هرمان ملویل، نویسنده و دریانورد معروف آمریکایی در تاریخ ۱۸ اکتبرسال ۱۸۵۱ برای اولین بار رمان «موبی دیک» را در آمریکا به چاپ رساند. این اثر مشهور، حاصل خلاقیت ذهن یک ملوان متفکر و موشکاف بود. شاید کسی تصور نمی‌کرد این اثر مدت‌ها بعد به یکی از معروف‌ترین و پرتیراژ‌ترین رمان‌های تاریخ ادبیات جهان تبدیل و به چندین زبان دنیا ترجمه شود و از روی نسخه اقتباسی آن فیلمها و انیمیشن‌های متعددی ساخته شود.



هرمان ملویل پس از اینکه در ۱۸ سالگی کارهای گوناگونی را تجربه کرد، عاقبت سر از دریا و دریانوردی درآورد و در یک کشتی بازرگانی شروع به کار نمود و تجربه‌ها و سفرهای دریایی او باعث شد تا دست به خلق چنین اثری بزند که پس از گذشت چندین دهه هنوز هم از آن به عنوان یکی از برجسته‌ترین رمان‌های تاریخی جهان یاد می‌کنند.

موبی دیک در ایران با عنوان‌های «نهنگ سفید» یا «وال سفید» به زبان فارسی ترجمه شده است.
جوانی به نام اسماعیل خاطرات یکی از پرخطر‌ترین سفرهای ماجراجویانه دریایی را تعریف می‌کند: «نام من اسماعیل است. درست به خاطر نمی‌آورم چند سال قبل بود، در حالی که پولی در جیب نداشتم و ساحل هم چندان جذابیتی برایم نداشت، تصمیم گرفتم بار دیگر عازم دریا شوم و بخش‌های دیگر دنیا را یعنی آن نواحی از دنیا که زیرآب فرو رفته است، ببنیم.»

اسماعیل قبلاً به سفرهای دریایی بسیاری رفته، اما این بار سفرش با قبل فرق داشت. اسماعیل لباس‌های کهنه‌اش را در دستمال بزرگی می‌پیچد و به بندر نیوبد فورد می‌رود و از آنجا سفر پرماجرایش آغاز می‌شود. یک شب قبل از حرکت در یکی از شهرهای بندری در نزدیکی اسکله وارد مهمانسرایی شده و در آنجا با مردی آشنا می‌شود که ظاهر بسیار خشنی دارد. نام آن مرد کووی کگ و شغلش «نیزه‌انداز» کشتی است. از‌‌ همان افرادی که فقط برای کشتن نهنگ ساخته شده‌اند. طولی نمی‌کشد که اسماعیل می‌فهمد کووی کگ برخلاف جثه و چهره ترسناکش، انسان بسیار مهربان و پاکدلی است. ناخدای کشتی قدیمی، مردی ۵۸ ساله‌ به نام «ناخدا اهب» و یکی از کارکشته‌ترین شکارچیان نهنگ است. تمام عمرش را در دریا گذرانده و خود را فرمانروای مطلق عرشه می‌داند. افراد داخل کشتی هم فرمانبردار او هستند چون او از همه آن‌ها با تجربه‌تر است.

اسماعیل چند روز بعد از حرکت ناخدا را می‌بیند که تمام سرنشینان کشتی را داخل عرشه یک جا جمع کرده و به آن‌ها می‌گوید: «همگی دستورات مرا در مورد نهنگ سفید شنیده‌اید. حالا به این سکه طلای اسپانیایی نگاه کنید. هر کدام از شما خبری از نهنگ سفیدی که یک سوراخ روی بال‌هایش هست به من بدهد صاحب این سکه خواهد شد.»
ناخدا سکه را با میخ به دکل کشتی کوبید. سپس چکش را به طرفی پرتاب کرد: موبی دیک! همین موبی دیک لعنتی بود که یک پایم را از من گرفت. او بود که باعث شد برای بقیه عمرم را روی استخوان نهنگ راه بروم. بله‌‌ همان نهنگ سفید لعنتی... من دنبال او هستم در دماغه امیدنیک و در تمامی تنگه‌های دنیا و بالاخره پیدایش می‌کنم. تنها کاری که شما باید بکنید همین است شما هم باید این جانور لعنتی را تعقیب کنید تا خون سیاهش را در اقیانوس بریزیم. حاضرید این کار را بکنید؟ به نظر من آدم‌های شجاعی هستید.» تمامی نیزه‌انداز‌ها و ملوان‌ها که پیرامون ناخدای پیر حلقه زده بودند با فریاد شادی پاسخ مثبت دادند.

یکی از نیزه‌اندازان کشتی که استارباک نام دارد، تنها کسی است که با حرف‌های ناخدا اهب خیلی موافق نیست و تنها اوست که مخالفتش را در طول داستان به رخ ناخدا می‌کشد. استارباک اعتقاد دارد که انتقام گرفتن ناخدا از موبی‌دیک یک کار کاملاً شخصی است و ربطی به او ندارد. او خود یک شکارچی نهنگ است و فقط برای گرفتن روغن از لاشه نهنگ‌ها عازم این سفر پر خطر شده و معتقد است رودررو شدن با موبی دیک برای سرنشینان کشتی عاقبت خوشی ندارد، اما ناخدا اهب مغرور‌تر از این حرفهاست و برای انتقام‌گیری از نهنگ سفید روی حرفش پافشاری می‌کند. استارباک هم آدم سرد و گرم چشیده‌ای در دریاست و دست کمی از اهب ندارد.

روز‌ها، هفته‌ها و ماه‌ها می‌گذرد، در این مدت ماجراهایی برای سرنشین‌های کشتی اتفاق می‌افتد که خواننده را گام به گام با خود همراه می‌سازد. هر فصل از این داستان بلند تاریخی سرشار از ماجراجوهای جدیدی است که برای کشتی و سرنشینانش رخ می‌دهد و همین باعث می‌شود خواننده کنجکاوانه و پر اشتیاق فصل به فصل این ماجرا را دنبال کند. از آن طرف کووی کگ دوست و همسفر اسماعیل که یکی از نیزه‌اندازان چیره دست کشتی است، در کمک رساندن به ناخدا اهب و انجام وظایفش از هیچ کوششی دریغ نمی‌ورزد. آن‌ها در طول مدت سفر، با نهنگ‌ها و کوسه‌های مختلفی روبرو می‌شوند، با نیزه‌ها و بیلچه‌های نوک‌تیزشان به جنگ آن‌ها می‌روند. شکار نهنگ، روغن گرفتن از لاشه آن‌ها، زندگی در داخل کشتی و اتفاق‌هایی که در طول سفر داخل کشتی و قایق‌ها رخ می‌دهد، باعث می‌شود مخاطب خود را در دل دریا ببیند و با دریادلان همذات‌پنداری کند.

در قسمت‌های پایانی داستان، کووی کگ داخل کشتی بیمار می‌شود و احساس می‌کند چیزی به پایان عمرش باقی نمانده به همین دلیل نجار کشتی را می‌خواهد تا برایش تابوتی بسازد. تابوت ساخته می‌شود، اما همین که کووی کگ داخل آن دراز می‌کشد، حالش خوب می‌شود و دوباره به عرشه بر می‌گردد. این تابوت در آخر داستان به کمک اسماعیل می‌آید.

در فصل‌های پایانی داستان وقتی کشتی به دریای ژاپن می‌رسد، بالاخره نگاه دیدبان‌ها به موبی دیک می‌افتد. نیزه‌داران با قایق‌هایشان به محاصره موبی دیک می‌روند و در این راه قبل از اهب، دوست قدیمی‌اش در مبارزه با نهنگ کشته می‌شود. موبی دیک خشمگین که زخمی شده به قایق‌ها و کشتی قدیمی حمله می‌کند و با ضربات دم، سر و بدنش قایق و کشتی را متلاشی می‌کند.

در آخرین سطرهای داستان از زبان اسماعیل این چنین می‌خوانیم و داستان به پایان می‌رسد: «فقط من گریخته‌ام که برای شما داستان را بازگو می‌کنم. من اسماعیل از آن مهلکه نجات پیدا کردم... وقتی قایق وارونه شد نتوانستم روی آب بیایم و زیر قایق ماندم. روی آب که آمدم نزدیک بود به داخل گرداب کشیده شوم. ناگهان یک تابوت که گویی فرشته نجات من بود از قلاب خود‌‌ رها شد و روی آب آمد و کنار من شناور شد. یک شبانه روز توی آن تابوت بودم، کوسه‌ها اطراف من می‌پلکیدند ولی انگار آرواره‌هایشان به هم کلید شده بود. مرغ‌های دریایی بالای سرم پرواز می‌کردند اما آزاری به من نمی‌رساندند. روز دوم از دور یک کشتی پیدا شد کشتی راشل بود که دنبال فرزند گمشده‌اش می‌گشت و اینک گمشده دیگری را پیدا کرده بود.»

ناخدا اهب با تمام غروری که دارد سرسختانه به جنگ نهنگ سفید می‌رود و آن را زخمی می‌کند، خود می‌میرد، اما تا آخرین لحظه دست از مبارزه و تصمیمش برنمی‌دارد. گویا سرنوشت مختوم او در احساسات و افکار انتقام جویانه‌اش تنیده شده است. او فاتحانه می‌میرد، بی‌آنکه از مرگ و راهی که برای پایان زندگی‌اش برگزیده هراسی داشته باشد.