زندگی در قلمرو گر‌گ‌ها | اعتماد


«آنگاه که آیین داعش را دیدی، همه آیین‌های روی زمین را نفرین خواهی کرد.»

در خلاصه کتاب آمده: «باکره سنجار، روایت‌گر نسل‌کشی و پاک‌سازی دینی و قومی ایزدیان در زمانه دشواری است که چه‌ بسا حساس‌ترین و دشوارترین برهه تاریخ ایزدی‌گری نیز باشد. داستان هفتادوپنجمین کشتار و قتل‌عامی است که با پشتوانه آموزه‌های افراطی علیه این قوم صورت گرفته است. «باکره سنجار» به ما می‌گوید که چگونه در قرن بیست‌ویکم، زنان و دختران‌ به بردگی‌ جنسی و کنیزی گرفته و در بازارهای برده‌داری به حراج گذاشته شدند.»
این کلمات به هم چسبیده در مستطیلی کرم‌رنگ روی جلد کتاب شباهت دقیقی به آنچه قرار است در 500 صفحه پیش روی‌تان بخوانید، ندارد و شاید هم دلیل آن ناتوان بودن کلمات است.

وارد بدرالسالم، نویسنده این کتاب در مقدمه «باکره سنجار» [عذراء سنجار] را رمان می‌خواند. کتابی که در آن توصیف جنایت‌های داعش در سنجار به قلم واگذار شده و گاهی یادآوری این حقیقت تلخ که آنچه در این کتاب می‌خوانید به تاریخی دور تعلق ندارد و درست بیخ گوش شما درکشور همسایه رخ داده، نفس‌تان را حبس می‌کند.

وارد بدرالسالم باکره سنجار» [عذراء سنجار]

باکره سنجار، برخلاف عنوانی که برایش انتخاب شده و توصیف‌های کوتاهی که از آن تاکنون منتشر شده تنها و تنها حکایت رنج دختران و زنان ایزدی نیست که قربانی توحش داعش شدند بلکه نویسنده همزمان که رنج دختران و زنان را در سنجار حکایت می‌کند، آینه‌ای در دست به سراغ پسران و مردانی می‌رود که با یورش داعش در مقابل ربودن، تجاوز و قتل محبوب یا دختران‌شان به عاجزترین مخلوق‌ها بدل شدند. زنی آبستن که داعش همسرش را مقابل چشمانش به فجیع‌ترین شکل ممکن سلاخی کرده و حال و روز سنجار را از گفت‌وگو با حیوانات جویا می‌شود، نخستین مواجهه خواننده با اتفاق‌های تندی است که نویسنده کم‌کم از آنها رونمایی می‌کند. زنی که در طول داستان به نماد مقاومت و امیدواری به پایان اسارت سنجار تبدیل می‌شود و بار بر زمین نمی‌گذارد تا روزی که سنجار رها شود.

بدرالسالم همزمان با تبدیل کردن زن آبستن به مغز داستان، «سربست» را به خواننده معرفی می‌کند. پدری که از ترس داعش فرار را بر قرار و نجات دختر نوجوانش ترجیح می‌دهد اما با بازگشت به سنجار به دنبال تلافی گناهی است که ترس نام دارد. «سربست» در طول داستان به راوی رنج مردان در سنجار تبدیل می‌شود. دست خواننده را می‌گیرد و به چاهی می‌برد که در آن پدری، فرزندانش را از بیم داعش حبس کرده و به آنها آموخته که برای زنده ماندن در تاریکی چاه، آواز بخوانند هرچند که وعده «سربست» برای باطل شدن سحر به جان سنجار افتاده با آوازخوانی هرگز محقق نشود.

در جای دیگری به سراغ مردانی می‌رود که از بیم جان به ظاهر همراه داعش شدند اما در خلوت خانه از شرم این همراهی و نامردی گریه می‌کنند. بدرالسالم تلاش می‌کند در 500 صفحه که گاه خواندنش از حوصله مخاطب نیز خارج می‌شود از جنایتی پرده بردارد که طبق گزارش‌های سازمان ملل به مرگ بیش از ۵۰۰۰ ایزدی منتهی شد و در نتیجه آن حدود 5 هزار نفر شامل تعدادی از دختران و زنان جوان ایزدی همچون غنایم جنگی به اسارت نیروهای داعش در‌آمدند. زنان و دخترانی که مانند برده‌ها در بازار خرید و فروش شدند و هنوز هم از سرنوشت بسیاری از آنها اطلاع دقیقی در دست نیست. باکره سنجار، حکایت سکوت کرکننده جامعه جهانی در برابر جنایاتی است که در سنجار رخ داد.

حکایت مردمی که به سنجار سنجاق شده بودند و هر صبح با این پرسش بیدار شدند که چرا جهان همچنان خواب است؟ باکره سنجار، روایت زنان و دخترانی است که بدرالسالم در جایی می‌نویسد از خدا خجالت می‌کشیدند بابت گناهانی که خود قربانی آن بودند.
داستان زنان و دخترانی که به کنیزی گرفته شدند و نواف خلف السنجاری می‌گوید همه یخ‌های جهان نیز آتش افروخته شده درون سینه آنها را آب نخواهند کرد.

[رمان «باکره سنجار» با ترجمه یاسین عبدی و توسط نشر پارسه منتشر شده است.]

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

«خرد»، نگهبانی از تجربه‌هاست. ما به ویران‌سازی تجربه‌ها پرداختیم. هم نهاد مطبوعات را با توقیف و تعطیل آسیب زدیم و هم روزنامه‌نگاران باتجربه و مستعد را از عرصه کار در وطن و یا از وطن راندیم... کشور و ملتی که نتواند علم و فن و هنر تولید کند، ناگزیر در حیاط‌خلوت منتظر می‌ماند تا از کالای مادی و معنوی دیگران استفاده کند... یک روزی چنگیز ایتماتوف در قرقیزستان به من توصیه کرد که «اسب پشت درشکه سیاست نباش. عمرت را در سیاست تلف نکن!‌» ...
هدف اولیه آموزش عمومی هرگز آموزش «مهارت‌ها» نبود... سیستم آموزشی دولت‌های مرکزی تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا توده‌ها را در مدارس ابتدایی زیر کنترل خود قرار دهند، زیرا نگران این بودند که توده‌های «سرکش»، «وحشی» و «از لحاظ اخلاقی معیوب» خطری جدی برای نظم اجتماعی و به‌علاوه برای نخبگان حاکم به شمار روند... اما هدف آنها همان است که همیشه بوده است: اطمینان از اینکه شهروندان از حاکمان خود اطاعت می‌کنند ...
کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...