کتاب «فارابی و الحروف: جستاری در تأملات زبانی- فلسفی فارابی» اثر قاسم پورحسن استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع خوانش فلسفی از شریعت از سوی انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا منتشر شد.

فارابی و الحروف: جستاری در تأملات زبانی- فلسفی فارابی  قاسم پورحسن

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، «الحروف» را باید مهمترین اثر فلسفی فارابی تلقی کرد نوشته‌ای که سنخ و سرشت نزاع های فکری در درون جامعه اسلامی را انعکاس می‌دهد. نیمه نخست سده چهارم هجری مسئله سازگاری و عدم سازگاری حکمت و شریعت تبدیل به کشمکشی نیرومند شده بود. گرچه طرفداران شریعت در قالب دفاع از نحو و کلام به مخالفت با فلسفه پرداخته و بواسطه دریافت نادرست از فلسفه و عقل، آنرا همان سنت یونانی قلمداد کردند اما مسئله بسیار فراتر از صرف یک مناظره بود. مسئله بنیادین نزاع زبانی یا مناقشه دو مکتب موفه و بصره و حتی منطق و زبان نبود.

کشمکش بنیادین به عدم سازگاری رویکرد عقلی و فلسفی با رویکرد کلامی و فقهی و زبانی از دین بود. فارابی می‌کوشد تا سرشت فکر در جامعه اسلامی را بخوبی نشان دهد. الحروف یک اثر بنیادین و ابداعی است از آن حیث که رویکردی انضمامی به تفکر دارد. فارابی می‌داند که دو سنت اسلامی و یونان در باب زندگی، سعادت، مبدأ، انسان و اخلاق و جامعه دو منظر متفاوتی دارند. او دیدگاه گسست معرفتی را پذیرفته و در آثارش از جمله الحروف بر آن تاکید دارد. از اینرو می‌کوشد تا دو ساختار تفکر اسلامی و یونانی را بیان نماید. فارابی فهم عمیقی از سنت یونانی دارد. با درک صحیح از آن بود که توانست گسست معرفتی را شکل دهد.

فارابی در الحروف می‌کوشد تا نشان دهد که بدون فهم صحیح تفکر عقلانی نمی‌توان از شریعت دفاع کرد. حکمت از دیدگاه او ملاک معرفتی است. با کمک این مناط است که می‌توان به ارزیابی باور دینی درست از نادرست دست زد. او برای تبیین اهمیت حیث معرفتی عقل و حکمت در جستجوی ابداعی ژرف در فلسفه اسلامی است. به همین سبب است که نسبت سنجی فلسفه و دین به فارابی کمک می‌کند تا دست به مقایسه فیلسوف و پیامبر پرداخته و وحی و عقل را مورد تطبیق قرار دهد.

در این اثر که با عنوان فارابی و الحروف نشر یافته، کوشش شده است تا بازخوانی فلسفی از تفکر فارابی به دست داده شود. تاکنون خوانشی فلسفی از کتاب الحروف فارابی صورت نگرفته است. تنها در پرتو چنین پژوهشی است که می توان دریافت کتاب الحروف، اثری فلسفی، مستقل و بدیع محسوب می شود.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...