چاپ سوم کتاب کتاب «ادبیات تاریخی و دیوانسالاری ایران» تالیف محسن روستایی توسط نشر ندای تاریخ منتشر شد. این پژوهش از ادبیات دیوانی عهد مغول تا آغاز دولت صفویه را دربر می‌گیرد.

ادبیات تاریخی و دیوانسالاری ایران محسن روستایی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از  مهر، نشر ندای تاریخ چاپ سوم کتاب «ادبیات تاریخی و دیوانسالاری ایران: «عهد مغول تا سرآغاز دولت صفویه» با تکیه بر متون نثر فارسی و اسناد مکتوب تاریخی و محوریت بررسی لغات و اصطلاحات دیوانی- اجتماعی و سندشناسی (قرن هفتم تا پایان قرن نهم هجری)» تالیف محسن روستایی را در ۷۲۸ صفحه و بهای ۲۰۰ هزار تومان منتشر کرد. چاپ نخست این کتاب سال ۱۳۹۵ با شمارگان هزار نسخه و بهای ۶۵ هزار تومان منتشر شده بود.

آثار ادبی ما، در ادوار مختلف، از نظم و نثر گرفته تا گروه‌های واژگانی و سایر علوم ادبی، دارای مختصاتی است که از آداب و سنن و رسوم اجتماعی، طرز تفکر و معتقدات دینی و مذهبی و اندیشه‌های فلسفی، مبانی اخلاقی و دیگر عوامل متأثر است و از میان اسلوبِ سبک‌های گوناگون این آثار و ترقی و تنزل آن، می‌توان خصوصیات روحی و معنوی و مدارج و تبدلات فکری و عقلی افراد و صاحبان علم و مناصب را تجزیه و تحلیل و نتایج مفیدی را دریافت کرد. کتاب «ادبیات تاریخ و دیوانسالاری ایران» گرایش‌ها و علوم و فنون مختلف تاریخ و به طور اخص، علم سندشناسی را دربر دارد، مولف کتاب سعی دارد واژگان، اصطلاحات دیوانی و نیز تاریخ اجتماعی دوره سیصد ساله پس از حمله مغول را، به قلم تحریر درآورد.

کتاب هفت فصل به ترتیب با این عناوین، دارد: «روزشمار تاریخ مغول و تیموری»، «ادبیات ایران عصر مغول و تیموری: تا پایان قرن نهم»، «دانش تاریخ نگاری و پیوند آن با مکتوبات و متون نثر فارسی: عهد ایلخانی و تیموری»، «تاریخ دیوان سالاری - اجتماعی ایران و تجمیع لغات دیوانی - اجتماعی و سیاقیه در کتاب المرشد»، «لغات و اصطلاحات وقفنامه ربع رشیدی: این سند ملی ایرانیان»، «لغات و اصطلاحات دیوانی، اجتماعی و سندشناسی» و «سایر لغات دیوانی - اجتماعی: عهد ایلخانی و تیموری».

در فصل ششم و هفتم لغات و اصطلاحات دیوانی به ترتیب حروف الفبای فارسی با تعاریف و تاریخ آنها آمده است که برای سندشناسی دوره تاریخی ایلخانی و تیموری مهم و مورد نیاز است. فصل‌ها و باب‌های کتاب، در عین اینکه، مجزا و مستقل هستند؛ اما تمامی بخش‌های آن، مکمل یکدیگرند و تلاش نویسندگی این کتاب بر آن بوده است که شرایط ادبی تاریخی، لغت‌شناسی و تاریخ‌نگاری مستند را با تکیه بر منابع نثر فارسی و اسناد مکتوب تاریخی به‌نحو گسترده‌ای تأمین و پوشش دهد تا برای اهل ادب و تاریخ مفید فایده باشد.

محسن روستایی متولد سال ۱۳۴۲ در شهر درود لرستان است. او از پژوهشگران و کارشناسان ارشد اسناد تاریخی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است. 

................ هر روز با کتاب ...............

مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...