سکوت تاریخ | آرمان ملی


«دریاس و جسدها» [ده‌ریاس و لاشه‌کان] داستان شهری است که مردمانش در تب‌وتاب انقلاب هستند و امید دارند که انقلاب، اتفاق بیفتد و حکومت فاسدشان کنار برود؛ چراکه مردمان این شهر به‌شدت از دست حاکمان‌ ستمگرشان ناراضی هستند. این ظاهر داستان است؛ داستانی که رویه دیگری دارد و آن در پوسته‌ای که ریشه در قدرت‌طلبی و جاودانگی و چیدن شرایطی با تکیه بر احساسات و عوام‌فریبی برای رسیدن ‌به ‌جاودانگی و ماندگاری دارد ساخت پیدا می‌کند.

«دریاس و جسدها» رمانی ا‌ست در اهمیت تاریخ و سکوت و افول آدمی، نگاهی‌ است به اسطوره‌هایی که ما در شرایط می‌سازیم و به آنها پناه می‌بریم و مقدس می‌شماریمشان تا با امید به‌ آنها، انگیزه‌بودن پیدا کنیم. اسطوره‌هایی که گاه خودشان، خودشان را می‌سازند و میل به‌ جاودانگی دارند و با توسل به هیجان‌های عمومی جامعه، راه خودشان را می‌روند. دریاس در خاورمیانه می‌گذرد، موقعیت تاریخی دارد و در بطن این موقعیت تاریخی است که معنا پیدا می‌کند. زمانی که با وجود تم تاریخی‌اش، موقعیتی دارد که در هر گوشه از خاورمیانه می‌تواند به‌وقوع بپیوندد.

دریاس و جسدها [ده‌ریاس و لاشه‌کان]  بختیار علی [Bachtyar Ali]

بختیار علی [به‌ختیار عه‌لی] [Bachtyar Ali] آگاهانه دو برادر را، الیاس و دریاس را مقابل دو برادر دیگر قرار می‌دهد، ژنرال و برادرش، او روایت زندگی هرکدام را در مقابل یکدیگر و سلوک را در مقابل جاه‌طلبی قرار می‌دهد، یکی در مواجه و تقابل و دیگری در همراهی و موافقت. این اتفاق در پایان داستان نیز می‌افتد؛ جایی‌که دریاس برخلاف جاه‌طلبی و اقدامی آموخته از تاریخ تصمیم می‌گیرد راه گذشتگان و ژنرال و برادرش را نرود و تاریخ ناخوشایند را دوباره تکرارشان نکند.

دریاس تاریخ خوانده؛ تاریخی که در دل داستان متوجه می‌شویم در دید عموم بی‌اهمیت است و از دید ژنرال و برادرش می‌تواند زمینه‌اش برای جاودانی و زنده‌ماندن در دلش باشد. کار سترگ دریاس در عدم اسطوره‌سازی و تاریخ‌سازی معاصر است، فصل پایانی اثر جایی که او الیاس را که در گذشته، در بی‌سرو صدایی و گمنامی تمام به خاک می‌سپرد جزو لحظات ماندگار داستان است. او ناظری است که تاریخ معاصر زندگی‌اش را درک کرده و کاری برخلاف تلاش ژنرال و برادرش می‌کند و نمی‌خواهد راه آنها را برود کاری که با خودش نیز می‌کند درخور تعمق است. او در همان بی‌سروصدایی که آمده با مردم زیسته و با جسدهایشان زیسته و تاریخشان را شناخته می‌رود. در اینجا او یادآور «کوزیمو»ی «بارون درخت‌نشین» ایتالو کالوینو است؛ قهرمانی که این بار در دل و از دل خاورمیانه متولد می‌شود و جهانی معاصر را خلق می‌کند؛ دریاس همچون او مظهر انسانیت است و انسانیت‌خواهی آرمانش ا‌ست. حضور مانا است تا حضوری قدرت‌طلبانه و سهم‌خواهانه، ماندگاری‌اش را بی‌خشونت پیدا می‌کند و با رفتنش یک ‌ابرقهرمان است که می‌رود: «دریاس همان‌طور که آشفته و مردد از فرودگاه بیرون آمد و در زندگی این شهر ظاهر شد، به‌ همان ‌شکل، شبی‌تاریک و دیروقت ناپدید شد و دیگر کسی او را ندید.»

«دریاس و جسدها» اثری سترگ در ستایش کرامت انسانی ا‌ست. اثری که به نفی خشونت می‌پردازد و توجه به جایگاه آدمی. دریاس سمبل آزادی و آزاده‌زیستن است؛ او وقتی به جمع‌آوری جسدها روی می‌آورد به‌نوعی بیزاری‌اش از خشونت زندگان را نشان می‌دهد و ترجیح می‌دهد به جای سخنران نفی خشونت‌بودن با عملش حرفش را بزند؛ حرفی که او در پی گفتنش در پی هیچ‌ سهم‌خواهی نیست. او در پی ماموریتی است که خودش آن را برای خودش متصور شده، نه هیچ‌گروهی. او از تاریخی که درسش را خوانده درس‌ گرفته و در برهه تاریخی زندگی‌اش به تاریخ زندگی‌اش به درستی درس پس ‌می‌دهد.

«بختیار علی» نویسنده‌ای تجربه‌گرا است که در هر اثرش جهانی ‌نو می‌آفریند؛ جهانی که از حیث مضمون و ساختار با ساخته‌های قبلی‌اش متفاوت است و به بیان مترجم کتاب «بختیار علی آثار بسیاری در حوزه‌های مختلف مانند جامعه‌شناسی،‌ فلسفه و شعر دارد. «دریاس و جسدها»، دهمین رمان اوست و شاید تفاوت عمده آن با سایر آثارش نمایان‌بودن عناصر داستانی باشد؛ چراکه ما آن شاعرانگی‌ای که در «غروب پروانه» یا «آخرین انار دنیا»‌ می‌بینیم، در این اثر دیده نمی‌شود. در این اثر نه از تعدد کاراکتر و نه از آن شاعرانگی زیاد خبری است و روایت بر سایر عوامل تشکیل‌دهنده رمان ارجح است. بختیارعلی در این اثر قصد داشته تا فضای کاملا متفاوت‌تری را تجربه‌ کند و فکر می‌کنم که در این کار موفق ‌بوده ‌است.»

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...