سودای اجتماعات و آینده انسان | اعتماد


«تئاتر برای زندگی» [Theatre for living] با زیر عنوان «هنر و علم در خدمت گفت‌وگوی اجتماع‌بنیاد» کتابی است نوشته دیوید دایموند [David Diamond] که به تازگی منتشر شده است. کتاب را مصطفی ظفر قهرمانی‌نژاد ترجمه کرده و از سوی نشر نو راهی کتابفروشی‌ها شده است. دیوید دایموند، نویسنده کتاب بیش از 30 سال از عمرش را در تئاتر زندگی کرده است. ابتدا به عنوان بازیگر حرفه‌ای و بعد در مقام کارگردان هنری. او به همراه گروه خود مبدع فرم ویژه‌ای از تئاتر سیاسی به عنوان «تئاتر برای زندگی» هستند که تحت‌تاثیر دو کتاب «آموزش سرکوب‌شدگان» و «تئاتر سرکوب‌شدگان» است.

خلاصه کتاب تئاتر برای زندگی» [Theatre for living]  دیوید دایموند [David Diamond]

ویژگی گروه دایموند، توجه به این نگاه است که به جای تولید تئاتر برای اجتماعات، تئاتر را همراه با اجتماعات خلق کنند و از این رهگذر سعی کردند تا از زبان تئاتر، کلام و حرکت و ژست و رقص را برای بیان قصه‌های‌شان استفاده کنند و مجاری تازه ارتباطی ایجاد کنند و سراغ موضوعات اجتماعی نظیر نژادپرستی و کلیشه‌های جنسیتی بروند.

نویسنده سعی کرده تا در این کتاب درباره ابعاد نظری و عملی تئاتر برای زندگی به‌طور مفصل سخن بگوید و جهان‌های به‌ظاهر گسسته را به هم مرتبط و با مثال‌های خاصی که از پروژه‌های تئاتری می‌آورد، ملموس کند. او با درهم تنیدن دو مقوله تئاتر و علم، تلاش کرده تا ارتباط دیرینه میان این دو دنیای مجزا را روشن کند و کنشگرانه از نقشی بگوید که قصه‌گویی و هنر در خلق اجتماعات و زندگی سالم اجتماعی
ایفا می‌کنند.
داینوند معتقد است: «ما تئاتری می‌سازیم که جلوه‌ای از اجتماع بزرگ‌تر است. برای این‌ کار باید به دانش خودمان تکیه کنیم و به این حقیقت که این دانش با اجتماع بزرگ‌تری پیوند دارد که خارج از مرزهای فیزیکی محل کار ماست.»

کتاب یک هدف اصلی را دنبال می‌کند که همان توانمندسازی است و سعی در استفاده از زبان تئاتر برای کمک به اجتماعات دارد. کتاب می‌خواهد اجتماعات بیشتر با یکدیگر در ارتباط باشند تا سرزنده و خلاقانه بتوانند تغییر معنادار ایجاد کنند؛ چیزی که امروزه مناسب حال تمامی اجتماعات و سازمان‌های انسانی است و می‌تواند الهام‌بخش تمام کسانی باشد که هم در حوزه تئاتر و هم در خارج از آن دل‌نگران آینده بشریت هستند.

«تئاتر برای زندگی» شامل 10 فصل است به نام‌های «یک تاریخچه کوتاه شخصی»، «تئاتر برای زندگی و رابطه آن با تئاتر سرکوب‌شدگان»، «اجتماع زنده»، «مدارهای بازخورد»، «هنر تئاتر تعاملی»، «در فضای کارگاه»، «همکاری مهم افراد بومی»، «هشیارسازی گروه»، «موردپژوهی‌ها» و «پی‌گفتار» تدوین.

این کتاب همچنین به ‌جز این فصل‌ها، بخش ضمیمه‌ای نیز دارد که عناوین آن عبارتند از «تلویزیون و شبکه جهانی اینترنت»، «بازی‌ها و تمرین‌ها»، «دیدن هرآنچه می‌بینیم»، «گوش دادن به هرآنچه می‌شنویم»، «حس‌کردن هرآنچه لمس می‌کنیم»، «حس‌های چندگانه»، «بازی‌های اعتماد»، «بازی‌های صرفا برای تفریح»، «تمرین‌های بیشتر»، «فنون پویاسازی تئاتر تصاویر» و «فنون تمرینی».

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...