به گزارش همشهری آنلاین، در خاطره مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌های سراسر ایران، در شهرهای شلوغ و روستاهای صعب‌العبور، داستان‌هایی خانه کرده‌اند که از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایشان شنیده‌اند. داستان‌هایی که نسل به نسل و دهان به دهان چرخیده و در روایت هر زن و مردی، چیزی از آن کم و به آن اضافه شده است.
ماه‌پیشانی، نارنج و ترنج، نخودی و دیو، نمکی، خاله سوسکه و چندین و چند قصه دیگر که ممکن است نامشان را نشنیده باشیم، در کتابی با عنوان «افسانه‌های کهن ایرانی» جمع‌آوری شده است. این داستان‌ها را فضل‌الله مهتدی معروف به صبحی، داستان‌سرای معروف و راوی داستان‌های کودکان در رادیو، نقل کرده است.
صبحی در سال ۱۳۱۹ کارش را در رادیو با اجرای قصه ظهر جمعه آغاز کرد. او را پایه‌گذار سنت قصه‌گویی برای کودکان در رادیوی ایران می‌دانند. او این داستان‌ها را در دو مجموعه دو جلدی افسانه‌ها و افسانه‌های کهن جمع‌آوری کرد. صبحی همچنین داستان دژ هوش‌ربا، افسانه‌های ابوعلی سینا و دیوان بلخ را هم در کتاب‌هایی جداگانه به رشته تحریر درآورد.
او از مخاطبان برنامه‌هایش می‌خواست که هر کدام روایتی را که از قصه‌ای شنیده‌اند، برایش بفرستند. او روایت‌های گوناگون را جمع می‌کرد و اشتراکاتشان را نگه می‌داشت و اختلاف‌ها را هم و بعد شکلی از آن داستان عامیانه قدیمی را برای مخاطبان نقل می‌کرد. می‌گویند وقتی فکر می‌کرد به روایت اصلی و کهن یک قصه دست یافته، آن روایت کهن و اصیل را برای کودکان نقل می کرد. گاهی هم میان افسانه‌های ایرانی و افسانه‌های مردم سرزمین‌های دیگر بررسی تطبیقی می‌کرد و روایت‌های مختلفی از یک افسانه به مخاطبش ارائه می‌کرد.
صبحی در نقل داستان‌ها، روایت ساده و سرراست قصه‌های عامیانه را انتخاب کرده است. روایتی بدون پیچیدگی که در آن زبان تنها ابزاری برای قصه‌گویی است. قصه‌هایی که از دل زندگی مردم معمولی در طول سالیان دراز ساخته شده و سال‌های سال، راهی جز زبان قصه‌گو برای رساندن خود به حافظه دیگری، نداشته‌اند.
کتاب افسانه‌های کهن ایرانی، مجموعه داستان‌های صبحی است که محمد قاسم‌زاده آن را در یک جلد با ۶۷۳ صفحه جمع‌آوری و انتشارات هیرمند، منتشر کرده است.
این کتاب، شبیه مادربزرگ یا پدربزرگی چند صد ساله است با گنجینه‌ای از داستان‌های بسیار که هر کدام، دقایقی شما را از دنیا و واقعیت‌هایش جدا و در عالم افسانه‌های قدیمی رهایتان می‌کند. این داستان‌ها هم برای بزرگسالان مناسب است و هم می‌تواند راهی برای آشنایی کودکان و نوجوانان با قصه‌های عامیانه ایرانی باشد.
