رمان «آدمک‌باز» نوشته علیرضا برازنده‌نژاد از سوی انتشارات پیدایش منتشر شد.

آدمک‌باز علیرضا برازنده‌نژاد

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، علیرضا برازنده‌نژاد درباره سیر نگارش این رمان، توضیح داد: ایده اولیه و ماجرامحوربودنِ رمان در همان ابتدا این عزم را در من ایجاد کرد که منعطف‌تر از نوشته‌های قبلی پیش بروم و به شکلی خودآگاه در زمان نگارش، هدفم این بود که نوجوان‌ها نیز «آدمک‌باز» را راحت بخوانند، با آن همراه بشوند و برایشان جذاب باشد. ایده رمان ایجادکننده این ظرفیت بود و زبان یکی از ابزارهای اصلی استفاده از آن ظرفیت. اولین چالش هم در استفاده درست از همین ابزار خود را نشان داد؛ زبانی که غامض نباشد ولی ویژگی‌های جالبی برای مخاطب داشته باشد، بازدارنده نباشد ولی قابل مکث و تامل باشد و از همه مهم‌تر ساده به نظر بیاید.

وی با بیان این‌که «آدمک‌باز» صحنه‌های کنش‌مند، پر تحرک و هیجانی دارد، افزود: به چنین صحنه‌هایی حتما نیاز داشتم و باید طوری پرداختشان می‌کردم که مخاطبان کم‌سال‌تر جذبش بشوند و مخاطبان بزرگسال آن را پس نزنند. مبهم‌ماندنِ ماجرای رمان می‌توانست تمام جذابیت‌های بالقوه‌اش را از بین ببرد، در نتیجه طراحی یک روند مناسب برای تبیین داستان نکته مهمِ دیگری بود.

این نویسنده در پاسخ به این پرسش که «در خلق این اثر تا چه میزان به ویژگی‌های اجتماعی و نوستالژی‌های دوران نوجوانی خودتان پرداخته‌اید؟»، گفت: به نظرم ارتباط برقرار کردنِ مخاطب – در هر سن و متعلق به هر نسلی – لزوما منوط به این نیست که خواننده تجربیاتی مشابه را از سر گذرانده باشد. من اگر در خردسالی ماجراهای تن‌تن و میلو برایم جذاب بود، یا مثلا آثار ژول ورن، تجربه عینی‌ای که به‌طور مستقیم شبیه باشد به شخصیت‌ها یا دنیای آن کتاب‌ها نداشتم. در سیزده‌سالگی اگر با شخصیتِ اصلی «سرخ و سیاه» استاندال همذات‌پنداریِ وحشتناکی پیدا کردم، دلیلی خارج از زیستِ تا آن لحظه‌ام داشته است. این ارتباطِ برون‌متنی واجب نیست اما حتما بین دنیای یک رمان و دنیای ذهنی مخاطب ارتباط ایجاد می‌شود؛ هرچه رمان موفق‌تر، این ارتباط بیشتر. هنرمند باید بتواند اثرش را تعمیم‌پذیر خلق کند. چیزی باید باشد – در شخصیت‌ها، در توصیف‌ها، در زبان و... – که پیوند بخورَد به منِ خواننده، تا به شکلی غافلگیرکننده احساس کنم انگار این رمان درباره من است؛ درباره چیزهایی که دوست دارم (داشتم) درباره تردیدهایم و یا چیزهایی که ازشان می‌ترسم (می‌ترسیدم) و خیلی جاهایش را عجیب درک می‌کنم.

برازنده‌نژاد ادامه داد: نیتِ اولیه‌ام در خلقِ «آدمک‌باز» ارجاع به دوران کودکی‌ام نبود. این موضوع زمانی خودش را تثبیت کرد که در گیرودارِ تصمیم‌های مهم بودم. تصمیم‌هایی که ایده‌پردازی را تکمیل می‌کنند و در «آدمک‌باز» مربوط می‌شدند به چالش‌های مطرح‌شده در سوال قبل. در واقع حتی صحنه‌هایی را پیش‌نویس کرده بودم تا اینکه ارجاع یا بهره‌گیری از بازی‌های دوران کودکی خودش را نشان داد و راهِ دیگری نداشتم. برای نسل ما آدمک‌بازی یکی از اصلی‌ترین بازی‌هایی بود که به‌خصوص در تنهایی می‌توانستیم مشغولش بشویم. شکلِ آن آدمک‌ها (که دیگر شبیه‌شان نیست)، نوع بازی‌های‌ ما، جاهایی که در آنها بازی می‌کردیم (اتاق، حیاط، راهرو، پله‌ها) برای اواخر دهه پنجاهی‌ها و اوایل دهه شصتی‌ها نوستالژیک شده است. در آدمک‌باز به فراخور داستان اشاره‌های واضح یا محوی به آنها هست و خوشحالم که در بازخوردهای اولیه، شاهد واکنش‌های جالب هم‌نسل‌های خودم بودم که انگار بعضی قسمت‌ها، داستان شخصیِ خود آنها بود.

وی درباره رویارویی مخاطب نوجوان با این اثر، اظهار کرد: «آدمک‌باز» توانسته با مخاطب خیلی جوان‌تر هم ارتباط برقرار کرده – طبق بازخوردهای محدود به این دو هفته‌ای که از انتشار اثر می‌گذرد – و آن خوش‌خوانی، هیجان و رمز و رازی که دنبالش بودم، ظاهرا به وجود آمده است. البته باید بیشتر صبر کرد.

این نویسنده درباره ویژگی‌های ژانرنویسی «آدمک‌باز» توضیح داد: این کتاب در دنیای واقعی می‌گذرد اما شخصیت اصلی‌اش برای خود یک بازی دارد که در ذهن او بین دنیای عادی بیرون و دنیای آدمک‌هایش وقفه می‌اندازد. به‌تدریج پی می‌برد که این بازی، بیرون از دنیای ذهنی و شخصی او، در دنیای عادی هم جریان دارد و خیلی چیزها را غیرعادی کرده است. این دنیای دوم، باید قاعده‌هایش ساخته می‌شد. اصطلاحِ ژانری‌اش شاید بشود «جهان‌سازی». برای من بیشتر به طراحی یک بازیِ فکری می‌ماند که نباید باگ داشته باشد (به قول بازی‌سازها) قابل فهم باشد، در عین حال جذاب و عجیب هم باشد. خواسته من تعریف یک داستان هیجان‌انگیز در بستری ادبی بوده است اما شاید بشود آن را در گونه فانتزی شهری (Urban Fantasy) جای داد. همچنین مبنای ساختاری «آدمک‌باز» بر الگوی سفر بنا شده است؛ سفر به شهرهایی در کشورهای مختلف.

در پشت جلد کتاب می‌خوانیم: «مردی چهل‌ساله شیفته بازی‌ست. بازی‌هایش را خودش طراحی می‌کند. بازی‌های او قانون دارند ولی مرز، نه! بی‌مرزی بازی آخرش را وقتی می‌فهمد که دربه‌در کشورها شده و شهر به شهر، می‌گردد تا راه پایان بازی‌اش را پیدا کند. او تنها بازیکن نیست و دیگران، رقیب‌ها و نفوذی‌ها، نیز سرگردان جهان خیال این بازی هستند. سرنخ اصلی را موجودی در جهانی دیگر، با خیالی دیگر، به بازی گرفته است؛ یک بازی تازه...»

رمان «آدمک‌باز» نوشته علیرضا برازنده‌نژاد، در 144 صفحه، به قیمت 39‌هزار تومان، در قطع رقعی و با جلد شومیز، از سوی انتشارات پیدایش به کتاب‌فروشی‌ها راه یافت.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...