کتاب «روشنگری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن» [The Enlightenment and the intellectual foundations of modern culture] نوشته لویی دوپره [Louis Dupré] با ترجمه سیدمسعود آذرفام توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شد.

روشنگری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن» [The Enlightenment and the intellectual foundations of modern culture] نوشته لویی دوپره [Louis Dupré

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، نسخه اصلی این‌کتاب سال ۲۰۰۴ توسط انتشارات دانشگاه یِیل منتشر شده است.

کتاب پیش‌رو شرحی توصیفی و انتقادی بر جنبش روشنگری است و تقریبا به تمام جوانب آن پرداخته و تاثیرش را در مقولات مختلفی چون فلسفه، هنر، ادبیات، تاریخ، سیاست، اخلاق و دین مشخص می‌کند. نویسنده این‌کتاب در مطالب خود نشان می‌دهد چگونه مؤلفه‌های روشنگری بر بنیادهای فکری فرهنگ مدرن سایه انداخته‌اند.

این کتاب شرحی است بر آرای اندیشمندان دوره روشنگری در حوزه‌های گوناگون و تأثیری که بر شکل‌گیری فرهنگ مدرن گذاشته‌اند. لویی دوپره، استاد بازنشسته دپارتمان مطالعات دینی دانشگاه ییل، در حوزه مدرنیته آثار مهمی دارد و در این‌کتاب، شرحی بر آرای اندیشمندان دوره روشنگری در حوزه‌های گوناگون و تاثیری که بر شکل‌گیری فرهنگ مدرن داشته‌اند، نوشته است. نکته مهم درباره او این است که پیشینه مذهبی‌اش و آثار دیگرش درباره مدرنیته که مطالبی علمی‌اند، تاثیری در نوشتن این‌کتاب نداشته و در اثر پیش‌رو خبری از جانبداری مذهبی نیست.

«روشنگری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن» در ۱۰ فصل تدوین شده که به‌ترتیب عبارت‌اند از:

«تعریف، و توجیهی موقتی»، «کیهانی متفاوت»، «معنای جدیدی از خودبودگی»، «به سوی برداشتی نوین از هنر»، «بحران اخلاقی»، «خاستگاه نظریات اجتماعی مدرن»، «علم نوین تاریخ»، «بحران مذهبی»، «ایمان فیلسوفان» و «تداوم و نوگری معنوی».

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

از قضا کمدی روشنگری، که اغلب به دلیل سبُکی و پوچی‌اش نکوهش شد، چه‌بسا تاثیر اخلاقی بسیار بیشتری نسبت به نمایش بورژوازیِ اخلاق‌گرایانه داشته است، مخصوصا در انگلستان. تفاوت معیارهای اخلاقی‌ای که افراد تظاهر می‌کنند رفتار خویش را براساس آن‌ها سامان می‌دهند و رفتار واقعی‌شان، هدف حمله بسیار مناسبی را در جامعه‌ای فراهم می‌کرد که در آن ظواهر به لحاظ اجتماعی مهم‌تر از واقعیت شده بودند. کمدی‌هایی که بادکنک بادشده با سخنان پوچ و بی‌معنا درباره احترام اخلاقی را می‌ترکاندند، تسکین خوشایندی در برابر ظاهرسازی‌های اخلاقیِ تهی به شمار می‌رفتند. هیچ‌کس بذله‌گویانه‌تر از مولیر تزویر حیات پاریسی قرن هفدهم را آشکار نکرد. هجویات مفرح او درباره ژست اخلاقی، تعارضات اجتماعی را ژرف‌تر از تئاتر شبه‌قهرمانانه قرن هجدهم بررسی می‌کرد. نمایشنامه کمدی مولیر، انسان‌گریز، که نمایشنامه اخلاقی جدی‌تری نسبت به اکثر تراژدی‌های زمانه بود، تقدیر اندوهناک شخصی را به تصویر می‌کشد که در پی کمال است اما صرفا در جذب تمسخر توفیق می‌یابد. مولیر برای ضدقهرمان بیچاره داستان خویش آن‌قدر اظهار همدردی می‌کند که اگر آلسِست را به همان اندازه که با فضیلت بود،‌ سخت و انعطاف‌ناپذیر معرفی نمی‌کرد، می‌شد نمایشنامه‌اش را تراژدی دانست. تماشاگر با علاقه‌ای سردرگم اما نه عاری از شفقت مردی را نگاه می‌کند که با کوشش برای انجام «کار درست»، لجوجانه طرح نابودی خودش را می‌ریزد. روسو نقیضه‌گویی مولیر راجع به فضیلت را به عنوان امری غیراخلاقی محکوم کرد. اما نقد اخلاقی نمایشنامه بر فقر معنوی زمانه خویش را از یاد برد. مولیر نادرستی دینداری خودخواهانه تارتوف، نجیب‌نماییِ دروغین زنان فضل‌فروش مضحک، و احساسات متظاهرانه آقای بورژوا را محکوم می‌کند.

این‌کتاب با ۵۳۶ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۲۱۰ هزار تومان منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...