«شکسپیر: ایران و شرق» نوشته سیروس غنی با ترجمه مسعود فرهمندفر توسط نشر مروارید منتشر شده است. تحلیل ارجاعات شکسپیر به ایران و شرق در نمایشنامه‌هایش از مباحث مهم این کتاب است.

شکسپیر: ایران و شرق سیروس غنی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، کتاب «شکسپیر: ایران و شرق» در ۱۴۶ صفحه و بهای ۲۶ هزار تومان توسط انتشارات مروارید در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.

دربارۀ ویلیام شکسپیر و آثار او کتاب‌های بسیاری وجود دارد. نمایشنامه‌های او به تمام زبان‌های شناخته‌شدۀ دنیا ترجمه شده‌اند. هر واژه و کلام او موضوع نقد و بررسی‌های بسیار بوده است. کتاب‌ها و مقاله‌های بی‌شماری به علایق‌ گستردۀ شکسپیر (از گل‌ و گیاه‌ تا موسیقی‌ و پزشکی) پرداخته‌اند. کتاب‌ حاضر نیز یکی‌ از این‌ تلاش‌هاست که‌ به‌ بررسی‌ دانش و علاقۀ شکسپیر به‌ ایران‌ و دیگر مناطق‌ مشرق‌زمین‌ می‌پردازد. تعلیمات‌ تاریخی‌ شکسپیر او را با ایران‌ باستان‌ آشنا ساخته‌ بود. و این‌ دانش‌ تاریخی‌ بخشی‌ از تعلیمات‌ رایج‌ در دوران‌ رنسانس‌ بود. در ضمن، کتاب‌ها و رساله‌هایی‌ هم‌ دربارۀ ایران‌زمین به‌قلم‌ جهانگردان‌ موجود بود که‌ به‌ احتمال‌ فراوان‌ شکسپیر با آن‌ها آشنا بود.‌

نویسندۀ کتاب حاضر، سیروس غنی (۱۳۰۸-۱۳۹۴) فرزند دکتر قاسم غنی و از ایران‌پژوهان کوشا سعی کرده است بخشی از جهان‌بینی زمانۀ شکسپیر را با بررسی ارجاعات او به‌ مشرق‌زمین‌ آشکار سازد. غنی‌ با بررسی‌ دقیق‌ بافت‌ اجتماعی‌ و سیاسی‌ نمایشنامه‌های‌ شکسپیر، سازمایه‌های‌ گفتمان‌ غالب‌ زمانه‌ را شناسایی‌ می‌کند و بدین‌ترتیب خواننده‌ را به‌ درک‌ ژرف‌تری‌ از نمایشنامه‌های‌ شکسپیر می‌رساند. سیروس غنی در این کتاب می‌کوشد آگاهی‌ شکسپیر از ایران‌ را در بافت‌ تاریخیِ‌ آن‌ بررسی کند.

کتاب حاضر در ۶ فصل سامان یافته است. فصل نخست مقدمه‌ای است دربارۀ زمانه و آثار ویلیام شکسپیر. مؤلف در این فصل به علاقه و آشنایی شکسپیر با تاریخ اشاره می‌کند: «تعلیمات تاریخی شکسپیر او را با ایران باستان آشنا ساخته بود. و این دانش تاریخی بخشی از تعلیمات رایج‌ در دوران‌ رنسانس‌ بود. در ضمن، کتاب‌ها و رساله‌هایی‌ هم‌ دربارۀ ایران‌زمین به‌قلم‌ جهانگردان‌ موجود بود که‌ به‌ احتمال‌ فراوان‌ شکسپیر با آن‌ها آشنا بود.»

در فصل بعد، خلاصه‌ای از زندگی شکسپیر ارائه می‌شود. پس از آن، دوران تودورها در انگلستان (۱۴۸۵-۱۶۰۳) و عصر صفوی در ایران (۱۴۹۵-۱۷۲۰) بررسی می‌شود. دوران تودورها با پادشاهی‌ هنری‌ هفتم‌ آغاز و با مرگ ملکه‌ الیزابت اول در ۱۶۰۳ پایان می‌یابد. در بخش‌ مربوط به‌ شاهنشاهی‌ صفوی‌ ابتدا خلاصه‌ای‌ از تاریخ‌ ایران‌ باستان ارائه‌ و سپس‌ دلایل‌ انحطاط صفویان‌ بررسی‌ می‌شود. نویسنده‌ در فصل بعد به‌ حضور سیاحان و تاجران‌ اروپایی‌ در ایران می‌پردازد و روابط اقتصادی ایران و اروپا را در آن‌ زمان‌ مد نظر قرار می‌دهد. نویسنده‌ برای‌ تکمیل این مبحث‌ به‌ موضوع‌ عزیمت‌ برادران شرلی‌ به‌ ایران می‌پردازد.

رابرت شرلی و برادرش آنتونی در ۱۵۹۸، با حمایت مالی ارلِ‌ اسکس، به‌ ایران‌ سفر کرده‌ بودند تا سپاهیان‌ ایرانی‌ را به‌ مقابله‌ با ترکان‌ عثمانی‌، دشمن‌ مشترک، ترغیب‌ کنند؛ در آن‌ زمان‌ عثمانی‌ها بخش‌هایی‌ از اروپا را تصرف‌ کرده‌ بودند. هدف‌ دیگر سفر آنان‌ ارزیابی‌ موقعیت‌ها و توان‌مندی‌های‌ تجاری‌ ایران‌ بود. حضور آن‌ دو در ایران‌ و سفرهای‌ گسترده‌شان‌ به‌ کشورهای‌ دیگر از جانب‌ شاه‌ عباس‌، در انگلستان‌ سر و صدایی‌ به‌ راه‌ انداخته بود. در فصل پایانی‌ نیز ارجاعات‌ به‌ ایران‌ و شرق‌ در نمایشنامه‌های‌ شکسپیر بررسی می‌شود. در بخش پیوست‌ هم‌ به‌ برخی ترجمه‌های‌ فارسی‌ از آثار شکسپیر اشاره‌ می‌شود.

................ هر روز با کتاب ...............

از فروپاشی خانواده‌ای می‌گوید که مجبور شد او را در مکزیک بگذارد... عبور از مرز یک کشور تازه، تنها آغاز داستان است... حتی هنگام بازگشت به زادگاهش نیز دیگر نمی‌تواند حس تعلق کامل داشته باشد... شاید اگر زادگاهشان کشوری دموکرات و آزاد بود که در آن می‌شد بدون سانسور نوشت، نویسنده مهاجر و آواره‌ای هم نبود ...
گوته بعد از ترک شارلوته دگرگونی بزرگی را پشت سر می‌گذارد: از یک جوان عاشق‌پیشه به یک شخصیت بزرگ ادبی، سیاسی و فرهنگی آلمان بدل می‌شود. اما در مقابل، شارلوته تغییری نمی‌کند... توماس مان در این رمان به زبان بی‌زبانی می‌گوید که اگر ناپلئون موفق می‌شد همه اروپای غربی را بگیرد، یک‌ونیم قرن زودتر اروپای واحدی به وجود می‌آمد و آن‌وقت، شاید جنگ‌های اول و دوم جهانی هرگز رخ نمی‌داد ...
موران با تیزبینی، نقش سرمایه‌داری مصرف‌گرا را در تولید و تثبیت هویت‌های فردی و جمعی برجسته می‌سازد. از نگاه او، در جهان امروز، افراد بیش از آن‌که «هویت» خود را از طریق تجربه، ارتباطات یا تاریخ شخصی بسازند، آن را از راه مصرف کالا، سبک زندگی، و انتخاب‌های نمایشی شکل می‌دهند. این فرایند، به گفته او، نوعی «کالایی‌سازی هویت» است که انسان‌ها را به مصرف‌کنندگان نقش‌ها، ویژگی‌ها و برچسب‌های از پیش تعریف‌شده بدل می‌کند ...
فعالان مالی مستعد خطاهای خاص و تکرارپذیر هستند. این خطاها ناشی از توهمات ادراکی، اعتماد بیش‌ازحد، تکیه بر قواعد سرانگشتی و نوسان احساسات است. با درک این الگوها، فعالان مالی می‌توانند از آسیب‌پذیری‌های خود و دیگران در سرمایه‌گذاری‌های مالی آگاه‌تر شوند... سرمایه‌گذاران انفرادی اغلب دیدی کوتاه‌مدت دارند و بر سودهای کوتاه‌مدت تمرکز می‌کنند و اهداف بلندمدت مانند بازنشستگی را نادیده می‌گیرند ...
هنر مدرن برای او نه تزئینی یا سرگرم‌کننده، بلکه تلاشی برای بیان حقیقتی تاریخی و مقاومت در برابر ایدئولوژی‌های سرکوبگر بود... وسیقی شوئنبرگ در نگاه او، مقاومت در برابر تجاری‌شدن و یکدست‌شدن فرهنگ است... استراوینسکی بیشتر به سمت آیین‌گرایی و نوعی بازنمایی «کودکانه» یا «بدوی» گرایش دارد که می‌تواند به‌طور ناخواسته هم‌سویی با ساختارهای اقتدارگرایانه پیدا کند ...