کتاب «نصیرالدین طوسی، پایه‌گذار کلام فلسفی» [الفیلسوف نصیرالدین الطوسی، مؤسس المنهج الفلسفی فی علم الکلام الاسلامی] ترجمه یکی از آثاری است که به زبان عربی درباره نصیرالدین طوسی نوشته شده و برای خوانندگان فارسی زبان سودمند است.
![«نصیرالدین طوسی، پایه‌گذار کلام فلسفی» [الفیلسوف نصیرالدین الطوسی، مؤسس المنهج الفلسفی فی علم الکلام الاسلامی] عبدالامیر اعسم](/files/163221956565976690.jpg)
نصیرالدین ابوجعفر محمد‌بن محمد‌بن حسن طوسی (597 ـ672ق/ 1201 ـ 1274م) از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین دانشمندان و فیلسوفان دوران اسلامی است که آثار و نوشته‌های زیادی را در علوم مختلف از خود بر جای نهاده است و با تاسیس مراکز علمی نقشی مهم و بنیادین در حفظ و احیای علم در تمدن اسلامی داشته است.
درباره نصیرالدین طوسی تاکنون پژوهش‌ها و کتاب‌هایی به زبان‌های مختلف به چاپ رسیده، و در ایران نیز چندین کتاب و مقاله پیرامون آثار و زندگی این شخصیتِ کم‌مانند، تالیف و یا ترجمه شده است. با این حال، شناخت شخصیت طوسی و درون‌مایه آثار و فعالیت‌های علمی او نیازمند پژوهش‌های بیشتر و تحقیقات گسترده‌تر است و در واقع با توجه به گستردگی آثار طوسی و نیز زندگی پر فراز و نشیب او، آگاهی‌های ما درباره او بسیار اندک است. از همین رو بایسته است افزون بر پژوهش در زوایای مختلف زندگی و آثار طوسی، دست‌کم مهمترین پژوهش‌های منتشر شده به زبان‌های مختلف در گوشه و کنار جهان، به زبان فارسی ترجمه شود تا از این رهگذر هم بهره‌گیری از این پژوهش‌ها برای فارسی‌زبانان بهتر فراهم شود، و هم زمینه نقد و بررسی آنها و در نتیجه شناخت و آگاهی بیشتر درباره طوسی امکان‌پذیر شود.
کتاب نصیرالدین طوسی پایه‌گذار کلام فلسفی ترجمه یکی از همین آثار است که به زبان عربی نوشته شده و می‌تواند برای پژوهشگران و خوانندگان فارسی‌زبان سودمند و دارای نکات و فواید تازه باشد، و در عین حال زمینه نقد و بررسی برخی از دیدگاه‌ها درباره نصیرالدین طوسی را فراهم آورد.
اصل این اثر به زبان عربی الفیلسوف نصیرالدین الطوسی، موسس المنهج الفلسفی فی علم الکلام الإسلامی نام دارد، و نخستین‌بار در سال 1975م و سپس در سال 1980م با تجدید نظر و اضافاتی در بیروت (دارالأندلس) منتشر شده است، و ترجمه فارسی آن بر پایه چاپ دوم آن صورت پذیرفته است.
این اثر در هشت فصل به شرح زیر سامان یافته است:
فصل نخست: کتاب‌شناسی پژوهش درباره طوسی و آثار او؛
فصل دوم: تولد، تحصیل و نگارش آثار اسماعیلی؛
فصل سوم: متفکر و سیاستمدار دولت مغول؛
فصل چهارم: شخصیت نصیرالدین طوسی؛
فصل پنجم: آثار و نگاشته‌های نصیرالدین طوسی؛
فصل ششم: جایگاه علمی نصیرالدین طوسی؛
فصل هفتم: دیدگاه‌های فلسفی نصیرالدین طوسی؛
فصل هشتم: جایگاه فلسفی ـ کلامی نصیرالدین طوسی؛
درباره نویسنده
نویسنده این اثر، دکتر عبدالأمیر اعسم (1940ـ 2019م) از نویسندگان عراقی و فارغ‌التحصیل رشته فلسفه از دانشگاه کمبریج انگلستان است، و پایان‌نامه دکتری خود را زیر نظر آرتور جان آربری، خاورشناس پرآوازه و رئیس بخش پژوهش‌های شرقی، در سال 1972م به انجام رسانده است، و در دوران زندگی خود، افزون بر تلاش بسیار برای گسترش اندیشه فلسفی در مراکز علمی و دانشگاهی عراق، آثاری را نیز در زمینه تاریخ و فلسفه منتشر کرده است که برخی از این آثار عبارتند از:
ـ تاریخ ابنالریوندی الملحد (بیروت، درالآفاق الجدیدة، 1975م)؛
ـ ابنالریوندی فی المراجع العربیة الحدیثة (بیروت، دار الآفاق الجدیدة، 1978ـ 1979م)؛
ـ أبوحیّان التوحیدی .. کتاب المقابسات (بیروت، دار الأندلس للطباعة والنشر والتوزیع، 1980م)؛
ـ المصطلح الفلسفی عند العرب (بیروت، المؤسّسة العربیة للدراسات والنشر والتوزیع، 1997م)؛
ـ الفیلسوف الغزّالی إعادة تقویم لمنحنی تطوّره الروحی، (قاهره، دار قباء للطباعة والنشر والتوزیع، 1998م)؛
ـ دراسات فی الاستشراق (دمشق، دار الفرقد للطباعة والنشر والتوزیع، 2011م)؛
ـ من تاریخ الفلسفة العربیة فی الإسلام (دمشق، دار الفرقد للطباعة والنشر والتوزیع، 2011م)؛
ـ الرسائل الفلسفیة الصغری [للفارابی] (دمشق، التکوین للطباعة والنشر والتوزیع، 2012م)؛
ـ مقاربات فلسفیة فی تشریح العقل عند العرب (مصر، الهیئة العامة لقصور الثقافة، 2016م)؛
ـ من أعلام الفکر العراقی المعاصر (امّان، دار دجلة، 2017م).
کتاب «نصیرالدین طوسی، پایه‌گذار کلام فلسفی» نوشته عبدالأمیر اعسم ترجمه محمد باهر در 206 صفحه از سوی نشر شایا به بهای 80 هزار تومان راهی بازار کتاب شده است.
