کریستین سیکستا راینهارت [Christine Sixta Rinehart] در کتاب «جنبش‌های اجتماعی سرخورده و ریشه‌های تروریسم : تغییر چگونه رادیکال میشود؟» [Volatile Social Movements and the Origins of Terrorism: The Radicalization of Change] تلاش می‌کند ضمن اجتناب از نگاه تک عاملی برای فهم رادیکالیسم، دریچه‌ای نو و مبتنی بر نگرشی درونی و فرایندی را به روی علاقه‌مندان و پژوهشگران رادیکالیسم بگشاید.



به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، جنبش‌های اجتماعی جدید به‌رغم تفاوت‌های ماهوی، جغرافیایی و سیاسی در برخی ویژگی‌ها مشترکند. این جنبش‌‌ها به تعبیر کالین بک در کتاب رادیکال‌ها، ترویست‌ها و ... دارای «چرخه‌های حیات» هستند؛ عموما با آرمان‌ها و شعارهای مسالمت‌‌آمیز ظاهر می‌‌شوند، برای تحقق آن‌ها تلاش می‌کنند، گاه دچار افول می‌شوند و درنهایت احتمالا خود را با شرایط نوین بازیابی می‌کنند. در این بین، در برابر چالش‌هایی چند که به‌دفعات مانع دستیابی به اهداف شود دو راه در پیش دارند: اول انفعال و انزوا و دوم تغییر در روش‌ها و تاکتیک‌ها، از مسالمت‌آمیز به شیوه‌های رادیکال(ناکامی و پرخاشگری). آنچه کتاب جنبش‌های اجتماعی سرخورده و ریشه‌‌های تروریسم را واجد ارزش مطالعه می‌کند، استخراج الگوی تحول در رویکردها و شیوه‌های جنبش‌هایی از این دست است که به‌نوعی در گذر زمان دچار سرخوردگی در مسیر دستیابی به اهداف و مطالبات شده‌اند. این جنبش‌ها به‌رغم آن‌که در این تحول رویکردی و تاکتیکی، هم‌زمان با موانع بیرونی و درونی مواجه می‌شوند، درنهایت به تغییر آن‌ها تن می‌دهند.

در کتاب «جنبش‌های اجتماعی سرخورده و ریشه‌های تروریسم» اثر کریستین سیکستا راینهارت و ترجمه محمد بابایی است که در 235 صفحه و با قیمت 84000 تومان از سوی نشر لوگوس منتشر شده است، نویسنده با نگاهی روشمند، اما روان و مفهوم، تلاش کرده است خواننده را با چرایی و سازوکار تدریجی این تحول آشنا کند. گرچه الگوی کتاب را نمی‌توان به همه جنبش‌های اجتماعی تعمیم داد؛ اما به لحاظ روش‌شناختی، نگاهی عملیاتی برای مطالعه جنبش‌های اجتماعی و شیوه تحول آن‌ها ارائه می‌کند. همین ویژگی دومین دلیلی است که کتاب را واجد ارزش مطالعه می‌کند.‌ مترجم نیز همسو با برنامه پژوهشی خود روش‌شناسی مطالعه جنبش‌های اجتماعی و نیز آگاهی از ناکافی‌بودن ادبیات این حوزه اقدام به ترجمه کتاب کرده است. مطالعه کتاب برای عموم علاقه‌مندان به مباحث علوم اجتماعی سودمند است؛ اما به‌طور ویژه برای دانشجویان رشته‌های علوم سیاسی، جامعه‌شناسی(سیاسی) و محققان حوزه جبنش‌‌های سیاسی-اجتماعی و علاقه‌مندان به مطالعه مناسبات دولت و جامعه و مطالعات تطبیقی در علوم سیاسی و اجتماعی توصیه می‌‌شود.

مترجم در مقدمه این کتاب آورده است: «کتاب پیش رو، روان و بدون پیچیدگی است. از این رو نیازی به مقدمه مطول و نظری ندارد؛ اما به نظر می‌رسد به دو وجه ارزشمند کتاب باید اشاره شود. نخست ارزش تحلیلی و نظری و دوم، ارزش روشی. ادامه مقدمه به ترتیب به توضیح این دو نکته اختصاص دارد. رویکردها به مطالعه رادیکالیسم به مثابه عارضه‌ای بر جریان‌های سیاسی ابتدای قرن بیستم، پویا و متحول بوده است. از جمله رویکردهایی که در فهم پدیده رادیکالیسم کمتر به آن توجه شد، نگاهی است که فهم‌پذیری رادیکالیسم را منوط به درکی فرایندی می‌داند. کریستین سیکستا راینهارت در این کتاب تلاش می‌کند ضمن اجتناب از نگاه تک‌عاملی برای فهم این پدیده، دریچه‌ای نو و مبتنی بر نگرشی درونی و فرایندی را به روی علاقه‌مندان و پژوهشگران رادیکالیسم بگشاید.

او در این کتاب با مروری بر دیدگاه‌های مرسوم در مطالعه تحولات جنبش‌های اجتماعی و نقد آنها، مدل خود را برای مطالعه درونی و فرایندی ارائه می‌کند. راینهارت بی پروا به این مسئله چالش برانگیز می‌پردازد که علل روی‌آوردن جنبش‌های اجتماعی مسالمت‌جو به شیوه‌ها و روش‌های رادیکال و در اینجا تروریسم چیست؟ به‌طور مشخص، او درصدد است دریابد چرا آن دسته از جنبش‌های اجتماعی که در ابتدا با آرمان‌هایی مسالمت‌جویانه شکل گرفتند و در پیگیری مطالبات نیز به شیوه‌های مشروع پایبند بودند، در گذر زمان به استفاده از تاکتیک‌های رادیکال همانند ترور و تخریب متوسل شده‌اند؟ نویسنده کتاب با این نیت که در نهایت به چارچوب نظری مشخصی برای تبیین این تحول در جنبش‌های مسالمت‌جو دست یابد، به لحاظ روشی دست به انتخاب چهار جنبش شناخته‌شده نیمه دوم قرن بیستم و ابتدای قرن بیست‌ویکم می‌زند. اخوان المسلمین مصر، نیروهای مسلح انقلابی کلمبيا موسوم به فارک، ببرهای آزادی‌بخش تامیل (ایلم) و جدایی‌طلبان باسک موسوم به اتا. آن‌گونه که پیداست تلاش نویسنده بر این است تا از میان تنوعات جغرافیایی، فرهنگی و ساختاری این جنبش‌ها (خاورمیانه، آمریکای لاتین، آسیا و اروپا) روندها و رویه‌های مشترکی در فرایند تحول درونی آنها استخراج و ارائه نماید.»

در «مقدمه» این کتاب نیز می‌خوانیم: «رادیکال‌‍شدن جنبش‌های اجتماعی و احزاب سیاسی نه تروریست‌ها و نه گروه‌های تروریستی در فضایی مناسب ظاهر نمی‌شوند. بسیاری از گروه‌های تروریستی ریشه در جنبش‌های اجتماعی نامحبوب و ناکارآمد دارند. تندروهایی که به علل متعدد مایل به استفاده از تروریسم هستند، عموما از طریق مصادره جنبشی اجتماعی -که در تحقق اهدافش ناکام مانده است،- آن را به سازمانی تروریستی تبدیل می‌کنند. در حقیقت، وقوع این تحول به سازمانی تروریستی در خصوص نمونه‌هایی که در این کتاب مطالعه شده‌اند زمان بر است و در طول سال‌ها رخ می‌دهد. چنین گروه‌های تروریستی‌ای توسط افراد سرخورده‌ای در درون جنبش اجتماعی شکل گرفته‌اند که مستعد خشونت بوده‌اند. در کلیت تاریخ پژوهش درباره تروریسم، یک نظریه به‌طور مشخص غالب بوده است؛ محققان محیط خارجی را عامل اصلی در خشونت گروه‌های تروریستی دانسته‌اند. پژوهش‌هایی که بر محیط خارجی به مثابه علت اصلی ظهور و گسترش سازمان‌های تروریستی تمرکز می‌کنند، در بهترین شرایط، همچنان تکامل‌نیافته و مبهم‌اند؛ مثلا پویایی گروهی درون جنبش‌های توده‌ای در این مطالعات مغفول مانده است.»