیزد.

اما باید این نکته را خاطرنشان کرد که هیچ‌یک از داستان‌های این مجموعه تم مشخصی ندارد و ژانر داستان‌ها در بلاتکلیفی است. ریتم روایت‌ها کُند است و در قصه‌ها‌ی متفاوت، شاهد هیچ فراز‌وفرود قابل‌توجهی نیستیم و داستان‌ها نقطه‌ی اوج قابل‌ملاحظه‌ای ندارند و تقریباً به‌صورت خطی و یکنواخت پیش می‌روند و فاقد تعلیق مناسب هستند.

«فکرهای خصوصی» پر از داستان‌ها، مونولوگ‌ها و دیالوگ‌های پُر مصداق در زندگی همه‌ی ماست که از دل جامعه‌ی ایرانی بیرون آمده و به‌همین‌علت مخاطب می‌تواند با روایت‌ها و قهرمان‌های‌شان هم‌ذات‌پنداری کرده و ارتباط برقرار کند.

مضامینی مثل کودکی، ازدواج، جدایی، ازخودگذشتگی، سردرگمی، آشفتگی‌های ذهنی، انتقام، ناکامی، عشق، نفرت، حسرت و مرگ نقش پررنگی در این یازده داستان دارند و نویسنده موفق شده که این مفاهیم ازلی و ابدی را از زاویه‌ای جدید ببیند و در نتیجه داستانی تاثیرگذار و روایتی بکر در هر قسمت، خلق کند.

از دیگر ویژگی‌های این اثر، فضاسازی قابل‌قبول است که حس لازم را به‌خوبی انتقال می‌دهد و با این‌که کتاب، شخصیت‌پردازی مطلوبی ندارد، فضاسازی‌های درست و داستان‌های ملموس، بیش‌تر بار کتاب را بر دوش می‌کشند؛ و سوژه‌هایی متنوع که فضای هر داستان را با داستان‌های دیگر متفاوت کرده است، پایان‌بندی‌های تکان‌دهنده، عدم وجود پراکنده‌گویی، سانتیمانتالیسم متعارف، بررسی دقیق پیچیدگی‌های روابط خانوادگی و اجتماعی، تعادل بین شخصیت‌های اصلی و فرعی و پیرنگ‌های قوی از نقاط قوت این مجموعه می‌باشد که کاستی‌های اثر را کمرنگ کرده است.

در مجموع، کتاب «فکرهای خصوصی» با داستان‌هایی سرراست، ملموس، منسجم و هم‌آهنگ، ارزش وقت گذاشتن برای طیف وسیعی از مخاطبان علاقه‌مند به داستان معاصر را دارد و اثری قابل اعتنا را به مخاطب ارائه می‌کند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...