ترجمه فارسی کتاب جدید حامد الگار محقق مسلمان آمریکایی با نام «نقشبندیّه» منتشر شد.

به گزارش مهر، «نقشبندیه» با ترجمه داود وفایی و توسط انتشارات مولی منتشر شده است. این‌کتاب پژوهش‌ها و تحقیقات جامع حامد الگار محقق آمریکایی و شیعه را درباره طریقت نقشبندیه و جایگاهش در جهان اسلام در بر می‌گیرد.

نقشبندیه طریقتی است که خواجه‌بهاءالدین نقشبند آن را در سده هشتم هجری بنیان گذاشت و دایره نفوذش به‌تدریج از آسیای میانه و خراسان تا هند و کردستان و آسیای صغیر و شبه‌جزیره بالکان کشیده شد. این‌طریقت در جهان اسلام با دو ویژگی اصلی شناخته می‌شود؛ تاکید بر اجرای احکام شریعت و پرهیز از بدعت و دوم پافشاری بر اعتقادات مذهب اهل سنت؛ به‌گونه‌ای که همیشه به‌عنوان طریقتی سُنی شناخته شده است.

تمام طریقت‌های صوفیانه، موجودیت خود را به سلسله‌ای می‌دانند که به آن وابسته‌اند و اغلب خود را تا امیرالمومنین علی(ع) امتداد می‌دهند. اما نقشبندیه سر سلسله خود را، ابوبکر خلیفه اول می‌دانند. البته شاخه‌ای از نقشبندیه هم با پیوند به امام جعفر صادق (ع) در نهایت امام علی(ع) را سرسلسله و مرشد خود می‌خوانند.

حامد الگار نویسنده کتاب «نقشبندیه» متولد سال ۱۹۴۰ در انگلستان است که در مقطعی از زندگی ابتدا مسلمان و سپس شیعه شد. او دانش‌آموخته رشته زبان فارسی و عربی بخش زبان‌شناسی دانشگاه کمبریج است و تحصیلاتش را در سال ۱۹۶۱ به پایان رساند. او به‌مدت یک‌سال در مقطع دکتری در دانشگاه تهران تحصیل کرد و سپس برای آموختن زبان ترکی به استانبول رفت. او در سال ۱۹۶۳ به کمبریج بازگشت و رساله‌اش با عنوان «نقش سیاسی روحانیون در ایران قرن نوزدهم» را در سال ۱۹۶۵ تکمیل کرد. سپس همکاری‌اش با بخش مطالعات خاورمیانه دانشگاه کالیفرنیا آغاز شد.

الگار مشغول تدریس عرفان، تشیّع، تفسیر، تاریخ اسلام در ایران، عربی، فارسی، ادبیات صوفیه و فلسفه اسلامی در دانشگاه کالیفرنیاست و تاریخ دینی ایران و ترکیه همیشه برایش جذاب و موضوع تحقیق بوده است. این پژوهشگر ۷۹ ساله علاوه بر تالیفاتش، ترجمه کتاب‌هایی از عربی، فارسی و ترکی را هم در کارنامه دارد. حامد الگار درباره امام خمینی(ره) و تحسین روش مبارزه اسلامی و جهاد او هم تحقیقاتی داشته است.

عناوین فصول اصلی کتاب پیش‌رو به‌ترتیب عبارت‌اند از:

مقدمه مترجم، مقدمه نویسنده بر ترجمه فارسی کتاب، مقدمه نویسنده بر ترجمه ترکی کتاب، تاریخچه طریقت نقشبندیه، ابعاد سیاسی تاریخ نقشبندیه، ذکر خفی و جهری در طریقت نقشبندیه، بازتاب اندیشه ابن‌عربی در سنت متقدم نقشبندیه، جامی و تصوف، از کاشغر به ایوب، نقشبندیان و صفویان، نقشبندیه خالدیه در تالش، عناصر ملامتی در سنت نقشبندیه دوره نخست، اصول و آداب نقشبندیان خالدی در ترکیه عثمانی، طریقت نقشبندیه در جمهوری ترکیه، تصوف و طریقت در زندگانی و آثار بدیع‌الزمان، مجدّد قرن: بدیع‌الزمان سعید نورسی و سنت تجدید،‌ یادداشت‌هایی درباره نقشبندیه در بوسنی، شیخ زین‌الله رسول‌اف واپسین شیخ اعظم نقشبندیه، خواجگان، نگاهی به تاریخ نقشبندیه در ایران، نگاهی به تاریخ نقشبندیه در ترکیه، دهبیدیه شاخه‌ای از نقشبندیه در آسیای میانه، نقشبندیه در دوره‌های اخیر،‌ خالدیه، برخی از چهره‌های اصلی نقشبندیه.

داود وفایی مترجم کتاب نیز به‌عنوان بازگردان متون و کتاب‌های عرفانی شناخته می‌شود که چندین کتاب دیگر از جمله «حروفیه» را با همکاری نشر مولی منتشر کرده است. «سفر به مبدا: مباحث عرفانی در گفتگو با دکتر محمود ارول قلیچ»، «ابن‌عربی»، «نمادگرایی در اندیشه‌ ابن عربی»، «اوحدالدین کرمانی و حرکت اوحدیه»، «زندگی، آراء و آثار فخرالدین رازی»، «عرفان و انسان قدسی: گفتگوهایی درباره جایگاه عرفان در آناتولی»، «جنبش‌های انقلابی صوفیان در هند و امام ربانی» و بازگردانی مجموعه رسائل سعید نورسی از جمله ترجمه‌های او هستند.

در قسمتی از کتاب «نقشبندیه» می‌خوانیم:

پیشتر بیان شد که هم سلسله نقشبندیان به ابوبکر منتهی می‌شود هم سلسله ملامتیان. برخی نقشبندیان منتهی‌شدن سلسله طریقت‌شان به ابوبکر را نوعی برتری دانسته‌اند؛ اما وقتی از خواجه بهاءالدین درباره سلسله‌اش پرسیدند به طور سرپوشیده گفت: «کسی از سلسله به جایی نمی‌رسد.» این سخن البته در پی رد سلسله یا کاهش ارزش آن نیست بلکه برعکس، صاحب سخن می‌خواهد بر اهمیت برخورداری از قصد و نیت قطعی در طی طریق معنوی تاکید کند. ضمانت سلسله یا شجره معنوی در رسیدن فرد به خدا، در سنت ملامتی نیز مفهوم بیگانه و ناشناخته‌ای است.

و سرانجام در بحث تمایلات معنوی باید از واژه‌ای یاد کرد که طریقت نام از آن گرفته است؛ ملامت؛ یعنی آن که فرد به هیچ‌وجه نباید از نفس خویش خشنود و خرسند باشد؛ و هیچ‌گاه نباید به حالی که دارد و کارهایی که انجام می‌دهد بسنده کند. سلمی در بیان یکی از اصول ملامتیه می‌گوید: «انسان باید خصم نفس خویش باشد و هیچ‌گاه از کرده‌هایش احساس رضایت نکند... مومن در موضوعات مربوط به حالات و اعمال و ادعیه و سخنان خود باید به نام خدا خصم خود باشد (خصم‌الله علی نفسه). تحقیر طبیعت نفس و ناچیز دانستن ارزش اعمال، از موضوعاتی است که در حکایات مربوط به زندگی خواجه‌بهاءالدین نقشبند با آن بسیار مواجه می‌شویم. برای مثال صلاح‌الدین بخاری در کتاب انیس الطالبین خود می‌گوید استاد بزرگ به هر پدیده‌ای در جهان که نگاه کرد به اعتبار اصل و اساس آن را افضل از خود دید. «من خود را بهتر از دیگران می‌شناسم و این را بسیار خوب می‌دانم که از یک سگ نه تنها برتر و بهتر نیستم بلکه شاید پست‌تر هم باشم.»

اشتباه است اگر گفته شود خواجه‌بهاءالدین خود را میراث‌دار ملامتیه می‌دانست یا متوجه شباهت‌هایی که بیان کردیم بوده است. اما در کتاب فصل‌الخطاب درباره تشابهات و قرابت‌های نقشبندیه و ملامتیه توضیحاتی وجود دارد. کتاب متعلق به یکی از نزدیک‌ترین طلبه‌های خواجه‌بهاءالدین، یعنی محمد پارسا (وفات: ۱۴۱۹/۸۲۲) است.

این‌کتاب با ۵۳۲ صفحه، شمارگان ۲ هزار و ۵۲۰ نسخه و قیمت ۱۲۰ هزار تومان منتشر شده است.

بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...
معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...