پدرش مردی ادیب، نویسنده‌­ای متفکر و شخصیتی پرجاذبه بود، و برادرش هم ویلیام جیمز فیلسوف و روانشناس معروفی شد... تضاد و اختلافات زندگی معنوی اروپایی و امریکایی و مطالعه و توصیف رنج هموطنانش به هنگام برخورد با فرهنگ و تمدن کهن و مختلط قاره اروپا، موضوع مورد توجه او گشت.

هنری جیمز، James, Henry رمان­‌نویس امریکایی (1843-1916) از خانواده‌­ای ممتاز در نیویورک زاده شد. اجدادش از مهاجران ایرلندی و بسیار ثروتمند بودند، پدرش مردی ادیب، نویسنده‌­ای متفکر و شخصیتی پرجاذبه بود، و برادرش هم ویلیام جیمز فیلسوف و روانشناس معروفی شد. بدین طریق هنری در محیطی بافرهنگ پرورش یافت و او که پسرکی کم‌­حرف و حساس بود و در میان سخنوران خانواده خود را فردی آرام و بیکاره می­‌دید، ساعات بیکاری را در کوچه‌­های شهر قدیم نیویورک که هنوز حال یک دهات را داشت، در حالتی رؤیایی می­گذراند و در کتابخانه­‌ها چشمه‌­ای خشک نشدنی برای آثار آینده خود ذخیره می‌­کرد. هنری با خانواده خود به اروپا سفر کرد، پنج سال را در ژنو و انگلستان و پاریس گذراند، در 1860 در نیوانگلند مستقر شد و در طی جنگهای داخلی، در آنجا به سر برد. نقصی در ستون فقرات موجب شد که هنری از شرکت در جنگ معاف گردد، این پیشامد به او آن احساس را داد که در صحنه زندگی بیگانه و بیکاره است و سرنوشت او را تنها برای مشاهده تلاش و کوشش دیگران آفریده. کم‌­کم معتقد شد که همین تقدیر به او رسالت داده است تا مشاهدات خود را به دیگران منتقل کند و این کار تنها از راه هنر امکانپذیر است، پس جیمز به هنر نقاشی روی آورد، اما چیزی نگذشت که استعداد واقعی خود را کشف کرد و به راه نویسندگی افتاد و کار ادبی را با انتشار مقاله‌­های انتقادی و قصه‌­ها و داستانهای کوتاه در روزنامه‌­ها و مجله‌­ها آغاز کرد.

اولین داستان کوتاه و هنرمندانه جیمز به نام زائری مشتاق A Passionate Pilgrim (1871) در مجله اتلانتیک مانثلی Atlantic Monthly منتشر شد که نظر او را درباره مردم اروپا نشان می­‌داد. این داستان مورد ستایش و تحسین قرار گرفت و با داستان‌های دیگر در 1875 انتشار یافت. هنری پیوسته میان دو تمایل می­‌زیست، از سویی عاطفه میهن‌­پرستی او را به امریکا پیوند می‌­داد و از سوی دیگر روح و فکرش به جانب اروپا کشیده می­‌شد. سرانجام تمایل به زندگی در اروپا بر او چیره شد و پس از تردیدی طولانی مصمم گشت که در انگلستان مقیم شود. پس در 1876 به لندن رفت، همانجا اقامت گزید و با انگلستان و مردم آن پیوندی عمیق برقرار کرد و از باروری فراوان در کار برخوردار شد. تضاد و اختلافات زندگی معنوی اروپایی و امریکایی و مطالعه و توصیف رنج هموطنانش به هنگام برخورد با فرهنگ و تمدن کهن و مختلط قاره اروپا، موضوع مورد توجه او گشت و زمینه اصلی بیشتر آثارش قرار گرفت. اولین رمان او در این زمینه رودریک هادسن Roderick Hudson در 1874 منتشر شد. قهرمان این داستان وکیل دعاوی جوانی است که همه کارها را کنار می­‌گذارد و خانواده و نامزدش را ترک می­‌کند تا به رم برود و به هنر مجسمه‌­سازی بپردازد و درحالی که در این راه با پیروزی‌هایی روبرو شده است، دچار عشقی دیوانه­‌وار و ناکام مانده می­‌گردد که او را از کار بازمی‌­دارد و پس از حوادث فراوان در سفری دچار حادثه شده و جان می‌­سپارد. این اولین رمان با آنکه از برجستگی خاص برخوردار نبود، از آینده درخشان رمان­‌نویسی بزرگ خبر می‌­داد.

رمان امریکایی The American (1877) در پاریس نوشته شد که برخورد یک امریکایی را با محیط اروپا توصیف می‌­کرد. سال بعد (1878) اروپاییها The Europeans همان تضاد روحی دنیای کهن و دنیای نوین را بیان می­‌کرد و برخلاف کتاب گذشته یک اروپایی را نشان می­‌داد که به امریکا سفر کرده است. دیزی میلر Daisy Miller در 1879 انتشار یافت. دیزی میلر دختر جوان امریکایی است با روحی ساده و شرافتمند ولی رفتاری بی ­بند و بار دارد که جامعه سنتی اروپایی را درباره او به اشتباه می‌­اندازد. صورت یک بانو The Portrait of a Lady (1881) اولین تصویر از سلسله تصویرهای زن است که جیمز پیش چشم می­‌گذارد و در عین حال برای خواننده پرجاذبه است. میدان واشنگتون Washington Square در 1881 منتشر شد. جیمز قالب این داستان را از کوچه­‌های شهر قدیم نیویورک که سالها آنها را زیر پا گذارده بود، گرفته و با شیوه‌­ای درخشان و طنزآمیز آنها را وصف کرده است.

مردم باستن The Bostonians در 1886 انتشار یافت، نویسنده در همه این داستانها، خصوصیتهای اخلاقی و روحی بشر را به طور دقیق و با نکته‌­بینی فراوان مورد مطالعه قرار داده و برای تأثیر محیط در ساختمان فکری و روحی افراد اهمیت فراوان قائل شده است. جیمز پس از آن داستان شاهزاده خانم کاساماسیما The Princess Casamassima را در 1886 انتشار داد و الهه غم‌­انگیز هنر The Tragic Muse را در 1890روانه بازار کتاب کرد. این داستان با آثار دیگر جیمز که همه از کمال هنر برخوردار بود، متفاوت است. نویسنده در این اثر مطالعه سودمندی درباره زندگی یک هنرپیشه انجام داد و از حقوق هنرمند در برابر قراردادهای جهانی دفاع کرده است. الهه غم‌­انگیز هنر سرآغازی بود از نمایشنامه‌­نویسی که جیمز از 1890 به آن روی آورد. اگرچه آثار نمایشی جیمز با عدم پیروزی روبرو گشت، تجربه­‌هایی که از آنها به دست آورد، در رمانهایش مورد استفاده قرار گرفت و فنون نمایشی در نقل داستانها به کار برده شد.

رمان‌های جیمز از نظر تناسب و توازن ساختمان و قدرت و ظرافت نثر در درجه­‌ای بود که هنوز در شیوه داستان‌پردازی بی­‌رقیب مانده است. این استادی را می‌­توان در رمان آنچه میزی می­‌دانست What Maisie Knew (1898) و قرن نامطبوع The Awkward Age (1899) بخوبی مشاهده کرد. جیمز در رمان غنایم قصر پاینتون The Spoils of Pynton (1896) محیط و قهرمان انگلیسی را وارد کرده است. این کتاب یکی از موضوعهای مورد توجه جیمز یعنی ضربه شدید زندگی بر روحهای لطیف و کم­نظیر را دربردارد. جیمز در 1898 به خلق سه اثر زیبا و پرارزش بالهای کبوتر The wings of the Dove (1902)، سفرا The Ambassadors (1903) و جام زرین The Golden Bowl (1904) پرداخت. در این آثار خیال­‌انگیز جیمز به اوج خود می‌­رسد و سالها بایست بگذرد تا خوانندگان قدرت درک آن همه صور ذهنی را بیابند. جیمز در 1904 به زادگاه خود بازگشت و از ایالات مختلف امریکا دیدن کرد و در بازگشت به انگلستان صحنه امریکایی The American Scene را انتشار داد که از بدیعترین آثاری است که درباره تمدن امریکا نوشته شده است. از آن پس اروپا را ترک نکرد و بیشتر وقت خود را به تجدید نظر در مجموعه‌­های داستانهای کوتاه و رمانهایش گذراند و به این مجموعه­‌ها مقدمه‌­هایی نوشت که نه­‌تنها نمودار شوق اوست، بلکه مهمترین تحلیل رمان در شکل هنریش می‌باشد که بعدها جداگانه به نام هنر رمان The Art of the Novel در 1934 منتشر شد. اعلام جنگ جهانی 1914 جیمز را آشفته ساخت. وی به خوبی می­‌دانست که آنچه به ظاهر وقوع یافته، صورتی عمیق و پهناور از جنبه حیوانی آن تمدن عالی است که در همه آثارش وصف کرده است. سرخوردگی وی از جنگ به نوشتن دو رمان تازه انجامید به نام‌های برج عاج The Ivory Tower و ادراک زمان گذشته The Sense of the Past هردو پس از مرگش به سال 1917 انتشار یافت. جیمز در 1915 به تابعیت انگلستان درآمد.

رمان‌های جیمز شکلی بدیع و کاملاً هنری دارد. داستانهایش از ظرافت و استادی و هوشمندی و زیبایی و تنوع فراوان برخوردار است که ستایندگان و پیروان بسیار به دست آورد. جیمز را باید نویسنده‌ای برتر از آمیختگی خصوصیتهای روحی و معنوی انگلیسی-امریکایی دانست. وی در حال برگزیدن سرزمینی که از مثلث امریکا-پاریس-انگلستان تشکیل می­‌شد، تمدنی مختلط فراهم آورد و هرسه تمدن را در رمانهایش مورد تحلیل قرار داد. جیمز با تلاشهای ماندگار خود در تاریخ رمان‌­نویسی جهان مقامی برجسته یافت.

زهرا خانلری؛ فرهنگ ادبیات جهان، خوارزمی  معرفی کتاب نقد کتاب خرید دانلود زندگی نامه بیوگرافی