تورن در این کتاب در پنج فصل به ارائه نظریه جدید خود یعنی جامعه‌شناسی کنش می‌پردازد.

بازگشت کنشگر» [Return of the actor : social theory in post industrial society]  ظریه اجتماعی در جامعه پساصنعتی آلن تورن [Alain Touraine

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، «بازگشت کنشگر» [Return of the actor : social theory in post industrial society]  با زیر عنوان نظریه اجتماعی در جامعه پساصنعتی کتابی است به قلم آلن تورن [Alain Touraine] که با ترجمه سلمان صادقی‌زاده و توسط نشر ثالث در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. آنچه تورن جامعه‌شناس برجسته فرانسوی در این اثر مورد توجه قرار داده است، نقد جامعه‌شناسی کلاسیک است. البته این انتقاد به سنت جامعه‌شناسی کلاسیک همواره در آثار تورن محل بحث و نظر بوده است و در «بازگشت کنشگر: نظریه اجتماعی در جامعه‌ی پساصنعتی» در حقیقت او دست روی یکی از مناقشه‌های بزرگ جامعه‌شناسی در دوران معاصر گذاشته و به این ترتیب در ادامه روند فکری‌اش تاکید بسیار بر کنش، کنشگری و کنشگران در جوامع انسانی می‌کند.

به اعتقاد تورن نظریه‌های پیشینی جامعه‌شناسی با اصرار بر اولویت قرار دادن نظام‌های اجتماعی سعی در نادیده گرفتن‌‌‌ کنشگران داشته‌اند که این موضوع نیازمند بازاندیشی است. همانطور که می‌دانیم که اصطلاح جامعه پساصنعتی از ابداعات تورن است و او با همین پیشینه در این اثر به نقش کنشگران در جوامع پساصنعتی و اهمیت ویژه‌شان در حرکت‌ها، جنبش‌ها و تغییرات اجتماعی می‌پردازد. بازگشت کنشگر نشان می‌دهد که چرا و چه‌طور جامعه‌شناسی کنش به درک و دریافت بهتر جهان در وضعیت اکنون کمک کرده و دریچه‌های بسیاری را برای شناخت جوامع امروز گشوده است. تورن در این کتاب البته تنها به نقد جامعه‌شناسی کلاسیک اکتفا نمی‌کند و نظریه جدیدی با نام «جامعه‌شناسی کنش» را ارائه می‌دهد. به اعتقاد او جامعه‌شناسی کلاسیک برای مطالعه جامعه صنعتی طراحی شده بود که اکنون و با گذار به جامعه پساصنعتی این درک را با استفاده از آن گزاره‌ها نمی‌توان حاصل کرد. اما با مدد از جامعه‌شناسی کنش که بیش از مطالعه نظم اجتماعی، بر تغییر اجتماعی تکیه دارد و مطالعه جنبش‌ها را بر ساختارها مقدم می‌داند، می‌توان به این امکان رسید. تورن در این نظریه جدید مفاهیمی مانند «تاریخمندی»، «جنبش اجتماعی» و «سوژه» را جایگزین مفاهیمی چون «جامعه»، «تکامل» و «نقش» می‌کند و بازنمایی نوینی از زندگی اجتماعی به دست می‌دهد.

این جامعه‌شناس فرانسوی برای صورت‌بندی مفاهیم خود کتاب را در سه بخش اصلی سامان داده است؛«بازنمایی نوین زندگی اجتماعی»، «جامعه‌شناسی کنش» و «پرسش از اکنون».

بخش نخست کتاب یعنی «بازنمایی نوین زندگی اجتماعی» خود شامل چهار فصل است؛ از جامعه به کنش اجتماعی، جهش جامعه‌شناسی، بحران در مدرنیته و آیا زندگی اجتماعی کانونی دارد؟ همانطور که از عناوین سرفصل‌ها برمی‌آید تمرکز تورن در این بخش به بررسی جامعه‌شناسی کلاسیک و مفاهیم برآمده از آن، سیر تحول و همزمانی‌اش با مدرنیته و دلایل عدم کارایی‌اش اختصاص یافته است. در قسمتی از این بخش در مورد فروپاشی جامعه‌شناسی کلاسیک این طور می‌خوانیم: «در اروپا جامعه‌شناسی که همزمان تکامل گرا و کارکردگراست، در خلال نیمه نخست سده بیستم فروپاشید. این فروپاشی بیش از آنکه برآمده از انتقادات روشنفکری باشد، برآیند دگرگونی های تاریخ بود. پس از رکود بزرگ، سربرداشتن نازیسم و برپایی اردوگاه‌های کار اجباری در اتحاد شوروی و همچنین در آلمان، اروپا باور خود به مدرن­سازی و عقلانی سازی را از دست داد. عبارت‌هایی مانند «بحران پیشرفت» و «افول خرَد» نشان از وسعت ابعاد توهم‌زدایی اروپایی دارد. تاریخ سده بیستم به خوبی نشان داد که به هم آمیختن نظام اجتماعی با دولت تا چه حد وهم آلود است زیرا آنچه امروز بر سیاره زمین حکمفرمایی می کند، بورژوازی حاکم بر دولت‌ها نیست، بلکه دولت‌هایی صنعتی‌ساز و اقتداگرا است، دولت‌هایی که یا کمونیست یا ملی گرا هستند. در همان حال، جامعه شناسی به جایگاه کنشگر به مثابه قهرمان تاریخی شک کرده است. از این زمان به بعد پرولتاریا، بورژوازی و ملت همگی به برساخت‌هایی ایدئولوژیک شبیه‌اند؛ به عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی که نخ آن‌ها در دست دارندگان قدرت سیاسی است»

بخش دوم کتاب با عنوان «جامعه‌شناسی کنش» را می‌توانیم مهم‌ترین بخش این اثر بدانیم که تورن در آن در پنج فصل به ارائه نظریه جدید خود یعنی جامعه‌شناسی کنش می‌پردازد. خواننده در این بخش می‌تواند به شکل منسجم‌تر با شمای فکری تورن و مقصود او از جامعه‌شناسی کنش و عوامل موثر در آن و همچنین مشکلات و مصائبی که در این مسیر وجود دارد آشنا شود.

تورن عنوان بخش سوم و پایانی کتاب خود را «پرسش از اکنون» انتخاب کرده است. این بخش شامل چهار فصل می‌شود؛ تولد جامعه برنامه­‌ریزی­ شده، منازعه‌های اجتماعی جدید، افول جنبش‌های اجتماعی و جنبش‌های اجتماعی، انقلاب و دموکراسی. یکی از مهم‌ترین تاکیدات تورن در این بخش نسبتی است که میان مفاهیمی چون انقلاب، دموکراسی و جنبش اجتماعی برقرار است. در قسمتی از این بخش می‌خوانیم: «سنت غربی تا مدت‌ها تفاوتی میان جنبش های اجتماعی، دموکراسی و انقلاب قایل نبود. انگاره جنبش اجتماعی – با تأکید بر واژه اجتماعی – درواقع وجود خارجی نداشت زیرا جنبش‌ها سیاسی بودند. از سوی دیگر، تفاوتی میان دموکراسی و انقلاب گذارده نمی‌شد. انقلاب به معنای نابودی رژیم سابق، از بین بردن تبعیض ­ها یا سلطه خارجی بود؛ دموکراسی نیز تجلی سیاسی انگاره پیشرفت به شمار می‌آمد و نمادی از برتری یافتن خرَد بود.» اما تورن در ادامه با استتناد به وقایع تاریخی نشان می‌دهد که تا چه حد این یکی انگاری به آسیب‌های جدی منجر شده است و باید از آن اجتناب کرد.

کتاب «بازگشت کنشگر؛نظریه اجتماعی در جامعه پساصنعتی» به قلم آلن تورن با ترجمه سلمان صادقی زاده در 248 صفحه، شمارگان 440 نسخه و قیمت 62 هزار و 500 تومان توسط نشر ثالت در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

................ هر روز با کتاب ...............

شور جوانی در این اثر بیشتر از سایر آثارش وجود دارد و شاید بتوان گفت، آسیب‌شناسی دوران جوانی به معنای کلی کلمه را نیز در آن بشود دید... ابوالمشاغلی حیران از کار جهان، قهرمانی بی‌سروپا و حیف‌نانی لاف‌زن با شهوت بی‌پایانِ سخن‌پردازی... کتابِ زیستن در لحظه و تن‌زدن از آینده‌هایی است که فلاسفه اخلاق و خوشبختی، نسخه‌اش را برای مخاطبان می‌پیچند... مدام از کارگران حرف می‌زنند و استثمارشان از سوی کارفرما، ولی خودشان در طول عمر، کاری جدی نکرده‌اند یا وقتی کارفرما می‌شوند، به کل این اندرزها یادشان می‌رود ...
هرگاه عدالت بر کشوری حکمفرما نشود و عدل و داد جایگزین جور و بیداد نگردد، مردم آن سرزمین دچار حمله و هجوم دشمنان خویش می‌گردند و آنچه نپسندند بر آنان فرو می‌ریزد... توانمندی جز با بزرگمردان صورت نبندد، و بزرگمردان جز به مال فراهم نشوند، و مال جز به آبادانی به دست نیاید، و آبادانی جز با دادگری و تدبیر نیکو پدید نگردد... اگر این پادشاه هست و ظلم او، تا یک سال دیگر هزار خرابه توانم داد... ای پدر گویی که این ملک در خاندان ما تا کی ماند؟ گفت: ای پسر تا بساط عدل گسترده باشیم ...
دغدغه‌ی اصلی پژوهش این است: آیا حکومت می‎تواند هم دینی باشد و هم مشروطه‎گرا؟... مراد از مشروطیت در این پژوهش، اصطلاحی‌ست در حوزه‌ی فلسفه‌ی حقوق عمومی و نه دقیقاً آن اصطلاح رایج در مشروطه... حقوق بشر ناموس اندیشه‌ی مشروطه‎گرایی و حد فاصلِ دیکتاتوری‎های قانونی با حکومت‎های حق‎بنیاد است... حتی مرتضی مطهری هم با وجود تمام رواداری‎ نسبی‎اش در برابر جمهوریت و دفاعش از مراتبی از حقوق اقلیت‎ها و حق ابراز رأی و نظر مخالفان و نیز مخالفتش با ولایت باطنی و اجتماعی فقها، ذیل گروهِ مشروعه‎خواهان قرار دارد ...
خودارتباطی جمعی در ایران در حال شکل‌گیری ست و این از دید حاکمیت خطر محسوب می‌شود... تلگراف، نهضت تنباکو را سرعت نداد، اساسا امکان‌پذیرش کرد... رضاشاه نه ایل و تباری داشت، نه فره ایزدی لذا به نخبگان فرهنگی سیاسی پناه برد؛ رادیو ذیل این پروژه راه افتاد... اولین کارکرد همه رسانه‌های جدید برای پادشاه آن بود که خودش را مهم جلوه دهد... شما حاضرید خطراتی را بپذیرید و مبالغی را پرداخت کنید ولی به اخباری دسترسی داشته باشید که مثلا در 20:30 پخش نمی‌شود ...
از طریق زیبایی چهره‌ی او، با گناه آشنا می‌شود: گناهی که با زیبایی ظاهر عجین است... در معبد شاهد صحنه‌های عجیب نفسانی است و گاهی نیز در آن شرکت می‌جوید؛ بازدیدکنندگان در آنجا مخفی می‌شوند و به نگاه او واقف‌اند... درباره‌ی لزوم ریاکاربودن و زندگی را بازی ساده‌ی بی‌رحمانه‌ای شمردن سخنرانی‌های بی‌شرمانه‌ای ایراد می‌کند... ادعا کرد که این عمل جنایتکارانه را به سبب «تنفر از زیبایی» انجام داده است... ...