شعر آیینی از جان شاعر متعهد ریشه می‌گیرد | ایران


شعر آیینی زیرشاخه‌های متعددی همچون شعر نبوی، فاطمی، علوی، عاشورا، بقیع، رضوی و مهدوی دارد و جایگاه امروز شعر مذهبی و آیینی به عنوان یک هنر ناب دینی برجسته است، چرا که شعر آیینی شعری است که از جان و دل شاعر متعهد ریشه می‌گیرد. این شعر جایگاه ویژه‌ای هم در میان مخاطبان دارد. برای همین، در میان دفترهای شعری که این روزها از سوی شاعران آیینی منتشر شده و به دست مخاطبان می‌رسد، حوزه‌های گوناگون آن همواره مورد توجه شاعران بوده و یکی از این حوزه‌ها، اشعار مهدوی را شامل می‌شود که در این بخش هم شاعران فارسی‌زبان کارنامه پرباری دارند.

 بقیه سیدمحمد سادات اخوی

یکی از شاعران نام‌آشنا در این حوزه، سیدمحمد سادات اخوی است که در سال‌های اخیر حضور پررنگی در ادبیات آیینی دارد. او که دانش‌آموخته الهیات و معارف اسلامی است، در حوزه فرهنگ، ادب و هنر، بویژه ادبیات آیینی تصویری آشنا و حضوری برجسته دارد. جدیدترین کتاب این شاعر آیینی به تازگی با عنوان «بقیَّه» از سوی انتشارات «شِنل» منتشر شده که گزیده شعرهای«مهدوی» سید محمد سادات اخوی در فاصله سال‌های 1370 تا 1400 خورشیدی است. در این کتاب، سادات اخوی غزل‌ها، رباعی‌ها، دوبیتی‌ها، قصیده‌ها، مثنوی‌ها و شعرهای نیمایی خود را با موضوع حضرت ‌بقیةالله الاعظم در یک مجموعه گردآوری کرده است. شروع کتاب با بخش «رباعی و دوبیتی» است که در آن، 13 قطعه شعر در این قالب‌ها ارائه شده است. از جمله شعر معروف «گذرگاه» که عنوان‌بندی (تیتراژ) مجموعه تلویزیونی «پایتخت» بوده و برای خیلی‌ها آشناست: «نه بازنده بمونه... نه برنده!.../ درین دنیا، فقط «عاشق» بخنده/ دل هر کی، به یاری خوش‌خوشانه.../ دل ما هم به دیدار تو بنده!/ گذشته عمر ما... دل، بی‌قراره/ دِل عاشق، «قرارِ» روزگاره/ زمستونه... دلی که مونده تنها!.../ دلی که دلبری داره، «بهاره./ ببین!... چیزی نمونده تا سپیده!.../ ولی دنیا، هنوزم ناامیده/ خیابان پر شده از عطر نرگس!/ «گلِ نرگس»، نشونِ صبح عیده»

بخش دوم کتاب به غزل‌های مهدوی این شاعر اختصاص یافته که بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده و اشعار این بخش از منظر نگاه‌های شاعرانه از تنوع بیشتری برخوردار بوده و شاعر از زاویه‌های مختلف به مسأله مهدویت پرداخته است.

از خصوصیات اشعار این بخش، بهره‌گیری از زبانی صمیمی و ساختاری از جنس گفت‌و‌گوست که این نگاه تازه همراه با صمیمیت زبان و ارتباط ملموس شاعر با موعود باعث شده است که شعرهایی با مضمون انتظار، اشعاری دلچسب و دلنشین باشند. مفهوم انتظار در این شعرها به اشکال مختلف بیان شده است.

این رویکرد از آن جهت اهمیت فراوان دارد که از مضامین و موضوعات و کلیدواژه‌های شعر انتظار، فراق است. فراق و دوری از آن حضرت، بن مایه و موضوع فکری و شعری شمار زیادی از شعرهای این بخش است. به گونه‌ای که نمی‌توان میان دو واژه و فرایند انتظار و فراق، افتراق و انفصالی ایجاد کرد. بخش بعدی کتاب به «قصیده‌ و مثنوی» اختصاص یافته که در این بخش هم نمونه‌هایی از اشعار مهدوی سید محمد سادات اخوی ارائه شده است. همچنین در بخش اشعاری در قالب «مسمط» تعدادی از شعرهای مهدوی شاعر آورده شده است. بخش پایانی کتاب به شعرهای نیمایی سادات اخوی اختصاص یافته که در این بخش هم شاعر تازه‌ترین اشعار خود با موضوع مهدویت را ارائه کرده است. شعر‌ «خدای جمعه‌اش» از نمونه‌های موفق این بخش و همچنین کتاب حاضر است: «صبح است و آسمان/ «امروز» را به اهل زمین، هدیه می‌کند/ تقویم عمر من/ سرشار برف و زمزمه بی‌قراری است/ امروز روز چندم «چشم انتظاری» است/ ای کاش پای من/ مانند مردمان/ آزاد از زمین و زمان بود تا شبی/ تَر می‌شد از نیاز/ از برکه زلال مناجات تو، لبی/ حتی زمین مرا/ یک عمر مثل حادثه تلخ زلزله/ مانند جنگ سخت/ از یاد برده است/ برگ و برِ مرا/ سلطانِ «برف‌پوش» زمستان سال پیش/ با باد برده است/ این مهربان‌ترین!/ ای آن که دست خالی هر ابر بی‌قرار/ مشتاق یک اجازه باریدن از تو ماند!/ ای آن که آسمان/ با خنده بهار/ راز تو را ز صفحه دشت بنفشه خواند!/ آیا دوباره از سر این کوه استوار/ می‌آید آن سوار/ آن که زمین، همیشه نگاهش به راه اوست؟/ آن باغبان مهر/ آن که زمین و... برگ و... درخت و... بهار شوق.../ چشم انتظار خنده نگاه اوست.»

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...