زنی که در چمدان پنهان شده | شهرآرا


شعرهای کتاب تازه لیلا کردبچه که با نام «آواز آن پرنده که زن بود» به‌تازگی منتشر شده است، جهان کلماتی سوگوار و شادمان برای رفتن و مرور ماندن است. شاعر در شعرهایش میان دو راهی خانه‌ یا حس‌وحالی که دارد و خانه‌ یا حس‌وحالی که می‌تواند داشته باشد در رفت و آمد است. او گاهی خودش را خشمگین در آینه می‌بیند و گاهی آن خشم با به یاد آمدن خاطره‌ای خوش کمی تسکین پیدا می‌کند. گاهی چای صبحانه تلخ می‌شود و گاهی شیرینی چای صبحانه به خاطره‌ای خوش باز می‌گردد.

لیلا کردبچه «آواز آن پرنده که زن بود

«آن پرنده که زن بود» به دو فصل «تشییعِ دستِ چپ» و «زنی با این‌همه زخمِ عمیق» تقسیم شده اشت. فصل‌هایی سرشار از زنانگی که شاعر روایتگر جهانی زنانه است، جهانی که برای او از کودکی که دختربچه‌ای بوده تا امروز که احساس‌های مادرانه دارد ادامه دارد. او در فصل اول چیزی را روایت می‌کند که خودش آن را «واخستگی» می‌گوید: شعر‌های کتاب تازه لیلا کردبچه که با نام «آواز آن پرنده که زن بود» به‌تازگی منتشر شده است، جهان کلماتی سوگوار و شادمان برای رفتن و مرور ماندن است.

شاعر در شعرهایش میان دو راهی خانه یا حس‌وحالی که دارد و خانه یا حس‌وحالی که می‌تواند داشته باشد در رفت و آمد است. او گاهی خودش را خشمگین در آینه می‌بیند و گاهی آن خشم با به یاد آمدن خاطره‌ای خوش کمی تسکین پیدا می‌کند. گاهی چای صبحانه تلخ می‌شود و گاهی شیرینی چای صبحانه به خاطره‌ای خوش باز می‌گردد.

«آن پرنده که زن بود» به دو فصل «تشییعِ دستِ چپ» و «زنی با این‌همه زخمِ عمیق» تقسیم شده اشت. فصل‌هایی سرشار از زنانگی که شاعر روایتگر جهانی زنانه است، جهانی که برای او از کودکی که دختربچه‌ای بوده تا امروز که احساس‌های مادرانه دارد ادامه دارد. او در فصل اول چیزی را روایت می‌کند که خودش آن را «واخستگی» می‌گوید:«یک روز کفش‌های مهمتری می‌پوشم/ و فراموش می‌کنم/ که روزی برداشتن گام‌های کوچک حتی/ سخت‌تر از برداشتن سیگارهای پدر/ در پانزده‌سالگی بوده‌است/ یک روز/ دست‌های وقفِ آشپزخانه‌ام/ به دستگیره در می‌رسند/ و می‌روم/ کارهای مهمتری یادشان بدهم/ یک روز/ باورم نمی‌شود که زمانی/ به اندوه/ مثل گریه‌های فروخورده،/ به شب/ مثل گریه‌های فروخورده،/ به تو داشته‌ام/ واخستگی...»

فضای رفتن و یا تصمیم برای رفتن در شعرهای مختلف و به‌ویژه فصل اول کتاب با چمدان به عنوان نمادی برای ترک کردن یا ترک شدن به شکل‌های مختلف تکرار می‌شود و شاعر این حس را در چند شعر بیان کرده است و انگار در هر شعر ماجرای رفتن را زاویه دیگری نگاه کرده است.

«سفر/ تنها سه حرفِ کوچک و ساده است،/ چمدان/ گوش سنگینی که از این حرف‌ها پُر است/ و قطاری که دور می‌شود...» یا «... و آن چمدان چرم نارنجی/ و آن جمله بی‌رحم صورتی بر آینه/ در گلویم گریه می‌کنند...».

گاهی شعرها فضایی سودازده را روایت می‌کنند، فضای که خیال و خاطره و واقعیت درهم تنیده می‌شود و گاه شاعر می‌خواهد جنونش را از تمام آدم‌ها پنهان کند، جنونی که به شکل کلمه و تصویر در می‌آید و به شعرهایی خواندنی این کتاب بدل می‌شوند.

«هر صبح/ اضافه بال‌هایم را در آینه می‌چینم/ و به زندگی میان آدم‌ها برمی‌گردم/ در خیابان/ در مترو/ در اداره/ هیچ‌کس به چیزی شک نمی‌کند.»

یا در شعری دیگر می‌نویسد:
باید آسمان را فراموش کنم اما/ منقارِ پرنده‌ای در حافظه‌ام بازمانده است/ که نمی‌گذارد به چیزِ دیگری فکر کنم/ نمی‌توانم/ نمی‌توانم آوازش را نشان کسی بدهم/ و امیدوارم لااقل تو بفهمی/ اندوهِ آن پرنده غمگین دارد با من چه می‌کند...»

میان شعرهای فصل اول و دوم کتاب حس و حال‌های مشترکی وجود دارد اما در یک نگاه می‌توان به این نتیجه رسید که شعرهای فصل دوم کتاب را شاعر در جهان وسیع‌تری تعریف کرده است و از آن حس و حال شخصی فصل اول دوره شده است و شعرها جهان حسی نسبتا متفاوتی با هم دارند.

مجموعه شعر «آواز آن پرنده که زن بود» در این جهان شلوغ شعر معاصر، مجموعه شعری ارزشمند و خواندنی است و در ادامه همان مسیری است که سال‌ها کردبچه در جهان شعری‌اش تعریف کرده است و به یکی از نام‌های قابل اعتنا شعر امروز بدل شده است.

این کتاب را نشر واج که ناشر تخصصی شعر و ادبیات است را امسال در ۹۶ صفحه منتشر و روانه بازار کرده است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

«خرد»، نگهبانی از تجربه‌هاست. ما به ویران‌سازی تجربه‌ها پرداختیم. هم نهاد مطبوعات را با توقیف و تعطیل آسیب زدیم و هم روزنامه‌نگاران باتجربه و مستعد را از عرصه کار در وطن و یا از وطن راندیم... کشور و ملتی که نتواند علم و فن و هنر تولید کند، ناگزیر در حیاط‌خلوت منتظر می‌ماند تا از کالای مادی و معنوی دیگران استفاده کند... یک روزی چنگیز ایتماتوف در قرقیزستان به من توصیه کرد که «اسب پشت درشکه سیاست نباش. عمرت را در سیاست تلف نکن!‌» ...
هدف اولیه آموزش عمومی هرگز آموزش «مهارت‌ها» نبود... سیستم آموزشی دولت‌های مرکزی تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا توده‌ها را در مدارس ابتدایی زیر کنترل خود قرار دهند، زیرا نگران این بودند که توده‌های «سرکش»، «وحشی» و «از لحاظ اخلاقی معیوب» خطری جدی برای نظم اجتماعی و به‌علاوه برای نخبگان حاکم به شمار روند... اما هدف آنها همان است که همیشه بوده است: اطمینان از اینکه شهروندان از حاکمان خود اطاعت می‌کنند ...
کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...