ایستاشدن بر تیغ دو لبه | کافه داستان


«متولد زمستان» رمانی است که بر محوریت گذشته و حال هادی، شخصیت اصلی داستان پیش می‌رود. جوان سی‌ساله‌ای که مدیر مسئول یک نشریه بزرگ و حساس است. کسی که در پیشبرد کارهایش تهدید و توبیخ می‌شود ولی سعی می‌کند که از موضع خود پایین نیاید؛ اما همیشه مدار زندگی به نفع آدم‌ها نمی‌چرخد و هادی هم در چالشی بزرگ قرار می‌گیرد که مجبور می‌شود تصمیمی بگیرد که در ابتدا خوشایندش نیست و باعث می‌شود خیلی چیزها را از دست بدهد اما بعدها که به آنها فکر می‌کند می‌شوند بزرگترین حسرت‌های زندگی‌اش.

نقد متولد زمستان محمدهادی عبدالوهاب

داستان از انتها آغاز می‌شود؛ از جایی که هادی در پژوهشگاهی واقع در فرانسه بستری است و اینکه چگونه از این مکان سر درآورده در جای خودش خواندنی است. او در اتاقی است که همه‌ی ثانیه‌هایش کنترل می‌شود و اطلاعاتی دارد که برای آدم‌هایی که دورا دور هادی را کنترل می‌کنند مهم است. هادی سه سال در فرانسه است و حالا که به خودش آمده چیز زیادی از گذشته به یاد نمی‌آورد تا اینکه حسام پیدا می‌شود و با آوردن عکس‌ها و دادن اطلاعات سعی می‌کند خیلی چیزها را برای هادی روشن کند.

هادی به شیوه‌ای برنامه‌ریزی شده از پژوهشگاه فراری داده می‌شود و در آن مسیر اتفاقات تازه‌ای برایش به وقوع می‌پیوندد. او کم کم به سمتی کشیده می‌شود که کشف گذشته‌اش برای خودش مهم است؛ چرا اگرچه وی در کما بوده اما خیلی جاها صداها در سرش زنگ می‌خورند و او را برای کشف حقیقت جسورتر می‌کنند. هادی برای گذشته‌ای که در ایران جا گذشته با هویتی جعلی به کشور بر می‌گردد و کم کم با رفتن به جاهایی که قبلاً بوده خودش را کشف می‌کند و این کشف و مشخص‌شدن حقیقت برایش سخت و سنگین تمام می‌شود. خوب است بدانید که این آمدن هم نه به خاطر شخص هادی بلکه برای رسیدن یک سری از آدم‌ها به منافع شخصی‌شان است.

زندگی پر از فراز و فرود هادی نصیری، کسی که سه سال گم می‌شود و کسی ازش خبری ندارد از انستیتو فرانسه آغاز و با رسیدن به بیابان‌های اطراف تهران تمام می‌شود و مخاطب را در تمام این هیجان، ترس، نگرانی، ماندن و رفتن با خود همراه می‌کند. داستان «متولد زمستان» داستان انرژی هسته‌ای، روابط بین‌الملل، جاسوسی، ترور و خیانت است. تصویری از موضوعی که شاید مخاطب امروز هم لازم است از این زاویه به آن نگاه کند و به خیلی از ابعادش که در نگاه اول می‌تواند از قلم بیافتد، حذف شود و شاید به چشم نیاید توجه کند.

تعلیق یکی از ابزارهای مهم و سودمند در دست هر نویسنده‌ای است که به وسیله آن بتواند مخاطبش را با خود همراه کند. بسیار مهم است که این تعلیق به گونه‌ای در داستان پیش رود که به خواننده قدرت کشف و پیداکردن لایه‌های زیرین داستان را بدهد و عمق و ابعاد آن را پیدا کند. تعلیق نباید به ابزاری تبدیل شود که قدرت فکر کردن و تحلیل را از خواننده بگیرد و تنها حض خواندن یک داستان را منتقل کرده و کاری بیشتر از این را انجام نداده باشد. بنابراین می‌توان گفت استفاده از ابزار تعلیق در داستان نیاز به هوشمندی و استفاده درست، دقیق و به جا دارد و بدون شک نویسنده همیشه باید این را مد نظر داشته باشد. هادی عبدالوهاب در هر قسمت از داستان که جلو می‌رود از این ابزار سعی کرده خوب و به جا استفاده کند و البته این تعلیق‌ها به سرعت ایجاد می‌شوند تا خواننده داستان را به کشف برسانند.

عبدالوهاب در رمانش تصویری از آدم‌هایی را پیش روی مخاطب می‌گذارد که با همه قدرت، هوش و ذکاوتی که دارند گاهی یک تصمیم اشتباه و خیلی جاها تسلیم شرایط و موقعیت‌ها شدن می‌تواند زندگی‌شان را به باتلاقی فرو برد که برای بیرون آمدن از آن مجبور می‌شوند تاوان سنگین پرداخت کنند. این موضوع برای همیشه در گوشه‌ای از حافظه چنین آدم‌هایی می‌ماند و نه‌تنها هیچ زمان پاک نمی‌شود، بلکه اگر به واسطه‌ی هر اتفاقی به آن وصل شوند کل دپارتمان ذهنی و زندگی‌شان را سست و متزلزل می‌کند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

تغییر آیین داده و احساس می‌کند در میان اعتقادات مذهبی جدیدش حبس شده‌ است. با افراد دیگری که تغییر مذهب داده‌اند ملاقات می‌کند و متوجه می‌شود که آنها نه مثل گوسفند کودن هستند، نه پخمه و نه مثل خانم هاگ که مذهبش تماما انگیزه‌ مادی دارد نفرت‌انگیز... صدا اصرار دارد که او و هرکسی که او می‌شناسد خیالی هستند... آیا ما همگی دیوانگان مبادی آدابی هستیم که با جنون دیگران مدارا می‌کنیم؟... بیش از هر چیز کتابی است درباره اینکه کتاب‌ها چه می‌کنند، درباره زبان و اینکه ما چطور از آن استفاده می‌کنیم ...
پسرک کفاشی که مشغول برق انداختن کفش‌های جوزف کندی بود گفت قصد دارد سهام بخرد. کندی به سرعت دریافت که حباب بازار سهام در آستانه ترکیدن است و با پیش‌بینی سقوط بازار، بی‌درنگ تمام سهامش را فروخت... در مقابلِ دنیای روان و دلچسب داستان‌سرایی برای اقتصاد اما، ادبیات خشک و بی‌روحی قرار دارد که درک آن از حوصله مردم خارج است... هراری معتقد است داستان‌سرایی موفق «میلیون‌ها غریبه را قادر می‌کند با یکدیگر همکاری و در جهت اهداف مشترک کار کنند»... اقتصاددانان باید داستان‌های علمی-تخیلی بخوانند ...
خاطرات برده‌ای به نام جرج واشینگتن سیاه، نامی طعنه‌آمیز که به زخم چرکین اسطوره‌های آمریکایی انگشت می‌گذارد... این مهمان عجیب، تیچ نام دارد و شخصیت اصلی زندگی واش و راز ماندگار رمان ادوگیان می‌شود... از «گنبدهای برفی بزرگ» در قطب شمال گرفته تا خیابان‌های تفتیده مراکش... تیچ، واش را با طیف کاملی از اکتشافات و اختراعات آشنا می‌کند که دانش و تجارت بشر را متحول می‌کند، از روش‌های پیشین غواصی با دستگاه اکسیژن گرفته تا روش‌های اعجاب‌آور ثبت تصاویر ...
به قول هلدرلین، اقامت انسان در جهان شاعرانه است... شعر در حقیقت تبدیل ماده خامی به نام «زبان»، به روح یا در حقیقت، «شعر» است. بنابراین، شعر، روح زبان است... شعر است که اثر هنری را از اثر غیرهنری جدا می‌کند. از این نظر، شعر، حقیقت و ذات هنرهاست و اثر هر هنرمند بزرگی، شعر اوست... آیا چنان‌ که می‌گویند، فرازهایی از بخش نخست کتاب مقدس مسیحی که متکی بر مجموعه کتب مقدس یهودیان، یعنی تنخ است، از اساطیر شفاهی رایج در خاور نزدیک اخذ شده یا خیر؟ ...
یک تنش مفهومی هست بین «نامکان بودن» و «مکان سعادتمند». این می‌تواند پارادوکس معنایی ایجاد کند که قرار نیست جایی وجود داشته باشد که سراسر فضیلت باشد... با پیدا شدن امریکا ما با یک زمین جدید روبه‌رو هستیم... ایده رمانتیک امرسون این است که ما یک سه‌گانه داریم: خود، جامعه و طبیعت. زمانی ما می‌توانیم به تعالی برسیم که وحدتی ارگانیک بین اینها شکل بگیرد... اگر آلن‌پو به خود حمله می‌کند و نشان می‌دهد این خود نه می‌تواند وحدت‌بخش باشد و نه خود وحدت دارد‌، کار ملویل حمله به ضلع طبیعت است ...