کتاب مجموعه‌مقاله «تئاتر و جامعه» با گردآوری رضا کوچک‌زاده توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شد.
به گزارش مهر، این‌کتاب اولین‌عنوان از مجموعه «کتابخانه تئاتر» و بررسی‌های میان‌رشته‌ای است که زیرمجموعه عنوان «گستره خیال» است که این‌ناشر چاپ می‌کند.
«گستره خیال»، کتاب‌های مربوط به تئاتر و سینما را در بر می‌گیرد. این کتاب‌ها با وجود گوناگونی‌شان ویژگی‌های مشابه و همگون داشته و دربرگیرنده نیاز و ضرورت جامعه هنری و دانشگاهی اهالی هنر هستند. دبیر این مجموعه رضا کوچک‌زاده است. چاپ این‌مجموعه با انتشار نمایشنامه‌های مشترک محمد چرم‌شیر و فرهاد مهندس‌پور آغاز شد.
این‌کتاب به قول گردآورنده‌اش بنا بوده در سال ۱۳۸۳ و زمانی که مجموعه‌نوشتارهایی را برای آن برگزیده و یا نوشته بوده، به چاپ برسد. اما کتاب تا شهریور ۸۵ منتشر نشد. اما وقتی کتاب به کتابفروشی‌ها رسید، مولفش به اطلاعات و آگاهی جدیدی دست پیدا می‌کند و می‌خواسته نسخه کامل‌تر آن را دو سال بعد به چاپ برساند. کوچک‌زاده تا سال ۸۸ تلاش می‌کند کتاب تازه‌ای تدوین کند و این‌تلاش، تا سال ۹۸ ادامه پیدا می‌کند. در نتیجه کتابی که حالا نشر نو چاپ کرده، به کتابفروشی‌ها آمده است.
۳ بخش اصلی دارد که بخش اول، «بررسی‌های ما»، بخش دوم «پیوست یک: نگرش‌های دیگران» و بخش سوم «پیوست دو: گفتوگو» است. در بخش اول، ۷ نوشتار پژوهشی از پژوهشگران عرصه تئاتر و جامعه‌شناسی چاپ شده است. در پیوست اول هم ۷ نوشتار دیگر از نویسندگان و پژوهشگران جهانی آمده که در حکم مکمل مطالب بخش اول هستند. پیوست دوم یا همان بخش سوم کتاب هم ۳ گفتگو با هنرمندان تئاتر را شامل می‌شود.
مقاله‌های اولین بخش کتاب به این‌ترتیب‌اند: «تئاترستیزی افلاطون» نوشته علی قلی‌پور، «پیوستگی دوسویه نمایش‌های سنتی ایران با جامعه ایرانی» نوشته رضا کوچک‌زاده، «در تماشاخانه چه می‌گذرد؟» از امیر خراسانی، «ناممکن بودن تئاتر خیابانی در ایران» نوشته رضا سرور، «درآمدی بر تحلیل پیدایش زیرمیدان موج نو تئاتر ایران در دو دهه سی و چهل خورشیدی» از سعید اسدی، «دموکراتیزاسیون یا دموکراسی فرهنگی؟» نوشته سارا شریعتی و فاطمه پدرام و «نمایش مدرسه‌ای و جامعه‌پذیری کودکان و نوجوانان» نوشته سیدحسین فدایی‌حسین.
مطالبی هم که در بخش دوم کتاب، درج‌شده‌اند از این‌قرار اند: «خاستگاه انسان‌شناسی تئاتر» نوشته یوجینیو باربا با ترجمه رضا سرور، «چرا می‌خندند؟» نوشته ویلیام او.بیمن با ترجمه سعید آقایی، «اندیشه‌های اجتماعی برشت و گروه تئاتر نان و عروسک» نوشته سی دبلیو بیگزبی با ترجمه مسعود نجفی، «کاندومبله برزیلی» به قلم ژان دووینیو با ترجمه سپیده پارساپژوه، «ما اینجاییم» نوشته گویی‌یلمو اسکی‌نینا با برگردان مهدی فیضی، «تئاتر آکواریوم یا تئاتر متعهد دانشگاهی» نوشته اِولین اِرتل با ترجمه اصغر نوری و «چرا تئاتر اجتماعی؟» نوشته مشترک جیمز تامپسون و ریچارد شکنر با ترجمه سکینه عرب‌نژاد.
«تئاتر نمی‌تواند اجتماعی نباشد!» شامل گفتگوی رضا کوچک‌زاده با فرهاد مهندس‌پور، «تئاتر به مثابه فضای زیستن» شامل گفتگوی زهرا ایپسیرو گلو با روبرتو چولی با ترجمه خسرو محمودی و «تئاتر و حل مشکلات آسیب‌دیدگان اجتماعی» شامل گفتگوی داگلاس ال. پترسون و مارک وینبرگ با ترجمه حسین شاکری هم ۳ گفتگویی هستند که در پیوست دوم کتاب چاپ شده‌اند.
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
نمایش‌های سنتی ایران گرفتار فرم ساکن و ایستای خود هستند و گویی چنان برساخته شده‌اند که میلی هم به مشارکت پویای تماشاگران ندارند. به نظر می‌رسد یکی از دلایل نابودی آنها همین سختی و انعطاف‌پذیری اجرایی‌شان باشد. امروزه با تعزیه چنان برخورد می‌شود که گویی هر تغییری در آن، نه به سبب پویایی بلکه موجب از بین رفتن تقدسش می‌شود و همان مشارکت ذهنی و مویه‌گرانه برای آن کافی‌ست؛ این در حالی‌ست که تعزیه نه‌تنها به‌عنوان نمایش فضای باز، پتانسیل بسیاری برای جلب مشارکت تماشاگران و تغییرات اجرایی دارد بلکه مانند هر نمایش آیینی-مذهبی دیگر نیازمند همکاری گروهی تماشاگران است تا فرم‌ها و تکنیک‌های آن را گسترش دهند. تنها از این راه است که می‌توان جلو انقراض ان را گرفت، نه با محصور کردن آن به اشکال مختلف و نگهداری از آن به‌عنوان پدیده‌ای موزه‌ای برای اهدافی خاص و مناسبت‌هایی ویژه. در سراسر دنیا، نمایش‌های مذهبی و آیینی _ که در آغاز آنها نیز در فضای باز اجرا می‌شده‌اند _ اندک‌اندک از حالت ایستا و ساکن خود درآمده‌اند و شکل‌های پویاتری به خود گرفته‌اند؛ نمایش‌های کرامات میستری، مامرها، نمایش آلام و مصایب مسیح، پجنت دراما، نمایش سبت و … همگی در طول سالیان و از راه همکاری تماشاگران، دگردیسی و تکامل تکنیکی و مضمونی یافتند و به شکل‌گیری سنت‌های کارناوالی انجامیدند. مهم‌ترین پیامد حرکت از فرم ایستا به شکل پویا، تبدیل‌شدن تماشاگر از بیننده صرف به بازیگر / تماشاگری‌ست که سهم خود را در کنش آیینی بازی می‌کند و به سرچشمه‌های آیینی درام بازمی‌گردد. این تمایل بازگشت به سرچشمه‌های آیینی نمایش از راه مشارکت تنانی تماشاگر، نه‌تنها به نمایش‌های غربی محدود نمی‌شود بلکه شکل‌های گسترده و متنوع‌تر آن را می‌توان در بسیاری از نمایش‌ها و آیین‌های شرقی _ در کشورهایی مانند هند، چین، مالزی، ویتنام، برمه و... _ یافت.
این‌کتاب با ۴۷۱ صفحه، شمارگان ۷۷۰ نسخه و قیمت ۸۰ هزار تومان منتشر شده است.
................ هر روز با کتاب ...............
