«کتاب مقدس»، عنوان مجموعه‌ای از نوشته‌های کوچک و بزرگ است که مسیحیان همه، و یهودیان بخشی از آن را «کتاب آسمانی و الهی» خود می‌دانند. عنوان معروف این مجموعه در زبان انگلیسی و بیشتر زبانهای اروپایی «بایبل» (Bible) و یا کلمه‌های هم خانواده‌ی آن است که از کلمه‌ی یونانی «Biblia» به معنای «کتابها» گرفته شده است. و در اصطلاح به آن عهدین گفته می‌شود.

آشنایی با کتاب مقدس در دو دوره‌ی عهد قدیم و عهد جدید | محمدرضا طباطبایی

دو دوره‌ی قدیم و جدید
«کتاب مقدس»، عنوان مجموعه‌ای از نوشته‌های کوچک و بزرگ است که مسیحیان همه، و یهودیان بخشی از آن را «کتاب آسمانی و الهی» خود می‌دانند.
عنوان معروف این مجموعه در زبان انگلیسی و بیشتر زبانهای اروپایی «بایبل» (Bible) و یا کلمه‌های هم خانواده‌ی آن است که از کلمه‌ی یونانی «Biblia» به معنای «کتابها» گرفته شده است. و در اصطلاح به آن عهدین گفته می‌شود.

این عنوان شاید به این اعتقاد مسیحیان اشاره داشته باشد که خداوند برای نجات انسانها دو عهد و پیمان 1 با آنها بسته است:
«عهد قدیم»2: بر اساس این عهد، خداوند از انسان پیمان گرفته است که برای نجات، به شریعت الهی پایبند باشد و از راه عمل به شریعت و احکام الهی، خود را به خداوند نزدیک سازد و موجبات رضایت او را فراهم آورد.
خداوند، تورات (به معنای « شریعت و قانون»3) را بر موسی(ع) نازل کرده است و از بنی اسرائیل می‌خواهد که به آن عمل کنند:4 «ای اسرائیل! فرایض و احکامی را که من امروز به گوش شما می‌گویم بشنوید، تا آنها را یاد گرفته، متوجه باشید که آنها را به جا آورید! یهُوَه خدای ما، با ما در حوریب عهد بست.»5 

این عهد و پیمان، ابتدا با حضرت ابراهیم(ع) بسته شد سپس در زمان حضرت موسی(ع) تجدید و تحکیم یافت و با ظهور حضرت عیسی(ع) دوران آن پایان پذیرفت.6
«عهد جدید7»: خداوند(با ظهور حضرت عیسی(ع) و فدا شدن و مصلوب گشتن او) عهد دیگری با انسان بست که بر اساس آن، نجات انسان از راه ایمان به پسر خدا بودن حضرت عیسی(ع) و قربانی شدن او به عنوان کفاره‌ی گناهان انسانهاست، و نجات از طریق محبت حاصل می‌شود.
«انجیل» به معنای بشارت8 است و در حقیقت، پیام عهد جدید بشارت به این است که: «با ایمان به مسیح و قربانی شدن او، به رستگاری برسید.»

عهد جدید عهد قدیم

پولس در نامه‌اش به غلاطیان می‌نویسد:
«... زیرا جمیع آنانی که از اعمال شریعت هستند، زیر لعنت می‌باشند... اما واضح است که هیچ کس در حضور خدا از شریعت عادل شمرده نمی‌شود... مسیح، ما را از لعنت شریعت فدا کرد؛ چونکه در راه ما لعنت شد... اما قبل از آمدن ایمان، زیر شریعت نگاه داشته بودیم و برای آن ایمانی که می‌بایست مکشوف شود، بسته شده بودیم. پس شریعت لَلِه(لا لا) ما شد تا به مسیح برساند تا از ایمان عادل شمرده شویم، لیکن چون ایمان آمد، دیگر زیر دست لَلِه(لا لا)نیستیم.»9
    
بنا بر این مسیحیان به دو دوره و عصر قائل هستند:
دوره‌ی «عهد قدیم»
دوره‌ی «عهد جدید»
با توجه به این تقسیم کتابهای مربوط به دوره‌ی اول را «عهد قدیم» و کتابهای مربوط به دوره‌ی دوم را «عهد جدید» می‌خوانند و هر دو قسمت را مقدس و معتبر می‌شمارند.10
مسیحیان با اینکه زمان عهد قدیم و شریعت را با آمدن مسیح(ع) پایان یافته می‌دانند؛ ولی کتاب عهد قدیم را معتبر و مقدس می‌شمارند و از مطالب آن استفاده می‌کنند. اما زمان احکام و فرایض موجود در عهد قدیم را تمام شده می‌شمرند، و آن احکام و فرایض را که همان شریعت حضرت موسی(ع) است، مقدمه‌ای برای ظهور حضرت عیسی(ع) می‌دانند.

دانشمند معاصر، توماس میشل می‌نویسد:
«مسیحیان معتقدند که خداوند کتابهای مقدس را به وسیله‌ی مؤلفانی بشری نوشته است و بر اساس این اعتقاد می‌گویند که کتابهای مقدس یک مؤلف الهی و یک مؤلف بشری دارند. به عبارت دیگر، مسیحیان معتقدند که خدا کتاب مقدس را به وسیله‌ی الهامات روح‌القدس پدید آورده و برای این منظور، مؤلفانی از بشر را برای نوشتن آنها برانگیخته و آنان را در نوشتن به گونه‌ای یاری کرده که فقط چیزهایی را که او می‌خواسته است، نوشته‌اند.»11
یهودیان بر خلاف مسیحیان معتقدند که خدا تنها یک پیمان با انسان بسته و آن همان پیمان «شریعت» است و یگانه راه نجات، عمل به شریعت و احکام الهی می‌باشد. بر این اساس، آنها تنها بخش «عهد قدیم» را – که «عهد» می‌نامند – قبول دارند.
     
 کتب عهد قدیم
«عهد قدیم» که تنها بخش مورد اعتقاد یهودیان و قسمتی از کتاب مسیحیان است، قریب سه چهارم کتاب مقدس را در بر می‌گیرد. این مجموعه، به پیامبران یا اولیایی منسوب است که از 1600 تا 397 سال یا 420 سال قبل از میلاد مسیح(ع) می‌زیسته‌اند.
عهد عتیق مجموعاً 39 کتاب است که شامل 17 کتاب تاریخ و احکام، 5 کتاب مواعظ، حکم و نیایش و 17 کتاب نبوات(پیشگویی‌ها) است. این مجموعه به عبری و بعضاً کلدانی نگاشته شد. 

درباره‌ی زمان تدوین کتابهای عهد عتیق دو دیدگاه وجود دارد. سنت کلیسائی معتقد است این کتابها از قرن 16ق.م در زمان موسی شروع به تدوین شد و تا سال 430ق.م آخرین کتاب یعنی "ملاکی نبی" تکمیل شد. اما محققان نظر متفاوتی دارند و سیر تدوین و ویرایش را از سال 1100ق.م تا 100ق.م می‌دانند و معتقدند این کتابها در دوره‌های متعددی دستخوش ویرایش کاهنان قرار گرفته است.

یک نویسنده‌ی مسیحی می‌گوید: "شکل گیری کتابهای عهد عتیق در پذیرش رسمی آنها به عنوان کتاب مقدس، تاریخی طولانی دارد.
نگارش عهد عتیق حدود 1100ق.م پس از ورود بنی اسرائیل به فلسطین شروع شد و سرود موسی و مریم (خروج15) نگارش یافت و تورات شاید تا سال 400ق.م همان گونه که کاهنان اورشلیم آن را تکمیل و ویرایش کردند به شکل کنونی درآمد.
کار و ویرایش برخی از کتابها مانند اشعیا 24-27 و حزقیال 38 و نیز دانیال در سال 160ق.م به انجام رسید. و بخش "مکتوبات" اساساً حدود سال 100ق.م گردآمد. اما وضعیت برخی از کتابها مثل استر و غزل غزلها بعداً مورد مناقشه قرار گرفت12."

البته نزاع بر سر تعداد کتابهای عهد عتیق تاکنون نیز ادامه دارد و کاتولیکها در شورای ترنت(1546م) کتابهای اپوکریفا را به عنوان کتب معتبر به رسمیت شناختند؛ اما پروتستان‌ها این حکم را رد کردند13.
پس از تکمیل شدن سیر تدوین و ویرایش و نهائی کردن کتابهای عهد عتیق بحث از تهیه فهرستی از این کتابهای متعدد آغاز شد و باید مشخص می‌شد که کدام یک از این کتابها مقدس هستند و کدامین مقدس نیستند. به نظر می‌رسد که با مباحثه انجام شده در شورای جامینا(70-100م) کتب رسمی موجود مورد پذیرش قرار گرفت14. اما چندین سال طول کشید تا این حکم به صورت گسترده مورد پذیرش قرار گرفت.
     
اپوکریفا
از عهد قدیم دو نسخه موجود است که تفاوت‌هائی فاحش با هم دارند. نسخه‌ی اصلی عهد قدیم که غیر از بخش کوچکی از آن، بقیه به زبان عبری نگاشته شده است و نسخه‌ای که به زبان یونانی است و در واقع ترجمه‌ی نسخه‌ی اصلی عهد قدیم است که این ترجمه در قرن سوم قبل از میلاد مسیح(ع) صورت گرفته است.

علت پیدایش این دو نسخه این است که در قرن چهارم قبل از میلاد، اسکندر مقدونی15 به سرزمین فلسطین حمله کرد و آن را به اشغال خود در آورد. در پی آن، یهودیان در سراسر امپراتوری پراکنده شدند و به تدریج زبان مادری خود (عبری) را فراموش کردند و به زبان یونانی روی آوردند.
«بَطلمیوس فیلادلفوس»16 (پادشاه مصر) در سال 258 قبل از میلاد به یهودیان اسکندریه دستور داد که «عهد قدیم» را به زبان یونانی ترجمه کنند. این ترجمه با همکاری بیش از 70 نفر انجام شد و به ترجمه «سبعینیه»17 یا « هفتادین» معروف گردید. که این ترجمه تفاوت‌هایی با ترجمه‌ی اصل عبری دارد.
         
تفاوت‌های نسخه‌ی سبعینیه و نسخه عبری عبراتند از:
در نسخه‌ی سبعینیه، هفت کتاب وجود دارد که متن عبری آنها در دست نیست و این کتابها در نسخه‌ی عبری وجود ندارند. این کتابها عبارتند از: «طوبیت، یهودیت، حکمت سلیمان، حکمت یشُوع بن سیراخ، باروک، کتاب اول مکابیان، کتاب دوم مکابیان».
برخی از کتابهایی که در هر دو نسخه وجود دارند، در نسخه سبعینیه دارای بخش‌های اضافه‌تری هستند. 
نسخه سبعینیه در ترتیب کتابها و تقسیم بندی آنها با نسخه عبری تفاوت دارد.

در دو قرن قبل از پیدایش مسیحیت و یک قرن پس از آن، بسیاری از یهودیان و نیز بعداً مسیحیان، از این نسخه استفاده می‌کردند، تا اینکه در حدود سال 100 م. سران یهودی شورایی تشکیل دادند و بر رسمیت 39 کتاب – که در متن عبری وجود داشتند – رأی دادند و کتابهای هفتگانه موجود در ترجمه‌ی سبعینیه را غیر قانونی اعلام کردند.18
اما مسیحیان، این نسخه را معتبر دانسته، به استفاده از آن ادامه دادند تا اینکه پروتستان‌ها19 در قرن شانزدهم میلادی به متن عبری بازگشتند و این هفت کتاب را غیر رسمی اعلام کردند.20

بنابراین، یهودیان و پروتستانهای مسیحی متن عبری را قانونی می‌دانند و تعداد کتابهای عهد قدیم را 39 عدد می‌دانند و دو فرقه‌ی مسیحی کاتولیک 21 و ارتدوکس22 نسخه‌ی سبعینیه را معتبر دانسته و تعداد کتابهای عهد قدیم را 46 عدد می‌دانند.
پروتستانها به هفت کتاب اضافی در نسخه سبعینیه « اپوکریفا»23 به معنای «مخفی و پوشیده» می‌گویند، و کاتولیکها و ارتدوکسها از آنها به عنوان « قانون ثانوی»24 یاد می‌کنند که به معنای اعتبار درجه دوم آن است.25

 در اینجا به برخی از علل مردود بودن نوشته‌های اپوکریفایی از نظر پروتستان‌ها اشاره می‌شود:
در این نوشته‌ها اشتباهات تاریخی و جغرافیایی فراوانی وجود دارد.
این نوشته‌ها در بین یهودیان عبری که قبل از پیدایش مسیحیت وجود داشته‌اند، اعتباری نداشته است.
در این نوشته‌ها اصولی تعلیم داده می‌شود که مورد قبول پروتستان‌ها نیست. مثل: دعا برای مردگان، شفاعت مقدسان، اعتقاد به برزخ و ... .26

غیر از کتابهای قانونی و اپوکریفایی عهد قدیم، مجموعه‌ی دیگری از نوشته‌ها موجودند که با عهد قدیم مرتبطند. این مجموعه«سودا پیگرافا»27 یا «مجعول‌العنوان» خوانده می‌شوند. این کتابها را هیچیک از یهودیان و مسیحیان قانونی نمی‌دانند؛ چرا که این کتابها در هیچیک از نسخه‌های قدیمی موجود نیستند. در مورد تعداد کتابهای سودا پیگرافایی اختلاف نظر است، بعضی آنها را 65 عدد و برخی دیگر 52 عدد دانسته‌اند.28
لازم به ذکر است که مسیحیان کتاب تلمود29 را قبول ندارند و آن را ساخته‌ی دست دانشمندان یهود می‌دانند.

عهد جدید عهد قدیم

کتب عهد جدید
همانطور که گذشت، کتاب مقدس مسیحیان از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
عهد قدیم، که بیش از سه چهارم این کتاب را در بر می‌گیرد و مسیحیان و یهودیان آن را معتبر می‌دانند. عهد جدید، که تنها مورد قبول مسیحیان است.
عهد جدید نیز همانند عهد قدیم مشتمل بر کتابها و رسالات متنوع و نیز مطالب گوناگونی است و به زبان یونانی نوشته شده است و این در حالی است که حضرت عیسی(ع) و حواریون به زبان آرامی که یکی از لهجه‌های زبان عبری است، سخن می‌گفته‌اند. علت این تفاوت آن است که با کشورگشایی اسکندر مقدونی(پادشاه یونان) و ایجاد یک امپراطوری بزرگ، زبان و فرهنگ یونانی در بسیاری از مناطق آن تبلیغ شد و زبان یونانی به عنوان زبان علمی و زبان دوم مورد توجه قرار گرفت. به گونه‌ای که بسیاری از مردم، به خصوص در حوزه‌ی دریای مدیترانه با این زبان آشنایی یافتند. هنگامی که رسولان مسیحی با مردم این مناطق سخن می‌گفتند و برای آنها می‌نوشتند، طبیعی بود که از زبان مشترک، یعنی یونانی استفاده می‌کردند.30

عهد جدید شامل بیست و هفت کتاب و نامه است که به وسیله‌ی نُه نویسنده نوشته شده است و اگر پولس رسول را نویسنده‌ی رساله به عبرانیان بدانیم، تعداد نویسندگان عهد جدید به هشت نفر کاهش پیدا خواهد کرد. این کتابها در طول تقریباً کمی بیشتر از نیم قرن، یعنی از حدود سال 45 میلادی تا حدود 100 میلادی، به رشته‌ی تحریر در آمده‌اند.31

عهد جدید مشتمل بر چهار انجیل، اعمال رسولان، سیزده نامه منسوب به پولس، رساله به عبرانیان، یک نامه منسوب به یعقوب، دو نامه منسوب به پطرس، سه نامه منسوب به یوحنا، یک نامه منسوب به میودا و مکاشفه‌ی یوحنا است. حضرت عیسى(ع) هیچ یک از این کتابها را ننوشت و عهد جدید تماماً بعد از وفات ایشان نوشته شده است.

آرچیبالد رابرتسون می‌گوید: «چهار انجیل از قدیم الایام به متی، مرقس، لوقا و یوحنا نسبت داده می‌شوند؛ ولی عنوان اصلی اناجیل نامعلوم است. نام بیشتر کتابهای یونانی صریحاً به نویسنده‌ی آنها اضافه می‌شود. مثلاً می‌گویند: ایلیادِ
هومر و جمهوری افلاطون. این در حالی است که برای انجیلها، حرف اضافه «Kata» ( در زبان یونانی به معنای به روایتِ ...) به کار می‌برند و گویا بدین شیوه، از نسبت دادن آن کتابها به نویسندگان سنتی آنها می‌پرهیزند»32

سه انجیل متى33، مرقس34 و لوقا شباهتهاى زیادى با یکدیگر دارند و فصل به فصل و گاه آیه به آیه‌ی آنها با هم شبیه است؛ هرچند که بعضاً در شرح جزئیات، اختلافاتى میان روایت‌هاى آنها مشاهده می‌شود. از این رو، بر این سه اثر نام «انجیل‌هاى همنوا»35 نهاده‌اند. مطالب انجیل‌های همنوا، با تعالیم اسلام درباره‌ی با حضرت عیسی(ع) تفاوت چندانی ندارد. در مقابل اناجیل همنوا، انجیل یوحنا قرار دارد. این انجیل از لحاظ ساختار متن با سه انجیل دیگر تفاوت‌هایى دارد و در آن تعالیم و سخنان مسیح با سبک دیگرى ارائه شده است. به انجیل یوحنا، انجیل الهیاتی یا لاهوتی نیز گفته می‌شود.

البته محققان جدید کتاب مقدس بر آنند که غیر از هفت یا هشت رساله‌ی پولس، در نویسندگان بقیه بخش‌ها تردید است و از خودِ هر یک از قسمت‌ها، دلیل قابل توجهی برای تعیین نویسنده‌ی آنها به دست نمی‌آید.36

نکته‌ای که درباره‌ی عهد جدید باید تذکر داد، این است که مسیحیان معتقدند که حضرت عیسی(ع) هرگز کتابی نیاورده است و اصلاً لازم نبوده است که کتابی بیاورد؛ چون پیامبران که واسطه‌ی بین خدا و بشرند؛ از طرف خدا پیام و کتاب می‌آورند. ولی حضرت عیسی(ع) خود خداست و عین وحی است 37 و بنابراین، رفتار و گفتار او برای انسانها کافی است و اناجیل را دیگران بعد از وفات حضرت عیسی(ع) - به عقیده مسیحیان – نگاشته‌اند. پس باید توجه داشت که اعتقاد مسیحیان با آنچه در فرهنگ و متون اسلامی درباره‌ی حضرت عیسی (ع) و کتاب او وجود دارد، متفاوت است.38   

یکی از مشکلاتی که کلیسای اولیه با آن روبرو بوده اناجیل متعددی بود که هر روز هم بر تعداد آن افزوده می‌شد و برخی از فرقه‌ها مانند "مرقیون" فقط انجیل لوقا و ده رساله از پولس را در یک مجموعه از کتابها پدید آوردند. در قرن سوم و چهارم نیز هنوز اجماعی درباره‌ی کتابهای عهد جدید وجود نداشت و برخی از کلیساها رساله‌ی عبرانیان، یعقوب، رساله‌های دوم و سوم یوحنا، رساله یهودا، رساله‌ی دوم پطرس و مکاشفه‌ی یوحنا را جزو کتابهای مقدس نمی‌شناختند39.
اولین شورای کلیسائی که 27 کتاب عهد جدید را مشخص کرد "شورای کارتاژ"(397م) بود40 و البته تا سالیان سال پس از آن نزاع بر سر برخی از کتابها مانند مکاشفه‌ی یوحنا ادامه یافت.
    
همچنان که در عهد عتیق کتابهایی وجود دارد که مورد وثوق یهودیان و یا مسیحیان نیست، در عهد جدید هم کتابهای غیر رسمی زیادی وجود دارد که از نظر کلیسا مطرود شده‌اند. این کتابها عمدتاً از مجموع متون اولیه و اناجیلی هستند که بعدها غیر رسمی اعلام شدند.
    
 
پی نوشت: ............................................................................
1. Testament.
2. old Testament.
3. باید توجه داشت که کلمه‌ی «تورات» واژه‌ای عبری به معنای «آموزش» یا «تعلیم» است و مقصود از آن، تعلیم خدا به بنی اسرائیل است. اما عموماً این واژه به «خط»، «شریعت» یا «قانون» ترجمه شده است.
4. «توراتِ بنده‌ی من موسی را که آن را با فرایض و احکام به جهت تمامی اسرائیل در حُوریب امر فرمودم، به یاد آوردید.»
5. تورات، سِفر تثنیه، باب 5، آیه 1 و 2.
6. عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، کتاب مقدس، ص 19.
7. New Testament.
8. Evanglion.
 9. نامه‌ی پولس به غلاطیان باب3؛ ص10 – 29.
10. قاموس کتاب مقدس، جیمز هاکس، ص 9.
11. توماس میشل، کلام مسیحی، ص 26؛ و نیز ر.ک: حسین توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص 131 – 136.
12. رابرت ای وان وورست. مسیحیت لابه لای متون. ترجمه جواد باغبانی و عباس رسول‌زاده: ص 42-43.
13. بهرام محمدیان. دائره المعارف کتاب مقدس: ص 7.
14. بهرام محمدیان. دائره المعارف کتاب مقدس: ص 5.
15. اسکندر مقدونی، پادشاه یونان، ابتدا به ایران حمله کرد و ایران و سوریه را شکست داد. در ناحیه‌ی غزه با مقاومت شدید عربها مواجه گردید و سرانجام مقاومت آنها را در هم کوبید و از آنجا به سوی شهر قدس حرکت کرد. مردم آن شهر تسلیم شدند و از آن پس، فلسطین تابع دولت یونان شد.
16.Ptolemy philadelphos (246 – 285 ق.م)
17. Septuagint «سپتواجنت».
18. توماس میشل، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، ص 25.
19. pratestant واژه‌ای فرانسوی که به زبان لاتین آمده و به معنای «معترض» است.
20. کلیسای کاتولیک در مقابل پروتستان‌ها در شورای«ترنت» (trent) در سال 1546 م. همه کتابهای موجود در نسخه سبعینیه به استثنای سه کتاب را قانونی شمرد. (ر.ک: کتب اپوکریفایی عهد قدیم، عبدالرحیم سلیمانی اردستانی و نیز ر.ک: فصلنامه هفت آسمان، شماره 5، ص 91).
21. Catholic: در زبان یونانی به معنای «جامع» است.
22. Orthodox: در زبان یونانی به معنای «راست کیش» است.
23. Apocrypha.
24. Deuterocanonecal. آنها به کتابهای موجود در نسخه عبری عنوان قانون اولی با(protocanoni) دادند.
25. لازم به ذکر است که نسخه‌هایی از کتاب مقدس که دارای اپوکریفاست، هم از نظر تعداد کتب و هم از نظر ترتیب، با یکدیگر اختلاف دارند و تا 18 کتاب شمرده شده‌اند، اسامی آنها علاوه بر هفت کتاب مذکور عبارتند از: اضافات استر، غزل سه جوان(مناجات عزریا)، قصه سوسنه، قصه بعل واژه‌ها، سوم مکابیان، چهارم مکابیان، اول عزرا، دوم عزرا، دعای مشی و اضافات مذامیر.
26. سارو خاچیکی، کتاب مقدس را بهتر بشناسیم، ص 33؛ محمدرضا زیبایی‌نژاد، درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، ص 72.
27. «pseudepigrapha» کلمه یونانی از «pseuepigraphos» است که به معنای «غلط اسناد داده شده و داری اشتباه» است. (pseudo به معنای خطا و اشتباه وepigraphin به معنای اسناد دادن است).
28. کتب اپوکریفایی عهد قدیم، عبدالرحیم سلیمانی اردستانی؛ فصلنامه هفت آسمان، شماره پنجم، ص 92 و 114.
29. تلمود: خاخام‌های یهودی، طی سالها تفسیرهای خودسرانه و گوناگونی بر تورات نوشته‌اند. خاخام یوخاس در سال1500 م. آنها را به ضمیمه چند کتاب دیگر (نوشته سالهای 230 و 500 م.) به نام تلمود (یعنی تعلیم دیانت و آداب یهود)، جمع آوری و منتشر کرد. با وجود تورات، تعالیم تلمود نزد یهود بیش از تورات تقدیس می‌گردد، اما مسیحیان نه تنها تلمود را نمی‌پذیرند، بلکه به شدت با آن مخالفت می‌ورزند. سطور زیر از متن تلمود است:
«... خداوند، از اینکه یهود را به چنین حالی گذاشته، سخت پشیمان است و هر روز لطمه به صورت خود می‌زند و زار زار گریه می‌کند. گاهی از چشمانش دو قطره اشک به دریا می‌چکد... ارواح یهود، از ارواح دیگران افضل است؛ زیرا ارواح یهود جزء خداوند است!... نطفه‌ی غیر یهودی، مثل نطفه‌ی بقیه حیوانات است... بهشت مخصوص یهود است و هیچ کس به جز آنها داخل آن نمی‌شوند، ولی جهنم جایگاه مسیحیان و مسلمانان است... بر یهود لازم است که املاک دیگران را خریداری کند تا آنها صاحب ملک نباشند و همیشه سلطه اقتصادی برای یهود باشد... کشتن مسیحی از واجبات مذهبی ما است و پیمان بستن با او، یهودی را ملزم به ادا نمی‌کند... یسوع ناصری (حضرت مسیح(ع)) که ادعای پیامبری کرده و نصاری (مسیحیان) گولش را خوردند، با مادرش مریم که او را از مردی به نام باندار به زنا آورده بود، در آتش جهنم می‌سوزند... سلام کردن بر کفار (غیر یهودیان) اشکال ندارد، به شرط آنکه سراً او را مسخره کرده باشد… تعدی کردن به ناموس غیر یهودی مانعی ندارد؛ زیرا کفار مثل حیوانات هستند و حیوانات را زناشویی نیست... ملت برگزیده‌ی خداوند ماییم و لذا [خداوند] برای ما حیوانات انسان نمایی خلق کرده است؛ زیرا خدا می‌دانست که ما احتیاج به دو قسم حیوان داریم: یکی حیوانات بی‌شعور و غیرناطقه مانند بهائم و دیگری حیوانات ناطقه و باشعور مانند مسیحیان و مسلمانان و بوداییان...
30. کتاب مقدس، عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، ص 33.
31. معرفی عهد جدید، مریل تنی سی، ترجمه، ط.میکائلیان، ج1، ص 136.
32. عیسی، اسطوره یا تاریخ، ترجمه حسین توفیقی، ص 19 و20.
33. معلوم نیست که انجیل متی توسط متی نوشته شده باشد. این انجیل بر خلاف سایر 26 کتاب، ابتدا به زبان آرامی نوشته شد و بعد به یونانی ترجمه شد.
34. احتمالاً اولین انجیل نوشته شده همین انجیل مرقُس است. زیرا مطالب آن در اناجیل دیگر هم منتشر شده است.
35. Synoptic .
36. عهد جدید، تاریخ نگارش و نویسندگان، عبدالرحیم سلیمانی، فصلنامه هفت آسمان، شماره دوم و چهارم، ص 75.
37. تاریخ کلیسای قدیم، میلر، و . م، ص 66؛ کلام مسیحی، توماس میشل، ص 28.
38. البته بین محققان در این باره که اناجیل موجود از چه منبعی استفاده کرده‌اند، اختلاف است. برای مثال، برخی از آنان یک منبع فرضی با علامت اختصاری «Q» (مخفف کلمه آلمانی Quelle) به معنای منبع مطرح می‌کنند و می‌گویند: برخی از اناجیل باید از این منبع استفاده کرده باشند. (مسیحیت، عبدالرحیم سلیمانی، ص206؛ درآمدی بر شناخت کتاب مقدس، عبدالرحیم سلیمانی؛ فصلنامه هفت آسمان، شماره 2، ص165).
39. رابرت ای وان وورست، مسیحیت لابه لای متون. مترجم جواد باغبانی و عباس رسول‌زاده : ص 121.
40. بهرام محمدیان و جمعی از مترجمین، دائره المعارف کتاب مقدس: ص 5.

پگاه حوزه

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...