اورهان پاموک برنده جایزه نوبل ادبیات توسط دولت ترکیه به اتهام «توهین به بنیانگذار ترکیه مدرن و تمسخر پرچم این کشور در رمان جدیدش» مورد بازجویی قرار گرفته است.

شب‌های طاعون» [veba geceleri]  اورهان پاموک

به گزارش کتاب نیوز به نقل از اعتماد، پاموک این اتهامات را رد کرده است. او رمان «شب‌های طاعون» [veba geceleri]  را در ماه مارس در ترکیه منتشر کرد که داستان آن در جزیره‌ای خیالی در عثمانی در جریان شیوع طاعون در اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی می‌گذرد. اولین شکایت علیه پاموک برای رمان جدیدش در ماه آوریل مطرح شد و یک وکیل پاموک را به «تحریک نفرت و خصومت با توهین به مصطفی کمال آتاتورک و تمسخر پرچم ترکیه» متهم کرد. دادگاهی در استانبول تصمیم گرفت به دلیل کمبود مدارک رسیدگی این ادعا را دنبال نکند، اما «تارکان اولوک» وکیل مطرح‌کننده این پرونده، علیه این تصمیم تجدیدنظر کرد و تحقیقات در این باره دوباره آغاز شده است.

پاموک پیش‌تر پس از مطرح کردن قتل‌ ارمنی‌ها و کردها در سال ۱۹۱۵ در مصاحبه‌ای، به دلیل «توهین به ملیت ترکیه» تحت تعقیب قرار گرفته بود. این اتهامات در سال ۲۰۰۶ کنار گذاشته و در همان سال او موفق به کسب جایزه نوبل ادبیات شد. قانون ۵۸۱۶ که براساس آن پاموک اکنون تحت بازجویی قرار دارد، با هدف محافظت از یاد آتاتورک در برابر توهین توسط هر شهروند ترکیه تدوین شده است و در صورتی که پاموک مجرم شناخته شود، با سه سال زندان مواجه خواهد شد. اورهان پاموک با انتشار بیانیه‌ای که در خبرگزاری ترکیه‌ای «بیانت» منتشر شد، ضمن رد این اتهامات عنوان کرده است: «در شب‌های طاعون که من پنج سال روی آن کار کردم، هیچ بی‌احترامی به بنیانگذاران قهرمان دولت‌های ملی که از خاکستر امپراتوری‌ها برپا شده‌اند یا به آتاتورک وجود ندارد. برعکس، این رمان با احترام و تحسین برای این رهبران آزادی‌خواه و قهرمان نوشته شده است.»

«برهان سونمز»، رییس انجمن جهانی قلم (پِن) با حمایت از این نویسنده مطرح ترک در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اورهان پاموک گنجینه ملی ترکیه است، یک دارایی ادبی که واژگانش در سراسر جهان طنین‌انداز است و باید از آن تجلیل شود، اما او بار دیگر خود را هدف نوشته‌هایش می‌بیند. مقامات ترکیه بارها از قوانین افترا برای ساکت کردن کسانی که جرات می‌کنند صحبت کنند، استفاده کرده‌اند و این مورد نیز از این قاعده مستثنی نیست.» براساس گزارش انجمن قلم امریکا، حداقل ۲۵ نویسنده در سال گذشته توسط دولت ترکیه زندانی شدند که از این لحاظ در رده سوم سطح جهان قرار دارد. انجمن ناشران ترکیه نیز از دادستان‌ها خواست تا تحقیقات و چنین مداخلاتی را که به ممنوعیت کتاب‌ها و خدشه به اصل جامعه دموکراتیک منجر می‌شود، متوقف کنند.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...