سودای اجتماعات و آینده انسان | اعتماد


«تئاتر برای زندگی» [Theatre for living] با زیر عنوان «هنر و علم در خدمت گفت‌وگوی اجتماع‌بنیاد» کتابی است نوشته دیوید دایموند [David Diamond] که به تازگی منتشر شده است. کتاب را مصطفی ظفر قهرمانی‌نژاد ترجمه کرده و از سوی نشر نو راهی کتابفروشی‌ها شده است. دیوید دایموند، نویسنده کتاب بیش از 30 سال از عمرش را در تئاتر زندگی کرده است. ابتدا به عنوان بازیگر حرفه‌ای و بعد در مقام کارگردان هنری. او به همراه گروه خود مبدع فرم ویژه‌ای از تئاتر سیاسی به عنوان «تئاتر برای زندگی» هستند که تحت‌تاثیر دو کتاب «آموزش سرکوب‌شدگان» و «تئاتر سرکوب‌شدگان» است.

خلاصه کتاب تئاتر برای زندگی» [Theatre for living]  دیوید دایموند [David Diamond]

ویژگی گروه دایموند، توجه به این نگاه است که به جای تولید تئاتر برای اجتماعات، تئاتر را همراه با اجتماعات خلق کنند و از این رهگذر سعی کردند تا از زبان تئاتر، کلام و حرکت و ژست و رقص را برای بیان قصه‌های‌شان استفاده کنند و مجاری تازه ارتباطی ایجاد کنند و سراغ موضوعات اجتماعی نظیر نژادپرستی و کلیشه‌های جنسیتی بروند.

نویسنده سعی کرده تا در این کتاب درباره ابعاد نظری و عملی تئاتر برای زندگی به‌طور مفصل سخن بگوید و جهان‌های به‌ظاهر گسسته را به هم مرتبط و با مثال‌های خاصی که از پروژه‌های تئاتری می‌آورد، ملموس کند. او با درهم تنیدن دو مقوله تئاتر و علم، تلاش کرده تا ارتباط دیرینه میان این دو دنیای مجزا را روشن کند و کنشگرانه از نقشی بگوید که قصه‌گویی و هنر در خلق اجتماعات و زندگی سالم اجتماعی
ایفا می‌کنند.
داینوند معتقد است: «ما تئاتری می‌سازیم که جلوه‌ای از اجتماع بزرگ‌تر است. برای این‌ کار باید به دانش خودمان تکیه کنیم و به این حقیقت که این دانش با اجتماع بزرگ‌تری پیوند دارد که خارج از مرزهای فیزیکی محل کار ماست.»

کتاب یک هدف اصلی را دنبال می‌کند که همان توانمندسازی است و سعی در استفاده از زبان تئاتر برای کمک به اجتماعات دارد. کتاب می‌خواهد اجتماعات بیشتر با یکدیگر در ارتباط باشند تا سرزنده و خلاقانه بتوانند تغییر معنادار ایجاد کنند؛ چیزی که امروزه مناسب حال تمامی اجتماعات و سازمان‌های انسانی است و می‌تواند الهام‌بخش تمام کسانی باشد که هم در حوزه تئاتر و هم در خارج از آن دل‌نگران آینده بشریت هستند.

«تئاتر برای زندگی» شامل 10 فصل است به نام‌های «یک تاریخچه کوتاه شخصی»، «تئاتر برای زندگی و رابطه آن با تئاتر سرکوب‌شدگان»، «اجتماع زنده»، «مدارهای بازخورد»، «هنر تئاتر تعاملی»، «در فضای کارگاه»، «همکاری مهم افراد بومی»، «هشیارسازی گروه»، «موردپژوهی‌ها» و «پی‌گفتار» تدوین.

این کتاب همچنین به ‌جز این فصل‌ها، بخش ضمیمه‌ای نیز دارد که عناوین آن عبارتند از «تلویزیون و شبکه جهانی اینترنت»، «بازی‌ها و تمرین‌ها»، «دیدن هرآنچه می‌بینیم»، «گوش دادن به هرآنچه می‌شنویم»، «حس‌کردن هرآنچه لمس می‌کنیم»، «حس‌های چندگانه»، «بازی‌های اعتماد»، «بازی‌های صرفا برای تفریح»، «تمرین‌های بیشتر»، «فنون پویاسازی تئاتر تصاویر» و «فنون تمرینی».

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...