فروش نخستین رمان مدرن ایران در بازار حلبی سازها! | اطلاعات


2 اسفند ۱۳۰۷
درچنین روزی در یک آگهی کوچک در جریده اطلاعات اعلام شد:«جلد اول و دوم کتاب طهران مخوف که مدت‌ها در دسترس طالبین نبود، اینک در بازار حلبی سازها – حجره آقا رضا کتابچی با ۱۲ قران به فروش می رسد. از خرید آن غفلت نکنید.»

خلاصه رمان تهران مخوف طهران مخوف

و اما ماجرای طهران مخوف چه بود؟
مرتضی مشفق کاظمی رمان «تهران مخوف» را در سن هفده، هیجده سالگی نوشت و برای سردبیر روزنامه ستاره ایران فرستاد که در آنجا چاپ شد و بعداً به صورت کتاب درآمد. انتشار این کتاب در سال۱۳۰۱، کم و بیش همزمان بود با چند اتفاق ادبی مهم دیگر؛ یعنی انتشار شعر«افسانه» نیما یوشیج و مجموعه داستان «یکی بود یکی نبود» محمدعلی جمالزاده و نمایشنامه «جعفرخان از فرنگ آمده» حسن مقدم که هریک نقطه عطفی در ادبیات ایران بودند.

زمینۀ حوادث جلد اول تهران مخوف، تهران پیش از کودتای ۱۲۹۹ است و نویسنده در جلد دوم کتاب با عنوان «یادگار یک شب»، سرنوشت قهرمانان جلد اول را همزمان با وقوع این کودتا پی گرفته‌است. نوشتن این رمان، ظاهراً حدود دو سال و نیم طول کشیده است. عده ای معتقدند که این رمان ایرانی، در حقیقت نخستین رمان اجتماعی فارسی به شمار می‌رود.

مشفق کاظمی در سال ۱۲۸۱ خورشیدی در شهر تهران زاده شد. در سال ۱۳۰۶ به عدلیه رفت و چندی بعد در سال ۱۳۱۲ به وزارت امور خارجه منتقل شد. در وزارت خارجه، مدتی رئیس دفتر بود و بعد رئیس تشریفات شد. حدوداً ۱۸ ساله بود که تهران مخوف را نوشت و چون در آن زمان پولی برای انتشارش به صورت کتاب نداشت، کتاب را برای روزنامه ستاره ایران فرستاد.

سردبیر روزنامه، مایل تویسرکانی، با خواندن دستنویس این رمان چنان به وجد آمد که رمان مشفق کاظمی را با آثار ویکتور هوگو و آناتول فرانس مقایسه کرد و تهران مخوف در این روزنامه به صورت پاورقی منتشر شد و مدتی بعد به صورت کتابی مستقل و دو جلدی درآمد و اخیراً نیز هر دو جلد آن در یک کتاب، ازطرف انتشارات امید فردا، بعد از سال‌ها که از چاپ قبلی آن می‌گذرد، منتشر شده‌است. مشفق کاظمی در سال ۱۳۵۶ بر اثر سانحه رانندگی در شهر پاریس درگذشت.

شب غمناک قوزی در سینماهای تهران
درچنین روزی (۲ اسفند۱۳۴۳)، پوستر و آگهی اکران یکی از بحث برانگیزترین آثارسینمای ایران درجریده اطلاعات به چاپ رسید و در روزهای بعد هم تکرار گردید، ولی هنگام اکران از روز ششم اسفندماه ۱۳۴۳ با بی اعتنایی تماشاگر مواجه شد و در ردیف فیلم‌های شکست خورده درگیشه قرار گرفت.

شب قوزی محصول سال ۱۳۴۳ به کارگردانی فرخ غفاری بود که سومین ساخته او بر اساس یکی از داستان‌های هزار و یک شب نوشته و ساخته شده‌ بود. این فیلم اگرچه در اکران عمومی با اقبال چندانی روبرو نشد، ولی در جشنواره‌های کن، کارلوی‌واری و بروکسل مورد تحسین قرار گرفت.

در این اثر ارزشمند، شماری از چهره‌های برجسته سینما در دهه چهل حضور داشتند. بازیگرانی چون: پری صابری، پریا حاتمی، خسرو سهامی، محمدعلی کشاورز، فرهنگ امیری، سلمان ونوس، رضا هوشمند، حسن فراهانی، زکریا هاشمی، فرخ غفاری، قوام پور، عباس زرندی، فرخ‌لقا هوشمند،کرم علی رضایی وبهروز صیادی. همچنین موسیقی این فیم فقط گاهی استفاده از نوای سنتور حسین ملک درمتن بود و فیلمبرداری آن با «پطروس پالیان» بود. با این همه، استقبالی از این اثر سینمایی نشد.

سال‌ها بعد هرگاه هنرپیشگان این فیلم، ازجمله محمدعلی کشاورزو خانم پری صابری و فرخ لقا هوشمند در هرجایی مصاحبه می کردند، از بازی در این فیلم به خود می بالیدند و خودرا با افتخار بازیگر گروه شب قوزی به شمار می آوردند.

گرامیداشت صاحب دیوان «هوپ هوپ نامه»
در ۲اسفند۱۳۲۴ خبر بزرگداشت مقام میرزا علی اکبر صابر شاعرملی آذربایجان شوروی با حضور استاد سعید نفیسی در خانه فرهنگ شوروی درجریده اطلاعات به چاپ رسید و در آن ذکر شدکه: پریشب برحسب دعوتی که از طرف انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی بعمل آمده بود عده ای از آقایان و روزنامه نگاران و فرهنگیان در خانه فرهنگ شوروی حضور به هم رسانیده تا از شرح حال و خدمات صابر شاعرمعروف آذربایجان شوروی اطلاع حاصل نمایند .

در این مراسم آقای سعید نفیسی آقای وثوق را خواست در باره او سخنرانی کند، که آقای وثوق نیز آقای صابر را شاعر ملی آذربایجان با بیان موثری به حضار معرفی کرد و خدمات آن مرحوم را در راه آزادی و کمک به مشروطه خو اهان و مبارزه ای که با محمد علی شاه نموده بود شرح داد.

میرزا علی‌اکبر طاهرزاده صابر در واقع الگوی نسیم شمال بود و نخستین اشعار خود را به صورت نوحه و مرثیه سرود. صابر با آغاز به کار نشریه ملانصرالدین، به جمع نویسندگان آن پیوست و سروده‌های طنز صابر با نام‌های مستعاری چون «هوپ‌هوپ»، «متبسم گریان» و «ابونصر شیبانی» چاپ می‌شد.

صابر به ترکی شعر می گفت و شاید به همین دلیل است که بزرگترین شاعران فارسی گوی طنز مشروطه نیز کسانی بودند که زبان ترکی را می دانستند و از گنجینه اشعار هوپ هوپ بهره برده بودند. کلیات آثار میرزا علی اکبر صابر(هوپ هوپ‌نامه)در۶۶۴ صفحه رقعی با مقدمه، تصحیح و تحشیه دکتر حسین محمدزاده صدیق منتشر شده است. البته کتاب «هوپ هوپ‌نامه» بارها نیز توسط افراد گوناگون در ایران چاپ شده است، اما این آثار فاقد مقدمه‌ تحلیلی و انتقادی هستند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...