دو فصلنامه «میراث علمی اسلام و ایران» سال نهم، شماره ۱۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۹، با سردبیری محمد باقری و با انتشار مقالاتی در حوزۀ تاریخ علوم و فناوری دوره اسلامی منتشر شد.

میراث علمی اسلام و ایران درایستگاه هجدهم

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، در طلیعه این نشریه که به قلم سردبیر آن نگاشته شده است، تاریخ علم دوره اسلامی به‌عنوان موضوعی میان‌رشته‌ای قلمداد شده که پژوهشگر آن حوزه باید علاوه بر فارسی، عربی و احیاناً ترکی، یک زبان اروپایی را خوب بداند.

باقری اظهار کرده که خوشبختانه در چند دهه اخیر گام‌های امیدبخشی در این حوزه در ایران برداشته شده است و چندین مؤسسه در ایران، پژوهش و نشر در حوزۀ تاریخ علم را جزو کارهایشان قرار داده‌اند.

سردبیر نشریه «میراث علمی اسلام و ایران» با اشاره به این‌که سازمان یونسکو سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ میلادی را هزاره ابوریحان بیرونی اعلام کرده، نوشته است: «جا دارد که با بهره‌گیری مناسب از این فرصت، هماهنگی‌های لازم با کشورهای منطقه به‌خصوص تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، هند و افغانستان صورت بگیرد».

نشریه «میراث علمی اسلام و ایران» در پنج بخش تدوین شده است. در بخش مقاله هفت اثر به چاپ رسیده است. نرگس عصارزادگان، کارشناس ارشد تاریخ علم دورۀ اسلامی مقالۀ «نقوش هندسی هنر اسلامی» اریک بروگ، متخصص نقوش هندسی اسلامی را به فارسی برگردانده است.

«دیوفانتوس، کرجی و‌ معادلات درجه دوم» نوشته جفری ا.اوکس استاد ریاضیات توسط محمدمهدی کاوه‌یزدی پژوهشگر تاریخ ریاضیات دوره اسلامی ترجمه و در این بخش منتشر شده است.

مهسا راقب مقاله «ساعت‌های آفتابی در تونس و دیگر کشورهای قلمرو تمدن اسلامی» نوشته فتحی جری را برای این نشریه ترجمه کرده است.

خوانندگان در ادامه مطالعه این بخش مقاله «نکاتی پیرامون تصحیح نسخه‌های خطی نجوم دوره اسلامی» نوشته احمد دلال با ترجمه پویان رضوانی را از نظر می‌گذرانند. «دو متن کهن فارسی درباره زمان‌سنجی با سایه و تعیین اوقات نماز» به قلم پویان رضوانی و برگردان نسرین حکمی در این نشریه مجال انتشار یافته است.

دکتر محمد باقری نیز «زیج خوارزمی» نوشته بنو وان دالن را ترجمه کرده است. معرفی تاریخچه تأسيس و دستاوردهای علمی «پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران» به قلم حنیف قلندری، گزارش مفیدی از این پژوهشکده ارزشمند است.

شمامه محمدی‌فر، کتاب «بازنامه ناصری» را برای بخش معرفی کتاب این نشریه آماده کرده است.

بخش نسخه‌های خطی دیگر بخش نشریه «میراث علمی اسلام و ایران» است. در این بخش علی صفری آق‌قلعه به معرفی و بررسی نسخه تازه‌یاب «شمس‌ الحساب الفخری و انتحال از المرشد فی‌الحساب» پرداخته است.

خوانندگان در ادامه مطالعه این نشریه بخش یادنامه را از نظر می‌گذرانند. در این بخش انوشه هادزاد «والتر هیتنس: بنیانگذار ایران‌شناسی نوین در آلمان» را نگاشته و‌ نیز نفیسه نعیمی‌پور «بانوی خورشید» را در رثای آلنوش طریان نخستین زن اخترفیزیک‌دان ایرانی نوشته است. بنو وان دالن، منوس فولکرتس و محمد باقری نیز مشترکاً یادداشتی درباره درگذشت ریچارد لورچ تاریخ‌نگار دوره اسلامی به رشته تحریر درآورده‌اند.

دو رساله «حساب آنانیای شیراکی» نوشته ساهاک کوکیان، ترجمه حسن امینی و «دو رساله کهن درباره قطب‌نما» نوشته پتراگ.اشمیدل با برگردان نرگس عصارزادگان در بخش «رسائل» این نشریه چاپ شده است.

نشریه «میراث علمی اسلام و ایران با مدیر مسئولی اکبر ایرانی و سردبیری محمد باقری از سوی مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است.
صاحب امتیاز این دوفصلنامه، مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب، مدیر داخلی، زینب کریمیان و ویراستار پویان رضوانی است.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...