تقابل فرهنگ‌ شرق و غرب | الف


توسعه‌ی فن‌آوری‌های ارتباطی منجر به درهم‌آمیختگی میان مردم از فرهنگ‌های مختلف شده و به زبان به‌عنوان اصلی‌ترین وسیله‌ی تعامل میان انسان‌ها معنا و شکل جدیدی بخشیده است. این مسأله در ادبیات امروز جهان نیز جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده و درباره‌ی آن داستان‌ها و جستارهای بسیاری نوشته شده است. چنین آثاری اغلب به روش‌ها و رویکردهای نوین ارتباطی میان آدم‌ها می‌پردازند و در بیشتر مواقع هم قصه‌هایی ناب و تازه برای روایت کردن دارند؛ تلاش‌هایی که شاید بتوان آن‌ها را در راستای رسیدن به زبانی مشترک و احیای برج بابل در معنای تمثیلی آن دانست.

الیزا سوآ دوسپن [Elisa Shua Dusapin] خلاصه رمان زمستان در سوکچو» [Hiver a Sokcho یا Winter in Sokcho]

الیزا سوآ دوسَپَن [Elisa Shua Dusapin] نویسنده‌ای است که غالباً در چنین حوزه‌ای فعال بوده و آثارش به‌روشنی حکایت از تلاش او برای درک تفاوت‌های فرهنگی و ساختن راه ارتباطی آسان و مشترک میان ملت‌های مختلف دارد. الیزا سوآ دوسَپَن خود محصول درهم‌آمیختگی فرهنگ شرقی و غربی است و در خانواده‌ای زاده شده که مادر آن کره‌ای و پدرش فرانسوی است. دوسَپَن در مسیر حرفه‌ای خود نیز همواره به تلفیق این دو فرهنگ کاملاً متفاوت پرداخته است؛ به‌گونه‌ای که آداب و رسوم متنوع سرزمین مادرش را با ادبیات غنی زادگاه پدرش ترکیب نموده و میان آن‌ها زبانی مشترک برای درک یکدیگر یافته است.

دوسپن این تجارب را در آثارش که از کمیک‌استریپ گرفته تا قصه‌های کودکان و رمان برای بزرگسالان طیف گسترده‌ای دارند، نشان داده است. اولین رمان او «زمستان در سوکچو» [Hiver a Sokcho یا Winter in Sokcho] نماینده‌ی خوبی برای معرفی آثار این نویسنده‌ی متولد 1992 است. کتابی که از سوی منتقدین مورد استقبال واقع شد و جوایزی را در آمریکا و سوییس که زادگاه دوسَپَن است، دریافت نمود.

رمان «زمستان در سوکچو» به روایت تقابل فرهنگ‌های شرقی و غربی می‌پردازد و با ظرافتی موشکافانه تفاوت‌های میان آدم‌های برآمده از ملل و زبان‌های مختلف را به نمایش می‌گذارد. قصه در مسافرخانه‌ای کوچک اما شلوغ در شهر بندری سوکچو در کره‌ی جنوبی می‌گذرد. راوی داستان دختر جوانی است که شبیه خودِ نویسنده از پدری فرانسوی و مادری کره‌ای به دنیا آمده است. شاید در نگاه اول وجه غالب فرهنگی او شرقی به نظر بیاید؛ مخصوصاً چون پدر فرانسوی‌اش از همان اوان کودکی، او و مادرش را رها کرده و این دختر در جمع کره‌ای‌ها بزرگ شده است. اما علایق و رشته‌ی تحصیلی دختر که ادبیات فرانسوی است به خوبی نمایان‌گر نوعی ترکیب فرهنگی شرقی و غربی در اوست. تعاملاتش با مسافرانی که اغلب از اروپا می‌آیند نیز شاید به چنین مسأله‌ای دامن زده است.

نمای ورودی قصه با آشنایی گردشگر پیر فرانسوی به نام کراند با دخترک مسافرخانه‌چی راوی داستان رقم می‌خورَد. کراند و دخترک که رابطه‌ای شبه‌اسطوره‌ای را نیز تداعی می‌کنند، هم به تفاوت‌های میان یکدیگر علاقه نشان می‌دهند و هم از آن هراس‌هایی دارند. دخترک نشانه‌هایی از پدر در کراند می‌بیند و پیرمردْ جوانیِ خود را در او به یاد می‌آورد. کراند طراح کمیک‌استریپ است و برای استراحت و الهام گرفتن از طبیعت و جامعه‌ی متفاوت و غریب کره به این منطقه سفر کرده است. دختر این انگیزه‌ها را چندان درک نمی‌کند و گاهی بیگانگی و سوء‌تفاهم عمیقی میان خودش و او می‌بیند. آن‌ها طی مسیری پرفراز و نشیب در این داستان می‌کوشند با یکدیگر ارتباطی مفید و مثمرثمر برقرار کنند. ماجراهایی که نشان‌گر تکاپوی این دو آدم غریبه و در عین حال آشناست و بسیار پرکشش و شبیه همان داستان‌های کمیک‌استریپی طراحی شده‌اند که کراند می‌کشد؛ طرح‌هایی که البته نویسنده‌ی داستان نیز در آن تبحر دارد.

نویسنده در این داستان ریتمی تند با جملاتی کوتاه و کلماتی کوبنده برای روایتش انتخاب کرده و به همین‌خاطر است که مطالعه‌ی این اثر بسیار شبیه به خواندن یک مجموعه کمیک‌استریپ یا مشاهده‌ی یک سلسله تابلوی نقاشی است. او در توصیفْ به‌شدت تصویری و در نهایتِ خلاصه‌گویی عمل می‌کند. چنین سبکی در نوشتار فضایی را که داستان در آن رخ داده به شکلی ملموس‌تر برای مخاطب می‌سازد؛ شهری بندری که حتی زمستان و بارندگی‌های بی‌وقفه‌اش نمی‌تواند در روند فعالیت‌های ساکنانش رکودی به‌وجود بیاورد و یا حتی اندکی از سرعتشان برای انجام کارهای روزمره بکاهد. همه‌چیز پرشتاب می‌گذرد و زندگی بسیار شباهت به خط تولیدی دارد که افراد در مراحل مختلفش هرگز دست از کار نمی‌کشند و خستگی نمی‌شناسند. این مسأله ممکن است با روحیه‌ی رمانتیک و متفکر کراند چندان همخوانی نداشته باشد، اما با این حال او این فضا را بسیار دوست دارد و تلاش می‌کند خود را با آن مطابقت دهد. در نقطه‌ی مقابلش دخترک است که با کراند صبوری و تأمل بر مسائل مختلف را به‌تدریج می‌آموزد.

رمان «زمستان در سوکچو» علاوه بر نمایش دادن مناسبات میان انسان‌ها از فرهنگ‌های بسیار متفرق و متفاوت، به شناخت بخشی از فرهنگ کره نیز کمک می‌کند. راوی گرچه پرشتاب اما با تنوع بسیار از آداب و عادات و خوراکی‌های مردم سوکچو که بندری در نزدیکی مرز کره‌ی شمالی است، روایت می‌کند. گاه این معرفی فرهنگی چنان بر فضای رمان غلبه پیدا می‌کند که قصه در پشت آن محو می‌شود، اما راویِ بازیگوش با رفت و برگشت‌های فراوان، نهایتاً داستان‌هایی پرهیجان و غافلگیرکننده برای مخاطبش تعریف می‌کند و او را تا پایان بر مدار قصه نگه می‌دارد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

تغییر آیین داده و احساس می‌کند در میان اعتقادات مذهبی جدیدش حبس شده‌ است. با افراد دیگری که تغییر مذهب داده‌اند ملاقات می‌کند و متوجه می‌شود که آنها نه مثل گوسفند کودن هستند، نه پخمه و نه مثل خانم هاگ که مذهبش تماما انگیزه‌ مادی دارد نفرت‌انگیز... صدا اصرار دارد که او و هرکسی که او می‌شناسد خیالی هستند... آیا ما همگی دیوانگان مبادی آدابی هستیم که با جنون دیگران مدارا می‌کنیم؟... بیش از هر چیز کتابی است درباره اینکه کتاب‌ها چه می‌کنند، درباره زبان و اینکه ما چطور از آن استفاده می‌کنیم ...
پسرک کفاشی که مشغول برق انداختن کفش‌های جوزف کندی بود گفت قصد دارد سهام بخرد. کندی به سرعت دریافت که حباب بازار سهام در آستانه ترکیدن است و با پیش‌بینی سقوط بازار، بی‌درنگ تمام سهامش را فروخت... در مقابلِ دنیای روان و دلچسب داستان‌سرایی برای اقتصاد اما، ادبیات خشک و بی‌روحی قرار دارد که درک آن از حوصله مردم خارج است... هراری معتقد است داستان‌سرایی موفق «میلیون‌ها غریبه را قادر می‌کند با یکدیگر همکاری و در جهت اهداف مشترک کار کنند»... اقتصاددانان باید داستان‌های علمی-تخیلی بخوانند ...
خاطرات برده‌ای به نام جرج واشینگتن سیاه، نامی طعنه‌آمیز که به زخم چرکین اسطوره‌های آمریکایی انگشت می‌گذارد... این مهمان عجیب، تیچ نام دارد و شخصیت اصلی زندگی واش و راز ماندگار رمان ادوگیان می‌شود... از «گنبدهای برفی بزرگ» در قطب شمال گرفته تا خیابان‌های تفتیده مراکش... تیچ، واش را با طیف کاملی از اکتشافات و اختراعات آشنا می‌کند که دانش و تجارت بشر را متحول می‌کند، از روش‌های پیشین غواصی با دستگاه اکسیژن گرفته تا روش‌های اعجاب‌آور ثبت تصاویر ...
به قول هلدرلین، اقامت انسان در جهان شاعرانه است... شعر در حقیقت تبدیل ماده خامی به نام «زبان»، به روح یا در حقیقت، «شعر» است. بنابراین، شعر، روح زبان است... شعر است که اثر هنری را از اثر غیرهنری جدا می‌کند. از این نظر، شعر، حقیقت و ذات هنرهاست و اثر هر هنرمند بزرگی، شعر اوست... آیا چنان‌ که می‌گویند، فرازهایی از بخش نخست کتاب مقدس مسیحی که متکی بر مجموعه کتب مقدس یهودیان، یعنی تنخ است، از اساطیر شفاهی رایج در خاور نزدیک اخذ شده یا خیر؟ ...
یک تنش مفهومی هست بین «نامکان بودن» و «مکان سعادتمند». این می‌تواند پارادوکس معنایی ایجاد کند که قرار نیست جایی وجود داشته باشد که سراسر فضیلت باشد... با پیدا شدن امریکا ما با یک زمین جدید روبه‌رو هستیم... ایده رمانتیک امرسون این است که ما یک سه‌گانه داریم: خود، جامعه و طبیعت. زمانی ما می‌توانیم به تعالی برسیم که وحدتی ارگانیک بین اینها شکل بگیرد... اگر آلن‌پو به خود حمله می‌کند و نشان می‌دهد این خود نه می‌تواند وحدت‌بخش باشد و نه خود وحدت دارد‌، کار ملویل حمله به ضلع طبیعت است ...