سودای اجتماعات و آینده انسان | اعتماد


«تئاتر برای زندگی» [Theatre for living] با زیر عنوان «هنر و علم در خدمت گفت‌وگوی اجتماع‌بنیاد» کتابی است نوشته دیوید دایموند [David Diamond] که به تازگی منتشر شده است. کتاب را مصطفی ظفر قهرمانی‌نژاد ترجمه کرده و از سوی نشر نو راهی کتابفروشی‌ها شده است. دیوید دایموند، نویسنده کتاب بیش از 30 سال از عمرش را در تئاتر زندگی کرده است. ابتدا به عنوان بازیگر حرفه‌ای و بعد در مقام کارگردان هنری. او به همراه گروه خود مبدع فرم ویژه‌ای از تئاتر سیاسی به عنوان «تئاتر برای زندگی» هستند که تحت‌تاثیر دو کتاب «آموزش سرکوب‌شدگان» و «تئاتر سرکوب‌شدگان» است.

خلاصه کتاب تئاتر برای زندگی» [Theatre for living]  دیوید دایموند [David Diamond]

ویژگی گروه دایموند، توجه به این نگاه است که به جای تولید تئاتر برای اجتماعات، تئاتر را همراه با اجتماعات خلق کنند و از این رهگذر سعی کردند تا از زبان تئاتر، کلام و حرکت و ژست و رقص را برای بیان قصه‌های‌شان استفاده کنند و مجاری تازه ارتباطی ایجاد کنند و سراغ موضوعات اجتماعی نظیر نژادپرستی و کلیشه‌های جنسیتی بروند.

نویسنده سعی کرده تا در این کتاب درباره ابعاد نظری و عملی تئاتر برای زندگی به‌طور مفصل سخن بگوید و جهان‌های به‌ظاهر گسسته را به هم مرتبط و با مثال‌های خاصی که از پروژه‌های تئاتری می‌آورد، ملموس کند. او با درهم تنیدن دو مقوله تئاتر و علم، تلاش کرده تا ارتباط دیرینه میان این دو دنیای مجزا را روشن کند و کنشگرانه از نقشی بگوید که قصه‌گویی و هنر در خلق اجتماعات و زندگی سالم اجتماعی
ایفا می‌کنند.
داینوند معتقد است: «ما تئاتری می‌سازیم که جلوه‌ای از اجتماع بزرگ‌تر است. برای این‌ کار باید به دانش خودمان تکیه کنیم و به این حقیقت که این دانش با اجتماع بزرگ‌تری پیوند دارد که خارج از مرزهای فیزیکی محل کار ماست.»

کتاب یک هدف اصلی را دنبال می‌کند که همان توانمندسازی است و سعی در استفاده از زبان تئاتر برای کمک به اجتماعات دارد. کتاب می‌خواهد اجتماعات بیشتر با یکدیگر در ارتباط باشند تا سرزنده و خلاقانه بتوانند تغییر معنادار ایجاد کنند؛ چیزی که امروزه مناسب حال تمامی اجتماعات و سازمان‌های انسانی است و می‌تواند الهام‌بخش تمام کسانی باشد که هم در حوزه تئاتر و هم در خارج از آن دل‌نگران آینده بشریت هستند.

«تئاتر برای زندگی» شامل 10 فصل است به نام‌های «یک تاریخچه کوتاه شخصی»، «تئاتر برای زندگی و رابطه آن با تئاتر سرکوب‌شدگان»، «اجتماع زنده»، «مدارهای بازخورد»، «هنر تئاتر تعاملی»، «در فضای کارگاه»، «همکاری مهم افراد بومی»، «هشیارسازی گروه»، «موردپژوهی‌ها» و «پی‌گفتار» تدوین.

این کتاب همچنین به ‌جز این فصل‌ها، بخش ضمیمه‌ای نیز دارد که عناوین آن عبارتند از «تلویزیون و شبکه جهانی اینترنت»، «بازی‌ها و تمرین‌ها»، «دیدن هرآنچه می‌بینیم»، «گوش دادن به هرآنچه می‌شنویم»، «حس‌کردن هرآنچه لمس می‌کنیم»، «حس‌های چندگانه»، «بازی‌های اعتماد»، «بازی‌های صرفا برای تفریح»، «تمرین‌های بیشتر»، «فنون پویاسازی تئاتر تصاویر» و «فنون تمرینی».

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...
معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...