قدرت عشق | آرمان ملی


از لوییز اردریک (اردریچ) [Louise Erdrich] در ادبیات معاصر آمریکا به عنوان یکی از قطب‌های اصلی ادبیات بومی آمریکا یاد می‌شود. اردریک از سال 1983 تا امروز جوایز بسیاری در شعر و داستان دریافت کرده، از جمله جایزه پولیتزر برای شعر، جایزه انجمن منتقدان ادبی آمریکا برای «داروی عشق» [Love medicine] و «لارز»، جایزه گوگنهایم برای تعالی هنر، جایزه اُ. هنری برای داستان‌های کوتاهش، جایزه جهانی فانتزی، جایزه کتاب ملی آمریکا برای «خانه مدور»، جایزه قلم سال بلو برای اعتلای داستان آمریکایی، و جایزه کتابخانه کنگره آمریکا برای داستان آمریکایی. داستان‌های لوییز اردریک در طول این چهار دهه، فضای مناسبی برای تبارشناسی به وجود آورده‌ است.

لوییز اردریک (اردریچ) [Louise Erdrich] داروی عشق» [Love medicine]

رمان‌ها و داستان‌های او را می‌توان به‌عنوان مربع‌های رنگارنگ در نظر گرفت که شخصیت‌ها و طرح‌های کلی داستان رشته‌هایی هستند که آنها را به‌هم می‌بافند؛ «داروی عشق» یکی از همین کتاب‌ها است.این کتاب در سال 1984 منتشر شد، اما دوبار دیگر هم با ویرایش جدید نویسنده منتشر شد. نسخه فارسی کتاب نیز، ترجمه آخرین ویرایش این کتاب است که در سال 2009 منتشر شد. «داروی عشق» در طول این چهار دهه، یکی از آثار پرفروش و موفق اردریک بوده است؛ مجموعه‌ای خیره‌کننده از تصاویر خانوادگی، و در یک کلام رمانی درباره‌ قدرت عشق؛ آنطور که تونی موریسون نویسنده نوبلیست آمریکایی درباره آن می‌گوید: «زیبایی داروی عشق به تلاش یک ذهن عاشق و سر‌سخت است.» آن تایلر نویسنده آمریکایی برنده پولیتزر نیز «داروی عشق» را «اثری تاثیرگذار» برمی‌شمرد و می‌گوید: «لوییز اردریک یک نویسنده نادر است، درست همان‌قدر احساساتی است که خوش‌فکر هم هست.»

«داروی عشق» مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است، اما وقتی به‌طور کلی به رمان نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که خیلی فراتر از داستان‌هایش است. این کتاب شامل هفده داستان کوتاه مرتبط به‌هم است که زندگی چند دهه از اعضای دو خانواده بزرگ و به‌هم‌پیوسته کشپاوها و لامارتینها را دربرمی‌گیرد. هر داستان کوتاه از زبان یکی از شخصیت‌های اصلی داستان بیان شده و نشانگر این است که چه اتفاقاتی شخصیت آنها را در بازه زمانی رمان (دهه هشتاد میلادی) ساخته است. ما موقعیت‌ها و صحنه‌های زیادی را از زبان شخصیت‌های مختلف و در زمان‌های مختلف می‌خوانیم. بیشتر اتفاقات داستان حول محور عشق می‌چرخند. کتاب مملو است از ازدواج‌ها و شکست‌ها، روابط زناشویی و عشق‌های دوران جوانی. «داروی عشق» با مرگ جون کشپاو شروع می‌شود کسی که هم سر‌پناه است و هم بی‌پناه، و در آخر چرخه داستان ما را به جایی می‌برد که از لیپشا می‌شنویم، مرد جوانی که بی‌خبر از داستان گذشته‌اش بزرگ شده است. هر داستان کوتاه «داروی عشق» به‌تنهایی ماجرایی دارد. اما این تاثیر رمان‌گونه‌ داستان‌ها بر یکدیگر است که کتاب را خواندنی می‌کند. اغلب داستان‌ها یا یک واقعه را از دیدگاه‌های متفاوت شرح می‌دهند یا گذشته یک شخصیت را نشان می‌دهند تا بگویند چه وقایعی از سر او گذشته و از او چنین آدمی ساخته است.

موفقیت کتاب «داروی عشق» اردریک در نشان‌دادن تاثیر تربیت و اصل‌ونسب (چه بچه‌هایی که به فرزندخواندگی گرفته شده‌اند و چه غیر از آن) کودکان در زندگی‌شان است. داستان لیپشا در پایان کتاب بی‌نظیر است. با اینکه یک داستان جداگانه دارد، اما نقطه اوجی است که همه داستان‌ها را کنار هم می‌آورد. لیپشا هم کشپاو و هم لامارتین است و داستان او راهی برای هر دو خانواده باز می‌کند. فصل اول «داروی عشق»، روز جشن پاک در کافه‌ای بدنام در داکوتای شمالی شروع می‌شود؛ جایی‌که جون کشپاو زن سرخپوست چیپوایی الکلی با غریبه‌ای فرار می‌کند و در توده برف محو می‌شود. فصل بعدی از زبان مادر ناتنی جون، ماری است که داستان جوانی‌اش را تعریف می‌کند، زمانی که او را به یک صومعه برده بودند و راهبه گفته بود شیطان ماری را تسخیر کرده و او برای این‌که نجات پیدا کند باید تا دم مرگ برود. داستان با الی کشپاو ادامه می‌یابد، شوهر خوش‌رو و خیانتکار ماری. فصل بعدی از زبان معشوقه دیرین الی، لولو ناناپوش است. تصاویر اغلب اسرار‌آمیز و شگفت‌آور است و بسیاری از صحنه‌هایش هم خنده‌دار است. لحن داستان‌های قدیمی‌تر شبیه داستان‌های بلند و اساطیری یا عامیانه است. اما همه شخصیت‌ها عمیقا احساس می‌شوند و با باور فردی به قلم کشیده شده‌اند. از میان داستان لایه‌لایه و درهم‌تنیده‌ نسل‌به‌نسل خانواده‌ها پیچیدگی بدهی‌ها، قول‌ها و خیانت‌ها را به‌خوبی عشق، بخشش و اتفاقات بعد از آنها درمی‌یابیم، اتفاقاتی که هرچند نا‌مطمئن اما امیدبخش هستند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...