مجموعه سه‌جلدی «فلسفه انقلاب اسلامی در ایران» نوشته حمید مولانا توسط انتشارات سروش منتشر و راهی بازار نشر شد.

فلسفه انقلاب اسلامی در ایران از نظر حمید مولانا

به گزارش خبرنگار مهر، مجموعه سه‌جلدی «فلسفه انقلاب اسلامی در ایران» نوشته حمید مولانا به‌تازگی توسط انتشارات سروش منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌مجموعه از سه مجلد «مبانی نظری و ریشه‌های پیدایش انقلاب اسلامی»، «انقلاب اسلامی و آرمان وحدت امت اسلامی» و «انقلاب اسلامی و جهان معاصر» تشکیل شده است.

این‌کتاب سه‌جلدی مجموعه‌ای از مقالات مولانا را طی چنددهه گذشته شامل می‌شود که در مطبوعات به چاپ رسیده‌اند. بیشتر فصول این‌کتاب پیش‌تر در قالب ستون چشم‌انداز روزنامه کیهان چاپ شده‌اند. به گفته مولف کتاب، هدف اصلی از نگارش این‌مقالات، شناخت انقلاب اسلامی ایران و ویژگی‌های خاص آن در تاریخ و جهان معاصر است. او می‌گوید انقلاب‌هایی که در دنیا و در طول تاریخ مشاهده می‌کنیم، ممکن است جوانب مشترکی داشته باشند که رویت‌پذیر اند اما نقاط متفاوت‌شان همیشه جلوه بیشتری دارد و از دیدگاه امام خمینی(ره) فلسفه و اهداف انقلاب اسلامی ایران، با انقلاب‌های دیگر در چند قرن گذشته و تاریخ معاصر، کاملا متفاوت بود.

مولانا می‌گوید اغلب آثاری که درباره انقلاب اسلامی ایران نوشته و منتشر شده،‌ از نظریات و تئوری‌های مختلف انقلاب که در ادبیات غرب مرسوم‌اند، سرچشمه گرفته‌اند؛ مانند تئوری توطئه، تئوری تجددگرایی و مدرنیزاسیون، تئوری اقتصادی، تئوری مذهبی و فرقه‌ای، تئوری دیکتاتوری، تئوری دموکراسی و یا مردم‌ساری. او در جلد اول کتاب خود، سراغ تئوری یا همان مبانی نظری و ریشه‌های پیدایش انقلاب اسلامی ایران رفته است.

جلد اول، ۴ فصل اصلی دارد که به‌ترتیب عبارت‌اند از «ریشه‌ها و عوامل پیدایش انقلاب اسلامی»، «مبانی و نظریه‌های انقلاب اسلامی»، «امام خمینی (ره) و گفتمان انقلاب اسلامی» و «نقش مردم و احزاب سیاسی در شکل‌گیری ساختار انقلاب اسلامی». مولانا در این‌فصول از رهبری علمای اسلامی و سپس کودتای ۲۸ مرداد شروع کرده و آن را به‌عنوان یکی از  ریشه‌های انقلاب اسلامی بررسی کرده است. سپس به موضوعات دیگر پرداخته و در نهایت به سه نهاد اساسی نظام اسلامی و نقش مردم در شکل‌گیری این‌نهادها رسیده است.

این‌کتاب با ۳۰۶ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۳۸ هزار تومان منتشر شده است.

جلد دوم هم ۳ فصل اصلی با عناوین «انقلاب اسلامی؛ جامعه اسلامی»، «امت اسلامی و وحدت اسلامی؛ اساس بنیادین سیاست داخلی و خارجی انقلاب اسلامی»‌ و «نقش و محوریت انقلاب اسلامی در منطقه» دارد. در فصل اول این‌جلد، ۵ بخش یا مقاله با این‌عناوین چاپ شده است: جامعه مدنی و جامعه اسلامی، جامعه اطلاعاتی و جامعه اسلامی، جامعه‌شناسی دانش، علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران، جوهر جامعه‌شناسی اسلامی.

فصل دوم هم ۱۶ موضوع را با این‌عناوین در بر می‌گیرد: انقلاب اسلامی و امت اسلامی، جامعه‌شناسی و امت اسلامی، اتحادیه امت اسلامی، ویژگی‌های اتحادیه امت اسلامی، سیادت و کرامت امت اسلامی، امت اساس سیاست خارجی ایران، وحدت اسلامی، منشور وحدت اسلامی، فرهنگ وحدت‌گرا و رهایی‌بخش، به‌سوی سیاست رهایی‌بخش و وحدت‌گرا، ضرورت تدوین الگوی رهایی‌بخش و وحدت‌گرا، ویژگی‌های سیاست رهایی‌بخش و وحدت‌گرا، نهضت‌های وحدت‌گرا و رهایی‌بخش، انقلاب مقدس و وحدت‌گرا، رویدادهای دنیا از دیدگاه اسلامی، مشروعیت سیاسی.

در فصل سوم هم بخش‌های «استکبار و کشورهای اسلامی»، «ایران نمی‌تواند بی‌طرف بماند»، «فلسطین و انقلاب اسلامی ایران» و «مبارزه امت اسلامی علیه اشغالگران» درج شده‌اند.

این‌کتاب هم با ۱۸۶ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۲۴ هزار تومان به چاپ رسیده است.

سومین‌جلد کتاب «فلسفه انقلاب اسلامی در ایران» هم ۴ فصل اصلی با عناوین «تقابل انقلاب اسلامی در برابر غرب و آمریکا»، «چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی انقلاب اسلامی»، «رسانه‌ها و تبیین فلسفه انقلاب اسلامی» و «تاثیرات انقلاب اسلامی بر جهان معاصر»‌ را شامل می‌شود.

مولانا در این‌جلد مقالاتی را آورده که موضوعشان مواجهه یا رویارویی انقلاب اسلامی ایران با دیگر کشورها و قدرت‌های جهانی است. مبارزات غرب علیه هویت اسلامی، پیش‌داوری‌های غلط آمریکا، غرب و سفسطه توسعه سیاسی، ظهور و سقوط کودتای مخملی، به سوی جهان‌شمولی اسلامی، ایران و رهبری جهان اسلام، اطلاع‌رسانی و انقلاب اسلامی، الگوی براندازی غرب این‌بار در ایران و ... از جمله موضوعاتی هستند که در ۴ فصل این‌کتاب به آن‌ها پرداخته شده است.

در قسمتی از سومین جلد «فلسفه انقلاب اسلامی در ایران» با عنوان «انقلاب اسلامی و جهان معاصر» می‌خوانیم:

این‌جانب، اواخر دهه ۱۹۸۰ که اتحاد جماهیر شوروی در آستانه فروپاشی بود، در روسیه حضور داشتم. در زمان ناآرامی‌های مجارستان، آلمان شرقی و چکسلواکی نیز سفرهایی به این کشورها داشتم؛ زیرا برای تدریس در دانشگاه‌های آنجا از من دعوت می‌شد. در ماجرای ۳۰ تیر ۱۳۳۱ که ظرف مدت کمتر از ۴۸ ساعت، قوام‌السلطنه برکنار و مصدق دوباره نخست‌وزیر شد، من شخصا ناآرامی‌های آن‌زمان را مشاهده می‌کردم و می‌دیدم که آن هم مصداقی از حرکت‌های مردمی بود. پس از آن، کودتای ۲۸ مرداد را هم به چشم خود مشاهده کردم.

سومین‌جلد این‌کتاب هم با ۳۲۰ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۴۰ هزار تومان منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...