به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، نشر کرگدن کتاب «علیت و تبیین» [Causation and explanation] نوشته اتاتيس سيلوس [Stathis Psillos] و به ترجمه اميررضا صادقی را در 450 صفحه و با قیمت 85000 تومان وارد بازار نشر کرده است. این کتاب به سه بخش تقسیم می‌شود: علیت، قوانین طبیعت و تبیین.
![علیت و تبیین» [Causation and explanation] نوشته اتاتيس سيلوس [Stathis Psillos]](/files/163558828160919672.jpg)
سخن علی و تبیینی در زندگی روزمره ما، و نیز در علوم، چنان فراگیر است که در باب اهمیتش به‌سختی می‌توان اغراق کرد. ما علت‌ها را جست‌وجو می‌کنیم و به‌دنبال تبیین‌ها می‌گردیم تا بفهمیم چیزهای اطرافمان چطور و چرا در وضعیت فعلی‌شان هستند. همچنین علت‌ها را جست‌وجو می‌کنیم و به‌دنبال تبیین‌ها می‌گردیم تا در جریان رویدادها مداخله کنیم. ما به علیت و تبیین علاقه‌مندیم چون اندیشه‌ورز و کنشگریم، چون موجوداتی در دو ساحت نظر و عمل هستیم، و نظر و عمل با زنجیره‌های علی به هم متصل‌اند.
فیلسوفان دیرزمانی است بر سر ماهیت علیت و تبیین با هم اختلاف‌نظر دارند. آنها نظریه‌هایی مختلف، ذیل برنامه‌های متافیزیکی یکسان یا رقیب، ارائه کرده‌اند. اغلب فیلسوفان فکر می‌کنند این مفاهیم برای تفکر ما در حوزه علم و روابط روزمره محوریت دارند، اما برخی نیز اهمیت آنها را منکرند و می‌گویند بهتر است هرچه زودتر آنها را کاملا کنار بگذاریم. این کتاب درباره مبانی فلسفی علیت و تبیین است، اما به‌تدریج در آن روشن می‌شود که اندیشیدن به این دو مفهوم نمی‌تواند به‌نحوی شایسته انجام شود، مگر اینکه پای قوانین طبیعت نیز به بحث باز شود.
در یادداشت نویسنده بر ترجمه فارسی کتاب می‌خوانیم: «واقعا خوشحالم که کتاب من، علیت و تبیین، به فارسی ترجمه شده است. فارسی زبان و فرهنگی تاریخی است که فلسفه برای قرن‌ها در آن بالیده و کتب علمی و فلسفی مهمی در آن به رشته تحریر درآمده است. این کتاب حدود بیست سال قبل نوشته شد و بنا بود درباره علیت و تبیین باشد، اما در اثنای اندیشیدن درباره این دو مفهوم دریافتم که آنها نمی‌توانند به نحو شایسته‌ای تحلیل شوند، همچنین ارتباط درونی آنها نمی‌تواند فهم شود، مگر اینکه قوانین طبیعت را نیز مطرح کنیم و مورد بحث قرار دهیم. لذا این کتاب به سه بخش تقسیم می‌شود: علیت، قوانین طبیعت، و تبیین. در این کتاب شرحی تجربه‌گرایانه از قوانین و علیت و شرحی درکل وحدت‌گرا۔ قیاسی گرا از تبیین به دست داده‌ام. طبق دیدگاه نوهیومی انتظام‌گرایانه به علیت (RVC) مجاورت مکانیزمانی، توالی و انتظام عناصر برسازنده علیت‌اند. یعنی علیت از واقعیت‌های غیر علی ساخته شده است. پیامد RVC این است که مؤلفه بیشتری، که از نوعی کاملا متمایز باشد مانند پیوند ضروری یا رابطه تولیدی، در علیت وجود ندارد؛ همچنین به چیزی که تداعی‌های منظم را تبیین کند یا مبنایی برای آن به دست دهد نیاز نیست.»
در «پیشگفتار» کتاب می‌خوانیم: «وقتی برای اولین‌بار فکر کردن درباره این کتاب را شروع کردم، قصد داشتم درباره بحث‌های فلسفی مربوط به مفاهیم علیت و تبیین کتاب مقدماتی کوتاهی بنویسم. بخشی از انگیزه من این اندیشه بود که اگرچه تعداد بسیار کمی کتاب خوب درباره علیت یا تبیین وجود دارد، کتابی که این دو موضوع را با هم بررسی کند و به دنبال روشن کردن ارتباطات آنها باشد وجود ندارد. با گذشت زمان، آن کتاب مقدماتی کوتاه بزرگ و بزرگتر شد. در حقیقت، برایم روشن شد که من به اندازه کافی نمی‌توانم به ارتباط میان علیت و تبیین بپردازم؛ مگر اینکه درباره قوانین طبیعت نیز به تفصیل بنویسم و این کاری است که انجام داده‌ام. لذا طبیعت، عنوان کتاب باید علیت، قوانین و تبیین باشد؛ اما در انتها واژه قوانین حذف شد، با این حال، بخش میانی کتاب - قوانین طبیعت - ستون فقرات آن را تشکیل می‌دهد. این کتابی گسترده است، اما به هیچ وجه جامع نیست. این کتاب قصد دارد دانشجویان را با نظریه‌های اصلی درباره علیت، قوانین و تبیین آشنا کند؛ اما همچنین، به تحولات و رویکردهای اخیر در این زمینه‌ها نیز می‌پردازد تا نشان دهد، دور از جمود فلسفی، این موضوعات بسیار زنده و شورآفرین‌اند.»
