«اندیشه‌ی البرز: یادنامه دکتر محمدعلی مجتهدی» (رئیس دبیرستان البرز و بنیان‌گذار دانشگاه صنعتی شریف) است که با همت گروهی از نویسندگان و به کوشش بهرام بیانی از سوی انتشارات ماهی منتشر شده است.

اندیشه‌ی البرز: یادنامه دکتر محمدعلی مجتهدی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، دکتر محمدعلی مجتهدی (1287 ـ 1376) یکی از تأثیرگذارترین افراد در توسعه آموزش در ایران بوده است. ایشان از سال 1323 تا 1357 عهده‌دار ریاست یکی از مهم‌ترین دبیرستان‌های ایران، یعنی دبیرستان البرز بودند. در طول این دوران، جوانان مستعد بسیاری در این مدرسه درس خواندند و بالیدند و بعدها در حوزه‌های گوناگون منشأ خدمات فراوان شدند. شماری از مهم‌ترین شخصیت‌های علمی و فرهنگی و سیاسی کشور تحصیل‌کرده دبیرستان البرز بودند و شاگرد دکتر مجتهدی.

البته کارنامه درخشان این مرد بزرگ به دبیرستان البرز محدود نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌های ایران، یعنی دانشگاه صنعتی شریف نیز به همت دکتر مجتهدی تأسیس شد. همچنین ایشان مدتی ریاست دانشگاه شیراز، پلی‌تکنیک تهران و دانشگاه ملی (شهید بهشتی) را بر عهده داشتند.

دانشگاه صنعتی شریف را دکتر مجتهدی به پیشنهاد محمدرضا پهلوی بنا نهاد و خود در نخستین سال تحصیلی و چندماهی از سال تحصیلی دوم نایب‌التولیه آن بود. دوران کوتاه مدیریت مجتهدی در دانشگاه صنعتی با فراز‌ونشیب‌های بسیاری همراه شد و سرانجام نیز شاه فرمان به برکناری او داد. دکتر مجتهدی در ایام بازنشستگی همواره از این دوران کوتاه با تلخی و حسرت یاد می‌کرد و افسوس می‌خورد که قدرش دانسته نشد و دست‌هایی پنهان نگذاشتند دور گردون بر مراد او برود و گلستانی که در خیال می‌پروراند، به کلبه احزانش بدل گشت.

مجتهدی دو بار در سال‌های 1345 و 1346 به اروپا و ایالات متحده سفر کرد تا ایرانیانی را که فارغ‌التحصیل شده یا در مرحله دریافت دکتر بودند و نیز کسانی را که در دانشگاه‌های مختلف به آموزش و پژوهش به اشتغال داشتند، با استخدام دانشگاه آریامهر درآورد. او به هرجا که پا می‌گذاشت، با استقبال گرم فارغ‌التحصیلان البرز روبرو می‌شد.

دکتر مجتهدی با دانشجویان رابطه بسیار خاصی داشت. وقتی شاه از رابطه او با دانشجویان جویا شد، در پاسخ گفت: «من باغبانم و هدفم این است که این نهال‌ها را طوری پرورش دهم که درختانی تنومند شوند». او بارها بر این عقیده خود پای فشرده بود که دانشجویان ثروت واقعی کشور هستند و اگر از آموزش جامع و مناسب برخوردار شوند و اعتمادبه‌نفس و انضباط داشته باشند، می‌توانند مملکت را بسازند.

یکی از مهم‌ترین مسائل پیش‌روی مجتهدی این بود که چگونه می‌توان فرهنگ مشوق علم و تکنولوژی را در دانشگاه گسترش داد؛ چنان‌که با نهادهای معتبر جهان هم‌تراز باشد. خودش معترف بود که این دشوارترین وظیفۀ اوست و برقرارکردن رابطه‌ای استوار با دانشگاه‌های خارجی نخستین گام در تحقق آن به شمار می‌رود. از سوی دیگر حاضر نبود استقلال و خودپشتوانگی دانشگاه را با پذیرش رهنمودهای خارجیانی که احتمالاً درک درست و صمیمیت کافی نداشتند، زیرپا بگذارد.

این کتاب تلاشی است برای ادای دین به دکتر محمدعلی مجتهدی، این شخصیت برجسته فرهنگی. در این کتاب شماری از نامدارترین چهره‌های علمی و فرهنگی ایران کوشیده‌اند هرکدام به سهم خود بخشی از خدمات ارزندۀ دکتر مجتهدی را به نسل جوان معرفی کنند. مطالعه این کتاب برای علاقمندان به تاریخ معاصر نیز بسیار سودمند است؛ به‌ویژه آنجا که بحث از تأسیس دانشگاه صنعتی شریف به میان می‌آید.

فهرست مطالب کتاب:
بخش اول: مقدمه‌ای بر خدمات آموزشی دکتر محمدعلی مجتهدی/ بهرام بیانی
بخش دوم:
42 سل ریاست دکتر جردن/ منوچهر آدمیت
فعالیت فرهنگی میسیون، در فاصلۀ دو جنگ بزرگ جهانی/ سهیل آذری
نگاهی دقیق به البرز و البرزیان/ فیض‌الله ارض‌پیما
بر ستیغ البرز/ فرخ امیریار
یادی از شادروان دکتر محمدعلی مجتهدی/ محمدرضا امین
یک عمر در شبانه‌روزی/ محمدابراهیم باستانی پاریزی
مناظری از رساله دکترای مرحوم محمدعلی مجتهدی/ علی‌قلی بیانی
دکتر مجتهدی و دبیرستان البرز/ ارسلان خلعتبری
البرز/ منوچهر ستوده
پیروزی انقلاب و اندیشه حاکم بر آموزش و پرورش/ عزت‌الله سحابی
دکتر و شیشه‌بر/ مهدی سحابی
مجتهدی و دبیرستان البرز/ پرویز شهریاری
مجتهدی و بنیان‌گذاری دانشگاه صنعتی آریامهر/ مهدی ضرغامی
غرور و افتخار و خشم و حسرت پدرسالار/ محمد قائد
البرز و آموزگارانش/ محمدعلی همایون‌کاتوزیان
دکتر مجتهدی و مسائل خدمتگزاری در جامعۀ کلنگی/ محمدعلی همایون‌کاتوزیان
یاد باد آن روزگاران/ عبدالله کوثری
یادی از دکتر محمدعلی مجتهدی/ محمدحسن گنجی
هفت سال در دبیرستان البرز/ جلال متینی
البرز در گذشته و حال/ زین‌العابدین مؤتمن
دکتر جردن از زبان دکتر مجتهدی/ زین‌العابدین مؤتمن
درخت بلوطی که افتاد/ بهمن مشفقی
دکتر مجتهدی و مسئله آموزش/ بهمن مهری
گرامی‌داشت یک استاد بزرگ/ منوچهر مهندس
یادی از کالج آمریکایی البرز/ منوچهر مهندس

کتاب «اندیشه البرز: یادنامه دکتر محمدعلی مجتهدی»به کوشش بهرام بیانی در 416 صفحه و با قیمت 165 هزار تومان از سوی انتشارات ماهی منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...
نگاه تاریخی به جوامع اسلامی و تجربه زیسته آنها نشان می‌دهد که آنچه رخ داد با این احکام متفاوت بود. اهل جزیه، در عمل، توانستند پرستشگاه‌های خود را بسازند و به احکام سختگیرانه در لباس توجه چندانی نکنند. همچنین، آنان مناظره‌های بسیاری با متفکران مسلمان داشتند و کتاب‌هایی درباره حقانیت و محاسن آیین خود نوشتند که گرچه تبلیغ رسمی دین نبود، از محدودیت‌های تعیین‌شده فقها فراتر می‌رفت ...
داستان خانواده شش‌نفره اورخانی‌... اورهان، فرزند محبوب پدر است‌ چون در باورهای فردی و اخلاق بیشتر از همه‌ شبیه‌ اوست‌... او نمی‌تواند عاشق‌ شود و بچه‌ داشته‌ باشد. رابطه‌ مادر با او زیاد خوب نیست‌ و از لطف‌ و محبت‌ مادر بهره‌ای ندارد. بخش‌ عمده عشق‌ مادر، از کودکی‌ وقف‌ آیدین‌ می‌شده، باقی‌مانده آن هم‌ به‌ آیدا (تنها دختر) و یوسف‌ (بزرگ‌‌ترین‌ برادر) می‌رسیده است‌. اورهان به‌ ظاهرِ آیدین‌ و اینکه‌ دخترها از او خوش‌شان می‌آید هم‌ غبطه‌ می‌خورد، بنابراین‌ سعی‌ می‌کند از قدرت پدر استفاده کند تا ند ...
پس از ۲۰ سال به موطن­‌شان بر می­‌گردند... خود را از همه چیز بیگانه احساس می‌­کنند. گذشت روزگار در بستر مهاجرت دیار آشنا را هم برای آنها بیگانه ساخته است. ایرنا که که با دل آکنده از غم و غصه برگشته، از دوستانش انتظار دارد که از درد و رنج مهاجرت از او بپرسند، تا او ناگفته‌­هایش را بگوید که در عالم مهاجرت از فرط تنهایی نتوانسته است به کسی بگوید. اما دوستانش دلزده از یک چنین پرسش­‌هایی هستند ...