نشر تاریخ ایران کتاب «مهمان‌سرای بیوه‌های جوان» [Guest house for young widows : among the women of ISIS] را منتشر کرد. این کتاب که به‌گونه‌ای پژوهشی میدانی به‌شمار می‌آید، حاصل گفت‌وگوهای آزاده معاونی [Azadeh Moaveni] با 13 زن بازداشت‌شده داعشی است. تک‌تک زنان اين كتاب، واقعى هستند و به دليل حفظ حريم شخصى و تضمين امنيت، اسامى و جزئيات كوچكى از زندگى تعدادى از آنها نوشته شده است.



به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، این کتاب پیش از این با عنوان «مهمانخانه بیوه‌های جوان» با ترجمه معصومه فخار موحد و توسط انتشارات کتابستان معرفت منتشر شده بود.

آزاده معاونی، نویسنده و روزنامه‌نگار ایرانی است که در رسانه‌های مختلفی چون لس‌آنجلس تایمز، نیویورک تایمز و… کار کرده است. او تحلیلگر مسائل خاورمیانه است و با توجه به تسلط کاملش به زبان عربی ضمن پوشش خبری رخدادهایی چون جنگ عراق و… مستمرا مقالاتی را درباره تحولات خاورمیانه نوشته و منتشر کرده است.

کتاب «مهمان‌سرای بیوه‌های جوان: در میان زن‌های داعشی» پنج بخش و یک موخره دارد. عناوین سرفصل‌های بخش‌های پنجگانه کتاب از این قرار است: «میراث خارها»، «دختران ناپدید شده»، «ختم کلام»، «شهروندان خانه اسلام» و «عشق، عزا، تکرار». این کتاب حاصل گفت‌وگوهای معاونی با 13 زن بازداشت شده داعشی است. او برای دیدار و گفت‌وگو با این زنان به کشورهای مختلف سفر کرد و همچنین مواجهه‌ای مستقیم با شرایط زیست این زنان داشت. این زنان پس از آنکه همسران داعشی‌شان در جنگ کشته می‌شدند، به بیوه خانه منتقل و منتظر ازدواج مجدد می‌شدند.

تک تک زنان اين كتاب، واقعى هستند و به دليل حفظ حريم شخصى و تضمين امنيت، اسامى و جزئيات كوچكى از زندگى تعدادى از آنها نوشته شده است. معاونی می‌گوید: «من كاملا به اين موضوع واقف هستم كه اين داستان‌ها روايتى جامع و فراگير از همه زنان داعش را بازگو نمى‌كند. اما تلاشم را كرده‌ام تا از نزديكترين زاويه ديد به زنانى كه با آنها صحبت كرده‌ام، داستان‌هايشان را بنويسم، در عين حال كه پيشين‌هاى فراهم كنم تا شايد اقدامات و كارهايشان قابل درك شود. اين متن براى روشنگرى است، و نه توجيه، و قضاوت در اين مورد حق انحصارى خوانندگان است.»

مخاطبان اين كتاب، غربى‌هايى هستند كه تا امروز همچنان اين سوال را مى‌پرسند كه چرا دخترانى با تمايلات مدرن غربى به خاطر آرمانشهر دروغين و ويرانگرى كه به داعش تبديل شد، از راحتى و آسايش خانه و وطن‌هايشان دست كشيدند. اين كتاب و پژوهشى كه براى تاليفش انجام شده، اثر برجسته‌اى درباره مشاركت زنان در داعش، و در نتيجه بنيانى براى بحث بيشتر درباره چگونگى مواجهه با مشكل آزاردهنده‌اى است كه هنوز شصت كشور در سراسر جهان با آن روبه‌رو هستند: سرنوشت زنان وابسته به داعش و كودكانشان.

معاونی مقدمه‌ای اختصاصی بر این ترجمه نوشته که بخشی از آن چنین است: «در اوايل سال 2020، همچنان 13 هزاروپانصد زن خارجى وابسته به داعش و كودكانشان در دو كمپ در شمال شرقى سوريه در بازداشت به سر مى‌برند. كمپ بزرگتر با نام الهول، فاجعه‌اى انسانى است لبريز از بيمارى، محروم از كمك‌هاى شديدا ضرورى، و عرصه‌اى براى رويارويى‌هاى هميشگى خشن بين زنان وفادارمانده به داعش و نگهبانان كمپ. اين زنان وفادار به داعش در چادرها دادگاه‌هاى شريعت را برگزار مى‌كنند، زنانى را كه كافر مى‌نامند به قتل مى‌رسانند، و از برادرانشان در داعش مى‌خواهند كه براى آزادىشان اقدام كنند.

غرب تا به امروز تا حدود زيادى نپذيرفته است كه شهروندانش را كه در اين كمپ هستند، هم زنان و هم كودكانشان، به كشور بازگرداند. برخى كشورها مانند روسيه، قرقيزستان، و تعدادى از جمهورى‌هاى آسياى مركزى عملكرد بهترى داشته‌اند. ايالات متحده، تحت فشار همپيمانان كُردش در شمال شرق سوريه، كه وظيفه مراقبت از اين مراكز بازداشتگاهى را برعهده دارند، از اروپا خواسته است كه شهروندانش را برگرداند، ولى اروپا سرسختانه موضعش را تغيير نداده است. بريتانيا به صورت قانونى، شهروندى بريتانيايى زنانش را لغو و آنها را بى‌وطن كرده است، و بقيه كشورها هم فقط با برگرداندن كودكان يتيم، يا كودكان بدون مادرانشان موافقت كرده‌اند. كُردها تحت تأثير سياست جداسازى اعضاى خانواده قرار نگرفته‌اند، ولى بيش از پيش چارهاى جز موافقت با اين گزينه ندارند.

اكراه اروپا تا حدود زيادى سياسى است، افكار عمومى در بيشتر اروپا مخالف بازگرداندن اين شهروندان به كشورهايشان هستند، و دولت‌هاى اروپايى كه با فشارهاى مختلفى مواجه هستند، فايده چندانى نمى‌بينند كه سرمايه سياسى‌شان را صرف انجام كارى كنند كه درست و يا قانونى است. در مركز اين بحث پيچيده و بغرنج، اين واقعيت وجود دارد كه اكثر اين زنان اصالتا از نسل دوم و يا سوم مهاجرند، و عموم اروپايى‌ها آنها را به خاطر مسلمان و غيرسفيد بودنشان، اروپايى واقعى نمى‌دانند. بسيارى پيش‌بينى مى‌كردند كه تهاجم تركيه به سوريه در پاييز سال 2019 كه باعث شد ارتش دمكرات سوريه به نوعى با دولت سوريه به توافق قابل توجهى برسد، شايد باعث پيچيده شدن موضوعات شود. اما در حقيقت، اصلا چيز چندان زيادى تغيير نكرد. برخى از دولت‌هايى كه با دمشق روابطى دارند، برايشان آسان‌تر شد كه شهروندانشان را برگردانند، ولى اين دولت‌ها در اقليت هستند، و مراكز بازداشتگاهى همچنان پر از خارجى‌هاست.

پاندمى ويروس كرونا هم صرفا فشار جديدى است كه به مشكلى كه مهارناپذير و حل‌نشدنى به نظر مىرسد، فشارهاى جديدى وارد كرده است. هراس از ويروس باعث ايجاد وحشت و آشوب در برخى از مراكز بازداشتگاهى شده است. مقامات كُرد متوجه شدند كه گزينه چندانى جز جداسازى زنان خشن‌تر از بقيه ندارند. آنها كمپ‌ها را به شيوهاى تقسيم‌بندى كردند كه شايد بتوانند شرايط را براى زنان ميانه‌رو و آرام و كودكانشان اندكى بهتر كنند. اين تفكر ناخوشايند كه اگر ويروس كرونا بين كودكان شيوع يابد، امكان دارد كودكان اروپايى در اين كمپ‌ها بميرند، دولت فرانسه را به اقدام عاجل واداشته است تا براى بازگرداندن كودكان به اين كشور پا پيش بگذارد.

اما با اينحال، اين سرنوشت خارجى‌هاست. عراق كه همچنان با بحران جابجايى و آوارگى افراد در داخل كشور دست‌وپنجه نرم مى‌كند، شاهد است كه هزاران زن مظنون به وابستگى به داعش در شبكه ناهمگونى از كمپ‌ها در سراسر كشور زندگى مى‌كنند. آنها اغلب توسط جوامع‌شان طرد شده‌اند، و قادر نيستند براى خود و كودكانشان اوراق هويتى ملى بگيرند، در برابر استثمار جنسى آسيب‌پذيرند و قادر نيستند كه به هيچ يك از خدمات دولتى، از خدمات بهداشتى درمانى تا آموزش براى كودكانشان، دسترسى داشته باشند، و اين خطر وجود دارد كه براى هميشه به محرومترين طبقه اجتماعى تبديل شوند.

چگونه تعيين مى‌شود كه اين زنان در دوران اشغال داعش در شهرهايى مثل موصل مرتكب جرم شده‌اند و بايد مجازات شوند؟ آيا يك زن به خاطر داشتن برادر و يا عموى داعشى بايد مقصر شناخته شود؟ چگونه يك دولت مى‌تواند بر صفوف گسترده‌اى از زنان با درجات متفاوتى از مشاركت در داعش، مسئوليت جمعى تحميل كند، ولى در عين حال نپذيرد كه وضعيت قضايىشان را پيگيرى كند؟ اين يكى از شديدترين چالشهايى است كه دولت جديد نخستوزير مصطفى خادمى با آن مواجه است، علاوه بر اينكه او در حال مبارزه با بدترشدن اوضاع اقتصادى كشور و خيزش مجدد فعاليت داعش است كه با سوءاستفاده از وضعيت امنيتى دوران كرونا در حال بازآرايى نيروهايش در اطراف كشور است تا حملات خشن‌ترى را به مرحله اجرا بگذارد. بازداشت مستمر و آوارگى هزاران زن و كودكى كه سرنوشتشان با گذشت تقريبا دوسال از نابودى نهايى خلافت داعش نامشخص مانده، زنده‌ترين شيوه‌اى است كه از طريق آن داستان داعش تا به امروز همچنان ادامه دارد.

نشر تاریخ ایران، متن کامل کتاب «مهمان‌سرای بیوه‌های جوان: در میان زن‌های داعشی» نوشته آزاده معاونی را با ترجمه محبوبه حسین‌زاده، 423 صفحه، شمارگان هزار نسخه، و بهای 95 هزار تومان منتشر کرد.