کتاب «اسناد نفت و جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران» با تنظیم تورج اتحادیه و پیشگفتار محمدعلی موحد توسط انتشارات «نشر فرزان روز» منتشر شد.

اسناد نفت و جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران تورج اتحادیه

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایلنا، بخش نخست نوشتار حاضر مربوط می‌شود به اسناد نفت در سال 1330 هجری قمری که نشات گرفته از قرارداد دادرسی که گویای فعالیت‌هایی هستند که دولت دکتر مصدق در راه ملی کردن صنعت نفت ایران و حصول به این ایده ملی انجام داده است. در گیر و دار مبارزه عظیمی که ملت ایران در ملی کردن صنعت نفت و برای نجات خود از زیر بار اسارت شرکت استعماری نفت انگلیس و ایران انجام داد. این اسناد گویای سیاست ماهرانه دولت دکتر مصدق و اقدامات دیپلماتیک وی در این مبارزه ملی است. شاید این ادعای نابجایی نباشد که اگر روش مدبرانه دولت مصدق نبود ملت ایران توفیق نمی‌یافت که به فعالیت استعماری یک شرکت دسیسه باز که پای دولت انگلیس و پشتیبانی این دولت را در حل اختلافات خود با دولت ایران به میان کشیده بود خاتمه بدهد. در نهایت اصل ملی شدن صنعت نفت در ساسر کشور در آخرین روز اسفند 1329 به تصویب مجلس شورای ملی و سنا رسید. از این تاریخ تا کودتای 28 مرداد و سقوط ناحق دولت دکتر محمد مصدق 29 ماه فاصله است که شامل دو دوره هشت ماهه و یک دوره سیزده ماه است. کتاب اسناد نفت منبعی است بسیار ارزشمند برای و پژوهشگران در رابطه با ملی شدن صنعت نفت.

در توضیحات پشت جلد کتاب «اسناد نفت و جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران» آمده است: اصل ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور، در آخرین روز اسفند 1329 به تصویب مجلس شورای ملی و سنا رسید، از این تاریخ تا کودتای 28 مرداد و سقوط دولت دکتر محمد مصدق، 29 ماه فاصله است. این مدت به روایت دکتر محمدعلی موحد، شامل دو دوره هشت ماهه و یک دوره سیزده ماهه است، هشت ماه اول از اول فروردین 1330 تا بازگشت دکتر مصدق از آمریکا (اول آذر 1330) (دوران امیدواری‌ها)، هشت ماهه دوم با دست خالی برگشتن دکتر مصدق از آمریکا، تا قیام سی تیر 1331، (دوران سرخوردگی ها و تلخ کامی‌ها) و سیزده ماه باقی مانده که از انتصاب مجدد دکتر مصدق به نخست وزیری تا کودتای 28 مرداد ادامه یافت، (سیزده ماه نحس)، تعریف شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...