کتاب «رسانه‌های اجتماعی: خوانش انتقادی» نوشته کریستین فوکس، به همت حسین بصیریان جهرمی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ترجمه شد.

رسانه های اجتماعی خوانش انتقادی

به گزارش ایبنا پروفسور کریستین فوکس (استاد دپارتمان ارتباطات و رسانه دانشگاه وست‌مینستر)، نویسنده بیش از 20 کتاب در حوزه مطالعات انتقادی، ارتباطات و رسانه است. با این حال، کتاب «رسانه‌های اجتماعی: خوانش انتقادی» (2014 و 2017) بیش از سایر آثار او مورد توجه قرار گرفته و طبق آمار گوگل اسکالر، تاکنون بیش از 1500 بار به آن استناد شده است که یکی از معتبرترین و تخصصی‌ترین کتاب‌های «رسانه‌های اجتماعی» به شمار می‌آید.

فوکس با تسلط شگرف و استادانه خود بر آثار متفکران مطالعات انتقادی نظیر هگل، مارکس، انگلس، دورکیم، وبر، تونیس، پوپر، آدورنو، هورکهایمر، مارکوزه، هابرماس، کاستلز و سایر اندیشمندان علوم انسانی، از استدلال دیالكتیك به مثابه روشی تحلیلی در نقد رسانه‌ها اجتماعی بهره می‌جوید تا نشان دهد كه جامعه مدرن چگونه در تمام ساحت‌ها با تناقض‌ها و تعارض‌ها شكل گرفته است.

این اثر تا پایان سال 2018 به زبان‌های آلمانی، ترکی و چینی ترجمه شده و از سوی بسیاری از متفکران و اندیشمندان علوم ارتباطات نیز، مورد ستایش و تحسین قرار گرفته است. به عنوان مثال، وینسنت مسکو (دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه هاروارد و استاد برجسته دانشگاه کویینز کانادا) از آن با عنوان «یک متن کلیدی و تأثیرگذار در دنیای رسانه‌های جدید» یاد کرده و جنت واسکو (استاد علوم ارتباطات دانشگاه اورگن و رئیس انجمن بین‌المللی تحقیقات ارتباطات و رسانه) آن را «منبعی دقیق، کامل و مستند برای درک تغییرات رسانه‌های اجتماعی» برشمرده است که مطالعه آن برای همگان مفید خواهد بود.

کتاب «رسانه‌های اجتماعی: خوانش انتقادی»، چارچوبی نظری را برای فهم انتقادی رسانه‌های اجتماعی مطرح می‌کند که بر مبنای آن بستر رسانه‌های اجتماعی در موضوعاتی همچون فرهنگ مشارکتی، قدرت ارتباطات، اقتصاد سیاسی، اخلاق سیاسی، نظارت و حریم خصوصی، مردم‌سالاری و حوزه عمومی، نظام سرمایه‌داری دیجیتال، ایدئولوژی و مبارزات اجتماعی، استثمار و بردگی اینترنتی و... به نقد و چالش کشیده شده است.

فوکس کوشیده است تا به ویژه با تمرکز بر آثار کارل مارکس، نقشی را که منطق سرمایه‌داری، طبقه و کالاها در زندگی روزمره ایفا می‌كنند، کماکان در عصر رسانه‌های اجتماعی درك كنیم. او معتقد است که «خوانش انتقادی» در شکل‌گیری انتقاد از استثمار و سلطه، «اصول جدیدی را برای جهان» ایجاد می‌کند. همچنین تفکر دیالکتیکی این بحث را پیش می‌کشد که سرمایه‌داری از یک طرف، اشکال جدیدی از مشارکت را به وجود می‌آورد و از سوی دیگر، استثمار و سلطه را در روابط طبقاتی شکل می‌دهد؛ چراکه در سرمایه‌داری، نیروهای مولد، همزمان به مثابة نیروهای مخرب نیز عمل می‌کنند.

بصیریان جهرمی (دکترای علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی) که ترجمه کتاب مطرح و پرفروش «قدرت ارتباطات» مانوئل کاستلز را در سالهای 1393 (ویرایش نخست) و 1396 (ویرایش دوم) در کارنامه علمی خود دارد، پس از کسب اجازه از نویسنده این اثر (پروفسور کریستین فوکس) و بهره‌گیری از حمایت معنوی انتشارات سیج، ترجمه ویرایش دوم آن را به اتمام رسانده است.

مترجم این کتاب معتقد است: اگر «قدرت ارتباطات» کاستلز را، که به تعبیر خود او و در پیامی که به مناسبت رونمایی نسخه فارسی آن خطاب به اینجانب نوشته است، «مهمترین اثر در مسیر پژوهشی وی» بدانیم، ناگزیر «خوانش انتقادی» کریستین فوکس بر «رسانه‌های اجتماعی» را می‌بایست، جدی‌ترین اثر یک متفکر معاصر تلقی کنیم که دستِ‌کم در بخش مهمی از آن، نقدی روزآمد و بازاندیشانه بر دیدگاه‌های کاستلز ارائه می‌کند. چراکه، فصل چهارم این کتاب به طور مبسوط به شک‌نگری و رد برخی از آرا و اندیشه‌های کاستلز در کتاب «قدرت ارتباطات» اختصاص یافته است.

کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...