بوم فقط یک محدوده‌ی جغرافیاییِ مشخص، طبیعت و یا یک پارچه برایِ ترسیم‌ انواعِ طرح‌ها نیست که ببینیم وُ تجربه کنیم وُ بگذریم؛ بلکه چهارچوبی‌ست مملو از معناهایِ با هم زیستن و بهانه‌ای برایِ «ادراک و عاطفه و تأمل».

خانواده اصیل‌ترین و اصلی‌ترین بومِ هر فرد است که در ژرفایِ آن امیدواری و ناامیدی با یکدیگر رشد می‌کنند؛ گاهی چهره‌ی بزمِ امید پررنگ‌تر است و زمانی چهره‌ی رزمِ ناامیدی. در این راستا می‌توان به «نمایش بخشش» (به انگلیسی: Exhibiting Forgiveness) که یک فیلم درامِ آمریکایی، محصول سال ۲۰۲۴ و به کارگردانی Titus Kaphar است، اشاره نمود. داستان این فیلم به‌طورِ عمیق مرتبط با نقش و حضورِ هر یک از افراد در یک خانواده است، و اینکه چگونه می‌توان سختی‌ها را در کنار یکدیگر تاب آورد و با وجود تمام آنها به فراموشی و یا مغفرت دست پیدا نمود. فرایندی که شاید در پیوند با غریبه‌ها قابلِ تحمل باشد، اما اینکه از هم‌خون برنجی وُ سپس ببخشی، دشوار و پیچیده است.

Exhibiting Forgiveness

داستانِ این نمایش بر نقاش سیاه‌پوستی متمرکز است که در کنارِ همسرِ خواننده و پسرِ کوچکش زندگیِ آرام و موفقی دارد. از یک سو غرق در ایده‌ها برایِ برگزاری نمایشگاه نقاشی‌ست و از سویِ دیگر به دنبالِ فرصتی برای وقت‌گذرانی با مادر و خانواده‌ی خویش است. ترکیبی از این فضاها به‌ظاهر خوشایند است، اما نبودِ تنها یک نفر به نام "پدر" باعث شده است تا این هنرمند رویاها و علایقِ کودکی‌اش را تنها رویِ یک صفحه به تصویر بکشد. پدری که وجود دارد، اما حضور ندارد. بابایی که از همان کودکی پسرکِ نقاش داستان را به کارهایِ سخت واداشت تا تنها به او بفهماند که تاریخ برای او فقط "رنج وُ درد وُ تبعیض" را رقم زده است؛ «زیرا همه‌جوره رنگَش با بقیه‌ی مردم فرق دارد».

پدر یا بهتر بگویم ریشه‌ی خانوده‌ای که با بزرگ‌شدنِ پسرش به اعتیاد روی آورد و مدت‌هایِ بسیاری طرد شد، اما همیشه امیدوار بود، چون یک "زن" در حکمِ مادر همواره برای ِایجادِ اتصال و پیوندِ افرادِ خانواده تلاش می‌کرد. مادری که شاید دیالوگ‌هایِ بسیار ندارد، اما نگاه‌هایِ نافذ و دقیقش از هزاران کلمه گویاتر است. زنی که با «استدلال‌هایِ مذهبی و آیینی» و یا توجیحِ اینکه «او به‌عنوان پدر، همیشه خوبِ تو را خواسته است»، در جهتِ زدودنِ این کینه‌ی کهن از دلِ نقاش داستان تمام تلاشش را کرده است. بانویی که هر زمان همسر معتادش زنگِ خانه را به صدا درآورد، در را به رویش گشود. به یقین نمی‌توان گفت که هر نوبت او را بخشید و یا گذشته‌اش را فراموش کرد...، شاید بهتر است بگوییم که مادرِ آن خانه اعتقادی به فلسفه‌ی تضادِ یین و یانگ داشته است و می‌دانست در دلِ هر سیاهی، سپیدی و در مرکزِ هر سپیدی، سیاهی نهفته است و زندگی یعنی رویارویی با تضادها وُ وضعیت‌هایِ گوناگون. به عبارتی، تصورِ کامل و بی‌نقص‌بودن یک فرد سخت و نشدنی‌ست. از طرفی، این زن الگویِ این نقاش بود که باید هم مادر می‌بود وُ هم پدر؛ یک کالبد در دو نقش. البته ناگفته نماند که با توجه به موضوعِ اصلیِ فیلم تحلیلِ مزبور در راستایِ روابط میان پدر و پسر انجام گرفته است، در غیر این صورت می‌توان به تفسیرِ نقش همسرِ خواننده‌ی نقاش و انتقال آرامش و درک والای او، ژرف‌اندیشی در نگاره‌هایِ روی دیوار، حضورِ مدیرِ امور هنری و ایجادِ فضایی شاد و موارد دیگر پرداخت.

در ادامه به یک تصویرِ منتخب از فیلم دقت کنیم و از خودمان بپرسیم؛
چگونه تجربه‌ی سختی‌هایِ خویش و کینه‌توزی‌ها را به کودکان خود انتقال ندهیم؟
آیا می‌توان زخمِ روانی‌ای که از خانواده بر آدمی وارد می‌شود را فراموش کرد؟
آیا تمایز و فاصله‎ای میان فراموشی و بخشش وجود دارد؟
چگونه در این عصرِ بی‌تفاوتی، بیگانگیِ بیرونی را به درون خانه راه ندهیم؟
جنسیت و نقش‌ها تا چه اندازه در ایجاد روابط و پیوند خانوادگی اثرگذارند؟
از چه روش‌هایی برایِ ادراک یکدیگر (در یک خانواده) بهره ببریم و چگونه برکیفیتِ حال هم بیفزاییم؟



خانه‌ی آبی و زندگیِ حقیقی و دلخواه «تنها رویِ کاغذ»...

نتیجه
بخشِ پایانیِ این فیلمِ پرگفتار خودش یک نمایش جداگانه است؛ نقاشی که با یک ابزارِ تیز طرحِ پسرکِ در حال کار را از روی بوم می‌بُرد... تصویری در تصویر و دشواریِ تصمیم که باید فراموش کرد و یا بخشید!. در حقیقت نقاش داستان با جداکردن تکه‌ای از پسرکِ روی بوم، شاید انتخاب خویش را که فراموشی‌ست نشان می‌دهد. اما، بومِ یک نقاش تنها برای او نیست، بلکه نقش می‌زند تا مخاطبان ببینند وُ با هر زوایه از آن ارتباط برقرار کنند. در واقع این نقاش با بریدن و تهی‌کردنِ بخشی از آن پوسته، فضایی را به تماشاگر بخشید تا خودش را در خاطراتِ مرتبط با آن موضوع غرق کند و رنجِ فراموشی را بچشد.
«در هر صورت یک قسمتِ توخالی همیشه در آن نقاشی به یادگار می‌ماند که با هیچ محبت و بخشش و گذرِ زمانی پر نمی‎گردد؛ به عبارت دیگر، جایِ زخم اگر هم خوب شود، دردش همیشه قابلِ لمس و تازه می‌ماند».

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...
معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...