سرگذشت رمی، کودکی سر راهی است... ننه باربرن، او را پیدا می‌کند و «ارباب ویتالیس» او را به قیمت چهل فرانک می‌خرد... سه سگ که باهوش‌ترینشان کاپی، سگی سفید است و میمونی به نام ژولی کور که لباس ژنرالهای انگلیسی را به تن دارد. رمی همکار محبوب این جمع می‌شود... ویتالیس به زندان می‌افتد... با بانوی انگلیسی محترمی ملاقات می‌کند که دخترش محبت رمی را به دل می‌گیرد.
بی خانمان . Sans famille. (Nobody's Boy) رمانی از هکتور مالو (1) (1830-1907)، نویسنده فرانسوی، که در 1878 منتشر شد و با توفیق فراوان مواجه گشت. این نویسنده پرکار، که رومن کالبری (2) (1869) او پیشتر کودکان را مسرور کرده بود، در این کتاب نیز قوه تخیل و فن بیان و مخصوصاً انگیزش عواطف را ماهرانه به کار می‌گیرد. این رمان سرگذشت رمی(3)، کودکی سر راهی است. زن مهربانی به نام ننه باربرن (4)، او را پیدا می‌کند و «ارباب ویتالیس» او را به قیمت چهل فرانک می‌خرد. ویتالیس پیرمرد ریش‌سفیدی با لهجه ایتالیایی است که پوستینی به تن دارد. و یک دسته سیار حیوانات تعلیم دیده را هدایت می‌کند: سه سگ که باهوش‌ترینشان کاپی، سگی سفید است و میمونی به نام ژولی کور (5) که لباس ژنرالهای انگلیسی را به تن دارد. رمی همکار محبوب این جمع می‌شود. آنها پای پیاده در جادهها پیش می‌روند و در هر دهکده برای اجرای نمایش کمدی توقف می‌کنند. زندگی آنها در نوای چنگ و نی‌لبک و ویلن و نیز در گرسنگی و سرما خلاصه می‌شود. ویتالیس به زندان می‌افتد و رمی با سه پول سیاه در جیب باید نیازمندی‌های دسته را تأمین کند. او با بانوی انگلیسی محترمی ملاقات می‌کند که دخترش محبت رمی را به دل می‌گیرد. ویتالیس از زندان آزاد می‌شود و با همراهانش به راه خود ادامه می‌دهد و نزد رمی اعتراف می‌کند که او در واقع آوازخوانی قدیمی است.
آنها گردش خود را به دور فرانسه ادامه می‌دهند، پیرمرد از سرما می‌میرد و رمی به استخدام باغبانی در حومه پاریس درمی‌آید که دختر لالش به نام لیز قلب رمی را در برمی‌گیرد. همه‌ی محصولات باغبان بر اثر تگرگ از میان می‌رود و به خاک سیاه می‌نشیند و ناتوان از ادای قرضهایش به زندان می‌افتد. رمی دوباره پیاده‌روی در جادهها را از سر می‌گیرد؛ به زودی با نوجوانی ایتالیایی به نام ماتیا، که با مهارت تمام ویولن می‌نوازد، شریک می‌شود و کار آنها کم کم بالا می‌گیرد. رمان، سرانجام پس از یک رشته ماجراهای مهیج که در طی آن رمی پدر و مادرش را در لندن پیدا می‌کند، خاتمه می‌یابد. داستان پایان خوشی دارد: مادرش همان بانوی انگلیسی است و او با لیز ازدواج می‌کند که لال مادرزاد نبوده و از بیماریاش شفا می‌یابد. رمی، کودک سر راهی، کودک دزدیده شده فروشندگان دوره‌گرد، از این پس در «قصر پدرانش» زندگی می‌کند و ماتیا در نواختن ویولن به مهارت شوپن می‌رسد... توفیق بی‌خانمان مرهون صداقت و صمیمیت نقالی است که به مردم احترام می‌گذارد و لحنی را برگزیده است که خوشایند سنین کودکی است. هکتور مالو، در عین حال نویسنده‌ای اخلاقی است و تعلق خاطری به زندگی جدید و احساس عمیقی از رنج انسانها دارد. علاقه‌اش به تعلیم و دقت موشکافانه‌اش در تشریح محیط‌ها و موقعیت‌ها، موجب تجدید چاپهای مکرر کتاب او برای استفاده در مدارس ابتدایی شد.
دکتر عبدالحسین نیک گهر. فرهنگ آثار. سروش
1.Hector Malot 2.Romain Kalbris 3.Remi 4.Barberin 5.Joli-Coeur
................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............
