این سی و دو دفتر را در زندانی نوشت که در رژیم موسولینی از سال 1929 تا مرگ خود، به مدت یازده سال، در آن به سر برد... به رغم عدم دسترسی به کتاب‌ها و مراجع لازم، دربارهی متنوع‌ترین و مشکل‌ترین مسائل سیاست، فلسفه، تاریخ فکری و اجتماعی، هنر و ادبیات به بحث می‌پردازد... یادداشت‌هایی دربارهی ماکیاولی، سیاست و دولت جدید، دربارهی بسط بورژوازی ایتالیایی؛ ادبیات و حیات ملی، تأملاتی دربارهی دانته و دربارهی رمان پاورقی
![دفترهای زندان [Quaderni del Carcere یا Prison Notebooks]. آنتونیو گرامشی یادداشت های زندان](/files/163179173017752024.jpg)
دفترهای زندان [Quaderni del Carcere یا Prison Notebooks] (یادداشت‌های زندان) اثری از آنتونیو گرامشی1 (1891-1937)، فیلسوف ایتالیایی که در فاصله‌ی سال‌های 1948 تا 1951 در شش مجلد منتشر شد. گرامشی، نظریه‌پرداز و مبارز کمونیست، این سی و دو دفتر را در زندانی نوشت که در رژیم موسولینی از سال 1929 تا مرگ خود، به مدت یازده سال، در آن به سر برد. در این دفترها، گرامشی، به رغم عدم دسترسی به کتاب‌ها و مراجع لازم، دربارهی متنوع‌ترین و مشکل‌ترین مسائل سیاست، فلسفه، تاریخ فکری و اجتماعی، هنر و ادبیات به بحث می‌پردازد. با این همه، گرامشی دفترها را به شکل مقاله نوشته است و نه به صورت دفتر خاطرات و دفترهای زندان مجموعه بررسی‌هایی است که هریک در حد خود کامل است و از آن میان میتوان از «یادداشت‌هایی دربارهی ماکیاولی»، «سیاست و دولت جدید»، «گذشته و حال»، «ریسورجیمنتو»2 رساله دربارهی بسط بورژوازی ایتالیایی و «ادبیات و حیات ملی»، که پراهمیت‌ترین این رساله‌هاست، و در قلمروی که ارتباط مستقیمی با سیاست ندارد؛ یاد کرد.
از «ماتریالیسم تاریخی و فلسفه‌ی بندتو کروچه»3، تأملاتی دربارهی دانته، فوسکولو4 دربارهی رمان پاورقی، دربارهی زبان ادبی و گویش‌ها و غیره نام برد. طبیعی است که گرامشی که سخت معتقد به فلسفه‌ی مارکسیسم است، همیشه منتقدی پرشور و جهت‌گیر است، اما وسعت اعجاب‌انگیز دانش و توجه او به بعد تقلیل فرهنگ به روساختی ساده و فاقد واقعیت قابل ستایش است. نامه‌های زندان5 که گرامشی به اعضای خانواده‌ی خود نوشته است، این خصلت‌های بشردوستانه را بهتر نشان می‌دهد.
سیدجواد طباطبایی. فرهنگ آثار. سروش
1. Antonio Gramsci 2. “Risorgimento”
3. Benedetto Croce 4. Foscolo 5. Lettere del carcere
