«فرهنگ شفاهی سخن» را که از سوی نشر سخن منتشر شده، می‌توان به دلیل پرداختن به زبان عامیانه مردم، از جمله آثار مهم در بررسی هویت اجتماعی ایرانیان معرفی کرد.

فرهنگ شفاهی سخن حسن انوری

به گزارش کتاب نیوز به نقل از تسنیم، کتاب «فرهنگ شفاهی سخن» پانزدهمین عنوان در مجموعه «فرهنگ بزرگ سخن» است که به کوشش زنده‌یاد محب‌الله پرچمی و یوسف عالی زیر نظر استاد حسن انوری تدوین و منتشر شده است. کتاب حاضر همانند دیگر عناوین مجموعه «فرهنگ سخن» با در نظر گرفتن نیاز مخاطبان تدوین و ارائه شده است.

زبان فارسی در دو سطح زبان رسمی و معیار و زبان عامیانه قابل بررسی است. زبان معیار که آن را برابر زبان استاندارد در زبان انگلیسی قرار می‌دهند، زبان گفتار و نوشتار است که افراد کشور با لهجه‌ها و زبان‌های مختلف از آن برای برقراری ارتباط با یکدیگر به کار می‌برند. اما زبان عامیانه یا زبان کوچه بازاری، زبانی است که مردم در گفت‌وگوهای روزانه خود به کار می‌برند. این زبان از محدودیت‌های زبان معیار رها است و هم مردم عامی و هم فرهیختگان از آن برای محاوره و گفت‌وگو با خود به کار می‌برند.

زبان عامیانه به دلایل مختلف مانند ورود مستقیم برخی از واژگان و اصطلاحات از دیگر زبان‌ها، گرته‌برداری‌ها، ورود زبان و اصطلاحات برخی از اقشار جامعه و ... در خود واژگانی دارد که تشخیص آنها از زبان معیار ساده است.

زنده‌یاد پرچمی ابتدا در اثری با عنوان «پس کوچه‌های فرهنگ» که در سال 82 در انتشارات فرهنگ ماهرخ منتشر شده بود، بیش از 15 هزار اصطلاح، کنایه و تکیه کلام‌های عامیانه و شفاهی را گردآوری کرده بود. او پس از انتشار این اثر و با مطالعه برخی از فرهنگ‌ها مانند فرهنگ سخن به اصلاح کتاب «پس کوچه‌های فرهنگ» پرداخت و برای انتشار کتاب جدید با انتشارات سخن وارد مذاکره شد. اما روزگار به او فرصت انتشار این اثر را نداد. کار تدوین و به ثمر رسیدن کتاب برعهده یوسف عالی عباس‌آباد قرار گرفت. در نهایت با اصلاحات برخی امور، تکمیل پاره‌ای از مباحث، بررسی موضوعات در منابع متعدد، بهره بردن از آثار مطرح در این زمینه چون فرهنگ فارسی عامیانه اثر زنده‌یاد ابوالحسن نجفی، دقت در رسم‌الخط و تدوین اثر بر شیوه فرهنگ‌نویسی توسط عالی کتاب «فرهنگ شفاهی سخن» شکل گرفت.

«فرهنگ شفاهی سخن» را می‌توان به دلیل پرداختن به زبان و فرهنگ عامیانه مردم ایران، از جمله آثار حائز اهمیت در بررسی فرهنگ و هویت اجتماعی مردم این سرزمین معرفی کرد.

انتشارات سخن چاپ سوم کتاب «فرهنگ شفاهی سخن» را به تازگی با قیمت 85 هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.

................ هر روز با کتاب ...............

بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...
معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...