کتاب «فلسفه‌ی اولی یا مابعدالطبیعه» با پژوهش و تحقیق سید حسن صالحی توسط انتشارات کتاب طه چاپ و روانه‌ی بازار شده است.
به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، رساله‌ی فلسفه‌ی اولی یا مابعدالطبیعه (چاپ تهران: ۱۳۱۶ شمسی) از آثار کمتر دیده‌شده‌ی میرزا ابوالحسن شعرانی طهرانی است. شعرانی در این اثر که می‌توان آن را از نخستین دستاوردهای آشنایی ایرانیان با دانش و اندیشه‌ی غربی دانست، با بهره‌گیری از منابع اروپایی و با رجوع مستقیم به آثار فیلسوفان، تاریخ مختصری از فلسفه‌ی غرب (از یونان تا روزگار معاصر) فراهم آورده است. افزون بر این، آرا فیلسوفان غربی و مسلمان در برخی از مهم‌ترین موضوعات فلسفی را به شیوه‌ی موضوعی مطرح و در خلال آن، اصطلاحات و مفاهیم فلسفه‌ی غرب و فلسفه‌ی اسلامی را با یکدیگر مقایسه و تطبیق می‌کند. شعرانی در آغاز این رساله چنین می‌گوید:
«غرض از تدوین این رساله آن است که مقدار مهمی از اصطلاحات حکمای جدید اروپا در فلسفه‌ی اولی با اصطلاحات فلسفه‌ی اسلامی منطبق گردد تا اگر کسی به یک طریقه آشنا باشد، استفاده‌ی مطلب از طریقه‌ی دیگر به آسانی تواند کرد. […] برای تکثیر فائده، مهمات اقوال فلاسفه‌ی جدید را نیز ضمناً از کتب معتبره‌ی آنان نقل نمودم […] و جز یکی دو مورد، از فلاسفه‌ی قرون وسطی نقل نکردم، چون رغبت به اقوال فلاسفه‌ی جدید بیشتر است.»
در این رساله برای نخستین بار برخی از اندیشه‌های فیلسوفان غربی در فضای فکری ایرانی معرفی و مطرح می‌شود و از این رو برای شناخت تاریخچه‌ی ورود فلسفه‌ی غرب به ایران یکی از منابع ارزشمند و دست‌اول به شمار می‌آید. همچنین این رساله را می‌توان از پیشگامان سنت ترجمه و معادل‌سازی اصطلاحات فلسفه‌ی غرب در روزگار معاصر دانست. کتابی حاضر متن تصحیح‌شده و پژوهیده‌ی رساله‌ی شعرانی است.
شادروان علامه میرزا ابوالحسن شعرانی طهرانی (۱۲۸۱-۱۳۵۲ شمسی) در تهران به دنیا آمد. پس از فراگیری مقدمات نزد پدر، تحصیلات کلاسیک حوزوی (ادبیات عرب، منطق، فقه، اصول، فلسفه، ریاضیات و دیگر علوم متداول) را در حوزه‌ی تهران (مدرسه‌ی مروی) آغاز کرد و پس از آن از استادان حوزه‌ی قم و نجف نیز بهره برد. در کنار تحصیلات رسمی، طب و نجوم و زبان فرانسه را نیز آموخت و بی‌میانجی راهی به فرهنگ و اندیشه‌ی اروپایی گشود. پس از فراغت از تحصیل به تهران بازگشت و تدریس را آغاز کرد؛ به عضویت شورای عالی فرهنگ درآمد و در نگارش برخی از مدخل‌های لغت‌نامه‌ی دهخدا همکاری کرد. آثار او حوزه‌های گوناگونی همچون فقه و اصول و تفسیر و قرآن‌پژوهی و حدیث و رجال و هیئت و نجوم و فلسفه را در بر میگیرد. شعرانی از نخستین حوزویانی است که به واسطه‌ی آشنایی با زبان‌های خارجی (فرانسه، انگلیسی، ترکی و عبری) نخستین گام‌ها را در شناخت و معرفی فلسفه‌ی مغرب‌زمین برداشت. تتبعات وی در فلسفه و علم مغرب‌زمین را می‌توان در برخی از آثارش از جمله کتاب حاضر دید.
کتاب فلسفه‌ی اولی یا مابعدالطبیعه در ۱۷۰ صفحه و ۷۰۰ نسخه با پژوهش و تحقیق سید حسن صالحی توسط انتشارات کتاب طه چاپ و روانه‌ی بازار شده است.
